ΓΡΑΦΕΙΟ ΤΥΠΟΥ ΠΡΩΘΥΠΟΥΡΓΟΥ
Τετάρτη, 25 Ιουνίου 2014
Ακολουθεί ανεπίσημη μετάφραση
Αγαπητοί φίλοι,
Πριν δύο δεκαετίες, μια απλοϊκή αλλά πολύ ελκυστική θεωρία κυριάρχησε διεθνώς: Ότι όσο ο κόσμος έρχεται πιο «κοντά», καθώς οι διεθνείς αγορές και το διαδίκτυο φέρνουν τους ανθρώπους σε συνεχή επαφή, αυτό θα λύσει σχεδόν «αυτόματα» όλα τα προβλήματα του παρελθόντος: Δεν θα υπάρχουν πια ούτε πόλεμοι, ούτε μισαλλοδοξία, ούτε καχυποψία και διακρίσεις σε βάρος οποιουδήποτε…
Καθώς οι κοινωνίες θα εξαρτώνται περισσότερο η μία από την άλλη, υποστήριζε αυτή τη θεωρία, οι άνθρωποι θα μάθουν να εκτιμούν τους ομοίους τους πέρα από τα σύνορα. Σε πολλές περιπτώσεις θα καταργηθούν και τα ίδια τα σύνορα! Ενώ τα αρνητικά στερεότυπα θα σαρωθούν από την πυκνότερη επικοινωνία και την καλύτερη κατανόηση μεταξύ των κοινωνιών. Έτσι τουλάχιστον μας έλεγαν ότι θα γίνει…
Αλλά τα πράγματα δεν έγιναν έτσι!
Τα έθνη δεν εξαφανίστηκαν! Αντιθέτως, σήμερα υπάρχουν σε όλο τον κόσμο περίπου 50% παραπάνω εθνικά κράτη απ’ ό,τι υπήρχαν πριν είκοσι πέντε χρόνια!
Πράγματι μερικά εθνικά κράτη προχώρησαν σε ένωση με άλλα, ιδιαίτερα στην Ευρώπη. Αλλά κι αυτό ακόμα δεν άλλαξε τη βασική τους προτεραιότητα, να υπερασπίζονται τα εθνικά τους συμφέροντα. Απλώς προσαρμόστηκαν και το κάνουν πλέον συλλογικά, σε συνεργασία με άλλους, κι όχι ο καθένας μόνος του, εναντίον όλων των άλλων…
Αντιλήφθησαν ότι ήταν προς όφελος του εθνικού τους συμφέροντος να επιτύχουν τη ασφάλεια τους συλλογικά όλοι μαζί, παρά ατομικά, ο καθένας μόνος του. Κατάλαβαν ότι είχαν πολύ καλύτερες προοπτικές μακροχρόνιας ανάπτυξης και ευημερίας αν ένωναν τις οικονομίες τους, παρά αν προσπαθούσαν να μπουν στο διεθνή ανταγωνισμό χωριστά ο καθένας. Κι ότι μπορούν να βελτιώσουν τη διεθνή τους επιρροή, αν το έκαναν όλοι μαζί από κοινού, παρά το κάθε κράτος ξεχωριστά.
Έτσι τα δημοκρατικά κράτη παρέμειναν προσηλωμένα στα εθνικά τους συμφέροντα! Απλώς άλλαξαν την ατζέντα τους για να αξιοποιήσουν τις νέες ευκαιρίες που αναδεικνύονταν και για να αντιμετωπίσουν τους νέους κινδύνους που εμφανίζονταν, σε ένα καινούργιο διεθνές περιβάλλον, πιο απαιτητικό και πιο ανταγωνιστικό.
