Φίλες και φίλοι,
Είναι σήμερα μια σημαντική ημέρα μνήμης και τιμής στου 317 ηρωικούς απλούς ανθρώπους που έδωσαν τη ζωή τους απέναντι στη θηριωδία, απέναντι στα στρατεύματα της Βέρμαχτ, το πρωινό της 16ης Αυγούστου του 1943.
Η Ήπειρος, ο τόπος μας, υπήρξε ένας ακόμα τόπος όπου έλαβαν χώρα οι εκκαθαριστικές επιχειρήσεις που αποφάσιζαν και οργάνωναν τα επιτελεία της Βέρμαχτ, των στρατευμάτων της ναζιστικής Γερμανίας κατά τη διάρκεια της κατοχής. Ο τόπος αυτός, μαρτυρικός τόπος – ίσως δεν είναι τόσο γνωστό στο πανελλήνιο – αλλά ο τόπος αυτός, πρωτοστάτησε, στην αντίσταση, στην ανυπακοή. Πρωτοστάτησε και έχει γράψει ηρωικές, λαμπρές σελίδες της σύγχρονης ιστορίας μας.
Η Ήπειρος βρέθηκε στην πρώτη γραμμή της αντίστασης. Η Ήπειρος τόπος ηρωικός και περήφανος. Τα ψηλά αγέρωχα βουνά κρύβουν μικρές και μεγάλες ιστορίες αγώνα και μάχης, από το έπος του 1940 έως τα χρόνια της Εθνικής Αντίστασης.
Πέρα από το μαρτυρικό Κομμένο που σήμερα τιμούμαι, μια σειρά χωριά, η Μουσιωτίτσα, οι Λιγκιάδες και το Ζαγόρι Ιωαννίνων, η Παραμυθιά Θεσπρωτίας, η Κρυοπηγή Πρέβεζας, για να περιοριστώ στις πιο κραυγαλέες περιπτώσεις των εγκλημάτων πολέμου που διέπραξε ο γερμανικός στρατός κατοχής στα μέρη μας και σε χρονικό διάστημα λιγότερο του ενός χρόνου.
Απέναντι στην επέλαση της φονικής μηχανής του μίσους, οι Έλληνες και οι Ελληνίδες, οι Ηπειρώτες και οι Ηπειρώτισσες, ύψωσαν το λάβαρο της αντίστασης. Με πενιχρά μέσα, αλλά με απεριόριστη δύναμη ψυχής και πίστη στα ιδανικά της λευτεριάς και της ανεξαρτησίας.
Και ξέρετε, μπορεί οι σελίδες της ιστορίας την περίοδο της γερμανικής κατοχής να είναι βαμμένες με αίμα, είναι όμως ταυτόχρονα και γεμάτες από την περηφάνια και την αξιοπρέπεια και την αυτοθυσία ενός λαού που αγωνίστηκε με ψυχή και μέχρι τέλους ενάντια στον κατακτητή.
Σήμερα λοιπόν, σε αυτόν τον ιστορικό, ηρωικό τόπο τιμούμε την ιστορία και τη μνήμη. Διότι στους καιρούς που ζούμε, η παραχάραξη και η στρέβλωση παραμονεύουν. Και είναι ευθύνη κάθε Ηπειρώτη και Ηπειρώτισσας, κάθε Έλληνα και Ελληνίδας, να υψώνουν φραγμό απέναντι στη ναζιστική ιδεολογία που αιματοκύλησε τα χωριά, τις πόλεις, την πατρίδα μας, αλλά και ολόκληρη την ευρωπαϊκή ήπειρο. Και η ευθύνη αυτή είναι βαριά.
Διότι σε τελική ανάλυση η ευθύνη αυτή είναι κομμάτι της αποστολής μας να παραδώσουμε στις επόμενες γενιές μια κοινωνία ειρήνης, ελευθερίας, δημοκρατίας και αλληλεγγύης που θα έχει τα πιο ισχυρά αντισώματα απέναντι στο δηλητήριο του μίσους και του φόβου.
Θέλω όμως σήμερα από τον μαρτυρικό αυτό τόπο να στείλω και ένα μήνυμα. Η Ελλάδα και ο ελληνικός λαός δεν ξεχνά την ιστορία της. Δεν ξεχνά τις σφαγές και τα εγκλήματα πολέμου του ναζιστικού γερμανικού στρατού. Και απαιτεί την έμπρακτη αναγνώρισή τους και από τη σημερινή γερμανική κυβέρνηση, έστω και με καθυστέρηση 73 ετών.
