Θα ήθελα να σας καλωσορίσω όλους θερμά. Πιστεύω ότι η Διάσκεψη που διοργανώνεται σήμερα από την Ελλάδα – από το ελληνικό υπουργείο Εξωτερικών – για τον θρησκευτικό και πολιτιστικό πλουραλισμό στη Μέση Ανατολή, είναι μία πολύ σημαντική και επίκαιρη πρωτοβουλία για την περιοχή μας και για την ίδια την Ελλάδα.
Ο ελληνικός πολιτισμός διαδραμάτισε κεντρικό ρόλο στην κοινωνική, οικονομική και πολιτιστική εξέλιξη αυτής της περιοχής, είτε κατά τη διάρκεια της κλασσικής και της ελληνιστικής αρχαιότητας, είτε κατά τη Βυζαντινή περίοδο. Είτε μέσω του Μεγάλου Αλεξάνδρου, είτε μέσω της Ορθόδοξης Αποστολικής κληρονομιάς ή μέσω του ρόλου των Ελλήνων εμπόρων την περίοδο της Οθωμανικής Αυτοκρατορίας.
Η σύγχρονη Ελλάδα οικοδομήθηκε αναπτύσσοντας την ευρωπαϊκή της ταυτότητα, αλλά καλλιεργώντας ταυτόχρονα τις ρίζες της στη Μεσόγειο, στην περιοχή της Μαύρης Θάλασσας, στα Βαλκάνια και τη Μέση Ανατολή. Είναι μία ευρωπαϊκή χώρα με ρίζες και δεσμούς πέρα από την Ευρώπη. Είμαστε μία κοινωνία οι πρόγονοι της οποίας ήταν πρόσφυγες και μετανάστες, με διασπορά εκατομμυρίων ανθρώπων ανά τον κόσμο. Μία κοινωνία με σφύζουσα μουσουλμανική μειονότητα και εκατοντάδες χιλιάδες μεταναστών όλων των θρησκευμάτων και από περιοχές από όλο τον κόσμο.
Είναι αυτή η σημαντική κληρονομιά και πραγματικότητα που κάνει αναγκαίο για εμάς να αναλάβουμε δράση σε αυτούς τους δύσκολους καιρούς. Αυτός είναι ο λόγος που ακόμη και σήμερα, στην πιο δύσκολη οικονομική μας στιγμή, θεωρούμε ότι αποτελεί ευθύνη μας να φροντίσουμε τους πρόσφυγες και τους μετανάστες που φθάνουν στα νησιά μας. Αυτός είναι ο λόγος που πιστεύουμε ότι η θρησκεία και ο πολιτισμός θα πρέπει να χρησιμεύσουν ως γέφυρες κατανόησης και επικοινωνίας και όχι ως εργαλεία καταπίεσης από εξτρεμιστικές πολιτικές δυνάμεις.
Στον σημερινό παγκοσμιοποιημένο κόσμο μας, η Ελλάδα βρίσκεται στο επίκεντρο κρίσεων που διατρέχουν τη Μεσόγειο, την Ευρώπη και τη Μέση Ανατολή. Κρίσεις που αποτελούν για εμάς προκλήσεις όχι μόνο στο γεωπολιτικό ή το οικονομικό επίπεδο, αλλά επίσης στο υπαρξιακό και πνευματικό επίπεδο.