Αλλά οι παλιές συμφορές για την ανθρωπότητα υπάρχουν ακόμα: Πόλεμοι εξακολουθούν να γίνονται και είναι πολύ αιματηροί. Και οι εμφύλιοι πόλεμοι εξακολουθούν, δυστυχώς, να βρίσκονται υψηλά στην επικαιρότητα και γίνονται αποκρουστικοί. Κοινωνίες εξακολουθούν να διαλύονται. Σύνορα εξακολουθούν να αμφισβητούνται. Ο ρατσισμός είναι εδώ! Επανεμφανίζεται με τις παλιές αποτρόπαιες όψεις του, ή παίρνει καινούργιες μορφές, εξ ίσου αποκρουστικές. Οικονομικές κρίσεις ακόμα βασανίζουν ολόκληρες περιοχές. Και κύματα προσφύγων εξακολουθούν να αποσταθεροποιούν κοινωνίες σε όλο τον κόσμο…
Τι συμβαίνει λοιπόν; Η Ιστορία επαναλαμβάνεται; Τα ίδια πράγματα, ξανά και ξανά; Δεν υπάρχει προοπτική για ένα καλύτερο κόσμο; Δεν υπάρχει ούτε ακτίνα Ελπίδας;
Αυτό που εγώ καταλαβαίνει είναι ότι ο κόσμος αλλάζει, αλλά τίποτε καλό δεν θα έλθει αυτόματα και δεν θα συμβεί από μόνο του. Ναι, υπάρχει Ελπίδα! Αλλά πρέπει να παλέψουμε γι’ αυτήν. Πρέπει να την κερδίσουμε σε κάθε βήμα. Όχι απλώς να προσευχόμαστε και να την αναμένουμε. Πρέπει να χτίσουμε ένα καινούργιο κόσμο, όχι απλώς να τον περιμένουμε να έλθει…
Μάθαμε, λοιπόν, τίποτε, στις τελευταίες δεκαετίες; Ναι, μάθαμε:
Συνειδητοποιήσαμε ότι η λεγόμενη παγκοσμιοποίηση δεν πρόκειται να λύσει όλα τα προβλήματά μας από μόνη της. Πρέπει να θεμελιώσουμε ένα νέο κόσμο πάνω σε μια σειρά από βασικές αρχές, που δεν πρέπει να τις θεωρούμε ως «δεδομένες».
Πρώτα απ’ όλα, τη Δημοκρατία! Είναι πολύ παραπάνω από μια μόνο λέξη. Και βεβαίως, είναι πολύ παραπάνω από ένα σύνολο συνταγματικών κανόνων. Η δημοκρατία στηρίζεται στο σεβασμό προς το άτομο, την υπόσταση και την Ελευθερία του. Στηρίζεται ακόμα στο σεβασμό προς τη συλλογική βούληση κάθε κοινωνίας. Στηρίζεται σε παγκόσμιες αρχές δικαιοσύνη που ισχύουν παντού και για όλους. Και σε ηθικά πρότυπα, όπως η εντιμότητα, η υπευθυνότητα και η ειλικρίνεια.
Δεύτερον η Αλληλεγγύη: Έχουμε κοινούς εχθρούς να πολεμήσουμε: Το Λαϊκισμό, τον Εξτρεμισμό, το Ρατσισμό, την Τρομοκρατία κι όλες τις μορφές της Κοινωνικής περιθωριοποίησης. Και ειδικότερα, πρέπει να δράσουμε μαζί για να υπερασπίσουμε τις μεσαίες τάξεις των κοινωνιών μας.
Από τον Αριστοτέλη ως τον Ντιντερό και τον Μαξ Βέμπερ, υπάρχει γενική συμφωνία ότι μια ισχυρή μεσαία τάξη είναι η σταθερή βάση ενός δημοκρατικού πολιτεύματος. Δεν μπορούμε να αφήσουμε τις μεσαίες τάξεις των κοινωνιών μας να σαρωθούν. Δεν μπορούμε να είμαστε καν αδιάφοροι όταν αυτό συμβαίνει στους γείτονές μας. Γιατί όταν οι μεσαίες τάξεις καταρρέουν, τα θεμέλια της δημοκρατίας υπονομεύονται. Κι αυτό μπορεί, όχι μόνο να είναι ολέθριο για μια δημοκρατία, αλλά και πολύ «μεταδοτικό» και προς όλες τις άλλες.
Τον προηγούμενο αιώνα, στις δεκαετίες του ’20 και του ’30, οι δημοκρατίες στην Ευρώπη άρχισαν να καταρρέουν η μια μετά την άλλη. Τελικά σαρώθηκαν από ένα νέο καταστροφικό πόλεμο, μετά από μια Παγκόσμια Οικονομική Κρίση.
Τα Ευρωπαϊκά έθνη βρέθηκαν τότε παγιδευμένα σε ένα φαύλο κύκλο: απελπισίας, περισσότερου μίσους, λιγότερης εμπιστοσύνης μεταξύ τους, περισσότερης καχυποψίας ανάμεσά τους. Ξέρουμε όλοι που οδήγησε αυτό. Και δεν πρέπει να αφήσουμε κάτι παρόμοιο να επαναληφθεί και να μας καταπιεί και πάλι…
Τρίτον, απ’ όλα τα δεινά, τρία είναι τα πιο θανάσιμα που οφείλουμε να πολεμάμε ακατάπαυστα: Ο Εξτρεμισμός, ο Ρατσισμός και η Τρομοκρατία.