Και αυτό το ηθικό, πρωτίστως, και πολιτικό χρέος δεν είναι μονάχα χρέος απέναντι στον ελληνικό λαό, αλλά απέναντι σε ολόκληρη την Ευρώπη, απέναντι στον ίδιο τον γερμανικό λαό, απέναντι στα εκατομμύρια θύματα του ναζισμού σε όλη την Ευρώπη. Είναι ένα χρέος ιστορικό απέναντι στην ίδια τη δικαιοσύνη και την ειρήνη.
Και αυτό τον αγώνα τον πιστεύουμε και θα τον συνεχίσουμε μέχρι τέλος και σε όλα τα επίπεδα. Όχι σαν ένα επικοινωνιακό πυροτέχνημα. Όχι με προχειρότητα και με βιασύνη. Αλλά με σχέδιο, στρατηγική και ισχυρή νομική τεκμηρίωση. Έτσι όπως αρμόζει σε μια πρωτοβουλία Εθνικής αλλά και οικουμενικής σημασίας. Με πλήρη συναίσθηση της ιστορικότητας, αλλά και με υπομονή και με επιμονή έτσι όπως απαιτείται για τη δικαίωση ενός ιστορικού αιτήματος.
Για τη διεκδίκηση, φίλες και φίλοι, των γερμανικών επανορθώσεων και του κατοχικού δανείου, η Ελλάδα, η χώρα μας, για πρώτη φορά έχει συγκροτημένη Εθνική Στρατηγική. Με πρωτοβουλία και συντονισμό της όλης προσπάθειας από τη Βουλή των Ελλήνων, όπου συγκροτήθηκε Διακομματική Επιτροπή τον περασμένο Δεκέμβριο και έχει βγάλει πόρισμα που μας δείχνει τον δρόμο και αυτό τον δρόμο θα τον σεβαστούμε και θα τον ακολουθήσουμε. Με ομοφωνία το πόρισμα αυτό μας δείχνει τον δρόμο, όπως βεβαίως και τα πορίσματα άλλων κρατικών υπηρεσιών.
Η Ελληνική Δημοκρατία, λοιπόν, θα πράξει ό,τι απαιτείται σε διπλωματικό πρωτίστως και αν χρειαστεί και σε νομικό επίπεδο, προκειμένου να εκπληρωθεί αυτό το ιστορικό χρέος. Και πιστεύω πως είναι πλέον καιρός και η Γερμανική Κυβέρνηση σε κλίμα συνεννόησης και καλής πίστης να αναγνωρίσει ότι το θέμα είναι ανοιχτό και επιτέλους να καθίσει στο Τραπέζι της διαπραγμάτευσης.
Εμείς από τη δική μας πλευρά διαβεβαιώνουμε τον ελληνικό λαό ότι είμαστε έτοιμοι να κάνουμε ό,τι χρειαστεί για να κλείσει αυτό το ιστορικό κεφάλαιο, αυτή η ιστορική εκκρεμότητα. Και θέλω να επαναλάβω, ότι δεν πρόκειται για μια ευκαιριακή προσπάθεια που κρύβει τη σκοπιμότητα της οικονομικής κρίσης.
Ο Ελληνικός λαός στο διάβα της ιστορίας του πέρασε πολύ πιο δύσκολες στιγμές που περνάμε τα τελευταία πέντε έξι χρόνια και τις ξεπέρασε τις δυσκολίες πάντα όρθιος διεκδικώντας το δίκιο του και όχι επαιτώντας. Διεκδικούμε λοιπόν, δεν επαιτούμε. Είμαστε ως λαός μαθημένοι στα δύσκολα και είμαστε μαθημένοι να πολεμάμε και να ξεπερνάμε τις δυσκολίες.
Το ιστορικό μας χρέος για τη διεκδίκηση της δικαίωσης σε σχέση με τις γερμανικές οφειλές, σε καμία περίπτωση δεν σχετίζεται και δεν συμψηφίζεται με την τρέχουσα οικονομική συγκυρία.
Δεν επιθυμούμε ούτε να συμψηφίσουμε, αλλά ούτε και να πάρουμε κάποια υποτιθέμενη ρεβάνς. Αυτό που επιθυμούμε είναι να βρουν δικαίωση οι αγώνες και οι θυσίες του λαού μας ενάντια στον ναζισμό. Αυτό που επιθυμούμε είναι να κλείσουμε επιτέλους αυτή την ανοιχτή πληγή στο ίδιο το σώμα της δικαιοσύνης, στο ίδιο το σώμα της Ευρώπης. Γι’ αυτό και θα συνεχίσουμε να δίνουμε μάχες, μέσα σ’ ένα ομιχλώδες σήμερα και σκληρό τοπίο στην Ευρώπη, μάχες για τον ανθρωπισμό και την αλληλεγγύη των χωρών και των λαών. Μάχες για την Ευρώπη της αλληλεγγύης, για την Ευρώπη των λαών.