Αντιμετωπίζουμε μία κρίση της Ευρωζώνης που θέτει την πρόκληση να αναρωτηθούμε ποιό θα είναι το μέλλον της Ευρώπης – ένα μέλλον ανάπτυξης, αλληλεγγύης και κοινωνικής δικαιοσύνης ή μήπως ένα μέλλον λιτότητας και αυξανόμενης ανισότητας;
Αντιμετωπίζουμε επίσης δύο συνδεόμενες κρίσεις: μία προσφυγική και μία κρίση ασφάλειας που μας κάνουν να αναρωτηθούμε ποιό θα είναι το μέλλον της Μεσογείου και της Μέσης Ανατολής, καθώς και το μέλλον των ευρωπαϊκών κοινωνιών. Θα είναι ένα μέλλον αλληλεγγύης, πολυπολιτισμικότητας, θρησκευτικής ανεκτικότητας, ανοικοδόμησης και συμφιλίωσης, ή ένα μέλλον πολέμου, τρομοκρατίας, ανασφάλειας και αποκλεισμού;
Σήμερα έχουμε την ευκαιρία να συζητήσουμε αυτά τα θέματα και να αναζητήσουμε λύσεις:
- Πρέπει να βρούμε τρόπο για την επίλυση των κρίσεων στη Συρία, το Ιράκ και τη Λιβύη, περιλαμβάνοντας στις στρατηγικές μας για την περιοχή όλους τους σχετικούς διεθνείς και περιφερειακούς δρώντες. Αντιμετωπίζοντας τον τζιχαντισμό και προστατεύοντας τα θεμελιώδη δικαιώματα και τις θρησκευτικές ελευθερίες. Θέτοντας τις βάσεις για συμφιλίωση, ανοικοδόμηση και επιστροφή των προσφύγων. Προστατεύοντας την πολιτιστική και θρησκευτική κληρονομιά από την καταστροφή και τη λεηλασία.
- Πρέπει να υποστηρίξουμε τον Λίβανο και την Ιορδανία σε κάθε τους προσπάθεια να διατηρήσουν τη σταθερότητά τους και να διαχειριστούν τις τεράστιες προσφυγικές ροές.
- Πρέπει να υποστηρίξουμε την Τουρκία ώστε να επιστρέψει στην ειρηνευτική διαδικασία και να αντιμετωπίσει τις δικές της προσφυγικές ροές. Πρέπει να ενισχύσουμε τη συνεργασία μας, πάντα στη βάση του διεθνούς δικαίου και του αμοιβαίου σεβασμού. Και πρέπει να υποστηρίξουμε τους μηχανισμούς μετεγκατάστασης από την Τουρκία στη Δύση, που θα προσφέρουν στους πρόσφυγες την ελπίδα, αντί να τους εγκαταλείψουμε στα χέρια των ανελέητων διακινητών.
- Σχετικά με το Παλαιστινιακό ζήτημα, πρέπει να αρχίσουμε να συζητούμε και πάλι για τη λύση των δύο κρατών, που θα συμβιώνουν πλάι-πλάι με εγγυήσεις για την ασφάλειά τους.
- Πρέπει να ενισχύσουμε τη συνεργασία μας με την Αίγυπτο και την Τυνησία και να τις υποστηρίξουμε, ώστε να διατηρήσουν και να ενδυναμώσουν τη σταθερότητά τους και τα οφέλη από την Αραβική Άνοιξη.
- Πρέπει να βρούμε δίκαιη, βιώσιμη λύση στο Κυπριακό πάνω στη βάση των ψηφισμάτων του ΟΗΕ. Λύση που θα επιτρέψει σε όλους τους λαούς του νησιού, Ελληνοκυπρίους, Τουρκοκυπρίους και σε όλες τις άλλες κοινότητες να ζήσουν ειρηνικά και συνεργαζόμενες, με αμοιβαία εμπιστοσύνη και δίχως ξένους εγγυητές.
- Τέλος, στην Ευρώπη, πρέπει να στοχαστούμε για τις αποφάσεις μας των τελευταίων 15 ετών για τη Μέση Ανατολή και τη Βόρεια Αφρική: Τί κάναμε λάθος και πώς μπορούμε να εργαστούμε από κοινού μέσα στις κοινωνίες μας και στην ευρύτερη περιοχή για ένα καλύτερο μέλλον και για την κοινή μας ασφάλεια.
Ο διαθρησκευτικός και διαπολιτιστικός διάλογος δεν αποτελεί απλά προϋπόθεση για την επίλυση πολλών από αυτά τα προβλήματα, αλλά συχνά αποτελεί την ίδια τη λύση τους. Ελπίζουμε να μπορέσουμε να ιδρύσουμε ένα μηχανισμό – ένα Κέντρο Ερευνών εδώ στην Αθήνα – που θα συμβάλει προς αυτή την κατεύθυνση.
Και ελπίζω ότι σήμερα – κάτω από το φως του Παρθενώνα – θα μπορέσουμε να προωθήσουμε περαιτέρω αυτή τη σπουδαία συζήτηση που διαρκεί χιλιάδες χρόνια.