Οι Δημοκρατικές κοινωνίες έχουν στα θεμέλια τους τις ατομικές ελευθερίες. Δεν μπορούν, ούτε κατά διάνοια, να λογοκρίνουν τις πεποιθήσεις ή τα συναισθήματα των ανθρώπων.
Αλλά για τον Ρατσισμό δεν υπάρχει καμία ανοχή ! Για την Τρομοκρατία, επίσης δεν υπάρχει καμία ανοχή. Και τέλος δεν υπάρχει ανοχή για τους εξτρεμιστές που υποστηρίζουν την παραβίαση της έννομης τάξης.
Στις δημοκρατίες διώκονται οι πράξεις, όχι οι πεποιθήσεις. Και οι δημοκρατίες είναι αρκετά δυνατές, ώστε να μπορούν να πολεμούν τους εχθρούς τους, χωρίς να γίνονται ίδιες με τους εχθρούς τους.
Ξέρουμε πως αρχίζει ο Ρατσισμός: Αρχικά, με κάποια αρνητικά στερεότυπα που διαδίδονται και επικρατούν σε βάρος κάποιας συγκεκριμένης ομάδας. Ύστερα, τα μέλη αυτή της ομάδας μπαίνουν στο στόχαστρο σαν «αποδιοπομπαίοι τράγοι» για όλα τα δεινά. Στη συνέχεια έχουμε εκτενείς διακρίσεις σε βάρος τους. Ύστερα ανοικτές διώξεις εναντίον τους. Και τέλος, ολοκαυτώματα!
Δεν μπορούμε να επιτρέψουμε να εξελιχθούν τα πράγματα με τόσο απεχθή τρόπο. Έχουμε υποχρέωση να σταματήσουμε το ρατσισμό πριν ξεκινήσει. Και οπωσδήποτε πριν χαθεί κάθε έλεγχος. Όλα τα είδη ρατσισμού είναι απαράδεκτα. Ο Αντι-σημιτισμός είναι εντελώς απαράδεκτος. Εξ ίσου απαράδεκτες και αδιανόητες είναι και οι γενοκτονίες κάθε είδους. Είναι το ελάχιστο που οφείλουμε στη μνήμη των θυμάτων από το Αουσβιτς και το Νταχάου: να μην επιτρέψουμε, ποτέ ξανά, τέτοια φρικτά εγκλήματα. Να μην ξαναγίνουν ποτέ. Και να μη τα ξεχάσουμε ποτέ!
Και με την ευκαιρία, σήμερα στην Ελλάδα ενισχύουμε τη σχετική μας νομοθεσία εναντίον του ρατσισμού: με σαφείς αναφορές στις Γενοκτονίες και το Ολοκαύτωμα. Τέτοιες πικρές αναμνήσεις πρέπει να χαραχθούν βαθιά στη συνείδησή μας. Κι έτσι οι κοινωνίες να μη ξεχάσουν ποτέ. Δεν είναι απλώς υποχρέωσή μας απέναντι σε εκείνους που χάθηκαν τότε. Είναι επίσης, υποχρέωσή μας κι απέναντι στη σημερινή και τις μελλοντικές γενεές, να θυμούνται κι εκείνες και να μην επιτρέψουν ποτέ την επανάληψη παρόμοιων φρικαλεοτήτων.
Με λίγες λέξεις: Καμιά απολύτως ανοχή στο Ρατσισμό! Τόσο απλά…
Δεν υπάρχει καμία ανοχή ούτε για την Τρομοκρατία! Οι Πολίτες δεν μπορούν να ζουν με τον τρόμο. Οι Δημοκρατίες βασίζονται στην Ελευθερία. Και η δημόσια Ασφάλεια είναι απαραίτητη προϋπόθεση Ελευθερίας. Γιατί όπου κυριαρχεί ο Φόβος δεν υπάρχει Ελευθερία!