Γιατί θέλουμε η ιστορία των αγώνων και των θυσιών του λαού μας να παραμένει ζωντανή και να διδάσκει με τις κορυφαίες στιγμές του ηρωισμού και του μεγαλείου του, αλλά και με τον απέραντο πόνο της τραγωδίας του. Θέλουμε να διατηρούμε τη φλόγα της μνήμης αναμμένη. Όχι για να ανασύρουμε και να καλλιεργούμε το μίσος μεταξύ των λαών.
Αλλά για να αντλούμε δύναμη από τη μνήμη αυτή και να μπορούμε να αντικρίζουμε τον συνάνθρωπό μας με την απλότητα και την αγάπη που ταιριάζει στην Ευρώπη του διαφωτισμού και του πολιτισμού, στην Ευρώπη των γραμμάτων, των τεχνών και των επιστημών, στην Ευρώπη που έθεσε στο κέντρο της την ανεκτίμητη και αναντικατάστατη αξία του ανθρώπου.
Και αυτό θα το κερδίσουμε, μόνο όταν η ισονομία και η δικαιοσύνη γίνουν ο επιθυμητός κανόνας συνύπαρξης και συνεργασίας εθνών και λαών.
Και επιτρέψτε μου να σας πω ότι είναι μεγάλη η τιμή να αγωνίζεσαι γι’ αυτά τα πανανθρώπινα ιδανικά, κουβαλώντας στους ώμους σου την καταγωγή και την ιστορία ενός μοναδικού τόπου, όπως είναι ο τόπος μας, η Ήπειρος.
Τόπος όπου γράφτηκαν λαμπρές σελίδες της σύγχρονης ιστορίας μας που διδάσκει ολόκληρη την ευρωπαϊκή ήπειρο. Σε αυτόν τον τόπο γράφτηκαν σημαντικές στιγμές και τραγωδίες, όπως αυτή την οποία σήμερα θυμόμαστε την σφαγή των 317 στο Κομμένο.
Αλλά και σημαντικές στιγμές, όπως οι στιγμές της εθνικής ανάτασης, της εθνικής αντίστασης και μαύρες στιγμές, όπως αυτές του εμφυλίου σπαραγμού. Αλλά και σημαντικές στιγμές όπως αυτές της εθνικής συνεννόησης, εδώ πιο πάνω στο γεφύρι της Πλάκας, όπου δυστυχώς, πριν από ενάμισι χρόνο είχαμε ένα ατύχημα λόγω θεομηνίας. Ένα ιστορικό γεφύρι, του οποίου τώρα προχωράμε την αποκατάστασή.
Δεν είναι, όμως, τόπος σημαντικός τοπόσημο μόνο για το γεφύρι, αλλά και γιατί δίπλα από το γεφύρι συναντήθηκαν ο Άρης ο Βελουχιώτης και ο Ναπολέοντας ο Ζέρβας και έδωσαν τα χέρια, προκειμένου να προχωρήσει η συνεννόηση, η αναγκαία για την Εθνική Αντίσταση. Θέλω, λοιπόν, από εδώ από το μαρτυρικό Κομμένο να επισημάνω ότι θα ζητήσω από τον υπουργό Πολιτισμού, στην Πλάκα, να γίνει όχι μόνο η αποκατάσταση, αλλά και ένα μνημείο, ένα Μουσείο Σύγχρονης Ιστορίας, Μουσείο Εθνικής Αντίστασης για να θυμούνται οι επόμενες γενιές ότι μόνο μέσα από την ενότητα και την ομοψυχία μπορεί ο τόπος να προχωρήσει μπροστά.
Και πιστεύω βαθιά ότι μέσα από την ενότητα και την ομοψυχία μπορούμε να διεκδικήσουμε και την ιστορική δικαίωση σε ό,τι αφορά τις ιστορικές οφειλές. Και αυτή η συγκροτημένη και συντονισμένη προσπάθεια πλέον από τη Βουλή των Ελλήνων μπορεί να δώσει αποτελέσματα, αξιοποιώντας όλα τα διπλωματικά και τα νομικά μέσα, συγκροτημένα και συντονισμένα.
Είμαι βέβαιος, λοιπόν, ότι μπορούμε να προχωρήσουμε σε αυτό που μας προστάζει η μνήμη των 317 αδικοχαμένων, αλλά και η ιστορική ευθύνη, η ιστορική ευθύνη που μας βαραίνει ακολουθώντας τα μονοπάτια των μεγάλων αγωνιστών που έδωσαν τη ζωή τους για να είμαστε σήμερα ελεύθεροι και να μπορούμε να οικοδομούμε την Ελλάδα που μας αξίζει.
Σας ευχαριστώ.