Όποιος υποστηρίζει ή υπερασπίζεται ενέργειες τρομοκρατίας, δεν τηρεί τις ευθύνες του προς τη Δημοκρατία. Πρέπει να είμαστε πολύ σαφείς σε αυτό…
Και τέλος, καμία ανοχή για την παραβίαση της έννομης τάξης. Στη Δημοκρατία η έννομη τάξη που ισχύει για όλους. Χωρίς καμιά απολύτως εξαίρεση: Για όλους το ίδιο: Πλούσιους και φτωχούς. Ισχυρούς και απλούς πολίτες. Την κυβέρνηση και την αντιπολίτευση. Όλους! Κανείς δεν βρίσκεται πάνω από το Νόμο!
Αν η δημοκρατική νομιμότητα δεν ισχύει για όλους και δεν γίνεται σεβαστή από όλους, η δημοκρατία αρχίζει να κάνει ρωγμές. Να θρυμματίζεται! Η τήρηση των νόμων δεν είναι «νομικίστικη ρουτίνα». Είναι ηθική στάση. Εκφράζει σεβασμό προς την δημοκρατική τάξη και εμπιστοσύνη στη συλλογική θέληση της κοινωνίας. Η Δημοκρατία δεν μπορεί να σταθεί χωρίς τέτοιο δημόσιο Ήθος!
Ο Σωκράτης μας δίδαξε πολλά πράγματα. Το πιο πολύτιμο απ’ όλα, είναι ίσως αυτό που μας δίδαξε με την ίδια τη ζωή του: Όταν βρισκόταν στη φυλακή, περιμένοντας την εκτέλεσή του, του προσφέρθηκε η ευκαιρία να δραπετεύσει και να γλιτώσει. Το αρνήθηκε κατηγορηματικά! Και ήπιε στωικά το κώνειο. Πέθανε μια φορά. Αλλά το παράδειγμά του έμεινε αθάνατο στην αιωνιότητα, ως θεμέλιο ήθους για τη δημοκρατία.
Κι υπάρχει ακόμα μια πρόκληση, ανάγκη και απαίτηση για το μέλλον: Ανάπτυξη! Μακροχρόνια και διατηρήσιμη Ανάπτυξη! Χωρίς αυτήν οι δημοκρατίες και οι οικονομίες της ελεύθερης αγοράς δεν θα κρατήσουν για πολύ. Ασφαλώς, για κάποιο περιορισμένο χρονικό διάστημα, μπορείς να υπάρξει ανάπτυξη χωρίς δημοκρατία. Αλλά δεν μπορείς να έχεις δημοκρατία χωρίς Ανάπτυξη για πολύ καιρό, ή για πάντα. Η Ανάπτυξη είναι το εύφορο έδαφος πάνω στο οποίο ευδοκιμούν οι δημοκρατίες. Το ακριβώς αντίθετο, αναδεικνύει τους εχθρούς της δημοκρατίας…
Κυρίες και κύριοι,
Πριν από εβδομήντα χρόνια περίπου, η Ελλάδα πολέμησε με πάθος κατά του Ναζισμού. Πλήρωσε πανάκριβο τίμημα σε ανθρώπινες ζωές. Χώρια τα εκατοντάδες χωριά και οι κωμοπόλεις της που καταστράφηκαν σε όλη την επικράτεια της. Μέσα σε λίγα χρόνια, 10% των Ελλήνων έχασαν τις ζωές τους. Ήταν ένας αληθινός εφιάλτης! Και ως εφιάλτη θα το θυμόμαστε για πάντα…
Πολύ πιο πρόσφατα, τα τελευταία χρόνια, περάσαμε μια παρατεταμένη περίοδο ύφεσης. Χτύπησε με ιδιαίτερα δριμύτητα την κοινωνία μας. Χτύπησε με ιδιαίτερη σφοδρότητα τη μεσαία μας τάξη και την ευημερία της. Προκάλεσε ανεργία χωρίς προηγούμενο, ιδιαίτερα ανάμεσα στους νέους μας. Και οδήγησε στη φτώχεια σημαντικό μέρος του πληθυσμού μας. Όλα αυτά ήταν πολύ δύσκολα για τους περισσότερους πολίτες μας. Κι υπήρξαν μια πολύ πικρή εμπειρία για όλη την κοινωνία μας.
Πριν μόλις δύο χρόνια, πολλοί έξω από την Ελλάδα προεξοφλούσαν μια κατάρρευση στη χώρα μας, αντίστοιχη με ό,τι έπαθε η Δημοκρατία της Βαϊμάρης στη Γερμανία του Μεσοπολέμου: με τον εξτρεμισμό να δυναμώνει απότομα και να συντρίβει τη φιλελεύθερη δημοκρατία.
Τους διαψεύσαμε! Ο εξτρεμισμός κέρδισε έδαφος προσωρινά, αλλά δεν απέκτησε ποτέ δυναμική. Σήμερα ο εξτρεμισμός κάθε μορφής βλέπει τη δυναμική του να υποχωρεί .
Η κοινωνική συνοχή, αν και τραυματίστηκε, άντεξε στις πιέσεις. Η Δημοκρατία, παρά τα πλήγματα που υπέστη από λαϊκιστές κάθε είδους, στάθηκε όρθια. Η Ανάκαμψη έχει ήδη αρχίσει! Η ανοδική τάση της ανεργίας ανακόπηκε και αντιστράφηκε. Και η Ανάπτυξη πλησιάζει. Οι Έλληνες υπέμειναν αυτές τις δοκιμασίες με θάρρος και αξιοπρέπεια.
Ο αγώνας συνεχίζεται. Δεν τελειώσαμε ακόμα. Αλλά τώρα πια κερδίζουμε έδαφος.
Είναι ένας αγώνας της Ελπίδας ενάντια στο Φόβο. Ένας αγώνας της Φιλελεύθερης Δημοκρατίας ενάντια στο Λαϊκισμό και τον Εξτρεμισμό. Είναι μια σύγκρουση ανάμεσα στην Νέα Ενωμένη Ευρώπη και τα φαντάσματα από το παρελθόν. Είναι ο αγώνας της Ανθρώπινης Ελευθερίας και Αξιοπρέπειας, ενάντια στην Τυραννία.
Είναι μια σύγκρουση ως το τέλος, χωρίς συμβιβασμούς. Και η Δημοκρατία θα νικήσει!
Αλλά για να συμβεί αυτό, πρέπει να πείσουμε τους λαούς μας για τέσσερα πράγματα:
Πρώτον, ότι η Δημοκρατία δεν είναι προνομιακός χώρος για ακρότητες και εξτρεμιστές. Είναι εγγύηση Ελευθερίας, Δικαιοσύνης και Κοινωνικής συνοχής.
Δεύτερον, ότι η Δημοκρατία δεν είναι προνομιακός χώρος για λαϊκιστές καιροσκόπους. Είναι ο χώρος όπου οι ελεύθεροι πολίτες εξασκούν το δημοκρατικό ήθος τους.
Τρίτον, ότι η Δημοκρατία δεν είναι το θερμοκήπιο της φτωχοποίησης. Είναι αντίθετο το εφαλτήριο της Ανάπτυξης και της ευημερίας.
Και τέλος, ότι οι μεταρρυθμίσεις κρατάνε τη δημοκρατία ζωντανή και την οικονομία λειτουργική. Οι μεταρρυθμίσεις δεν είναι «συμφορά» για το λαό, αλλά «σωτηρία» για την κοινωνία.
Τέσσερις λέξεις συνοψίζουν, λοιπόν, την ατζέντα μας για τις προκλήσεις που αντιμετωπίζουμε στο μέλλον :
Ελευθερία, Δικαιοσύνη, Κοινωνική συνοχή και μεταρρυθμίσεις που φέρνουν ανάπτυξη!
Ή για να το πω διαφορετικά: Οι δημοκρατίες, με αλληλεγγύη μεταξύ μας, πολεμάνε ενωμένες ενάντια στο εξτρεμισμό, ενάντια στο ρατσισμό, ενάντια στην τρομοκρατία, ενάντια στη στασιμότητα και την ύφεση.
Δεν μπορούμε να διαλέξουμε κάποιους από αυτούς τους «εχθρούς»…
Είμαστε υποχρεωμένοι να τους πολεμήσουμε όλους!
Και δεν μπορούμε να τους πολεμήσουμε χωριστά.
Μπορούμε να τους νικήσουμε μόνον όλοι μαζί!
Αυτός είναι και ο «οδικός μας χάρτης» στο μέλλον.
Δεν είναι εύκολο. Πρέπει να πολεμήσουμε σε κάθε βήμα.
Και μπορούμε να νικήσουμε.
Όλα αυτά δεν βρίσκονται στο μέλλον. Ήδη συμβαίνουν!
Αυτή τη στιγμή βρισκόμαστε στο μέσον αυτής της μάχης.
Ήδη κερδίζουμε έδαφος! Κι ως το τέλος θα νικήσουμε!
Σας ευχαριστώ.
