Κύριε Πρόεδρε, κύριε Γενικέ Γραμματέα, κύριοι συνάδελφοι, κυρίες και κύριοι,
το 2015 εορτάσαμε την 70η επέτειο της υπογραφής του Χάρτη των Ηνωμένων Εθνών, στο Σαν Φράνσίσκο, συλλογιζόμενοι τις προκλήσεις που αντιμετωπίζουμε ως διεθνής κοινότητα, και την ικανότητα μας να αναταπεξέλθουμε. Ένα χρόνο αργότερα, οι προκλήσεις και τα προβλήματα ακόμη επιμένουν. Και τα ίδια ερωτήματα παραμένουν.
Θα είμαστε σε θέση να επιτύχουμε δυναμική, δίκαιη και βιώσιμη ανάπτυξη στις οικονομίες μας, με την παγκόσμια οικονομική κρίση να επιμένει; Θα είμαστε σε θέση να διαχεριστούμε τη μετανάστευση αποτελεσμάτικά, στη βάση του διεθνούς δικαίου, τη στιγμή που ο αριθμός των εκτοπισμένων στον κόσμο είναι μεγαλύτερος από ποτέ, μετά τον Β΄ Παγκόσμιο Πόλεμο; Θα είμαστε σε θέση να προωθήσουμε την ειρήνη και την ασφάλεια, σε ένα όλο και πιο ασταθές παγκόμιο και περιφερειακό περιβάλλον;
Ή θα επιτρέψουμε στις δυνάμεις του εθνικισμού, της ξενοφοβίας ή του νεοφιλελευθερισμού να υπαγορεύσουν επικίνδυνες ή αναποτελεσματικές απαντήσεις στις προκλήσεις που αντιμετωπίζουμε;
Σε αυτό το πλαίσιο, το κυρίως θέμα της φετινής Γενικής Συνέλευσης, η εφαρμογή της Ατζέντας 2030 των ΗΕ για τη βιώσιμη ανάπτυξη, είναι πιο επίκαιρο από ποτέ.
Κατά τα περασμένα έτη, η Ελλάδα υπήρξε το μέλος της Ευρωζώνης που επλήγη περισσότερο από την οικονομική κρίση, καθώς και από τα μέτρα λιτότητας που επεβλήθησαν προς επίλυσή της. Η Ελλάδα είναι το κράτος πρώτης γραμμής της ΕΕ που αντιμετώπισε τις μεγαλύτερες μεταναστευτικές ροές προς την Ευρώπη, από τον Β΄ Παγκόσμιο Πόλεμο. Η Ελλάδα βρέθηκε στο επίκεντρο μίας περιοχής με αυξανόμενες προκλήσεις ασφαλείας. Με αυξανόμενη αβεβαιότητα στα Βαλκάνια, και επιδεινούμενες συγκρούσεις βόρειά μας, στην Ουκράνια, δυτικά στη Λιβύη, και ανατολικά, στη Συρία.
Από την περσινή μου ομιλία εδώ, στα Ηνωμένα Έθνη, η Ελλάδα αντιμετώπισε αυτές τις μεγάλες κρίσεις, και στάθηκε όρθια. Σήμερα, η συζήτησή μας δεν αφορά πλέον στο κατά πόσον θα επιβιώσουμε από αυτές τις κρίσεις. Σήμερα, επικεντρώνουμε στο πώς μπορούμε να εργαστούμε – στη βάση της πολιτικής και χρηματοοικονομικής σταθερότητας – για την οικονομική ανάπτυξη, την πιο αποτλεσματική και ανθρώπινη διαχείριση της μετανάστευσης, καθώς και για την ειρήνη και την ασφάλεια στην ευρύτερη γειτονιά μας. Σήμερα, συζητούμε για την αντιμετώπιση προκλήσεων που έχουν επιπτώσεις και καλούν σε δράση όχι μόνο στην Ελλάδα αλλά και στην Ευρώπη και την ευρύτερη περιοχή.
Α) Στην οικονομία, η Ελλάδα ανακάμπτει, έπειτα από επτά ταραγμένα έτη ύφεσης, από τη βαθύτερη κοινωνική και οικονομική κρίση της μεταπολεμικής της ιστορίας. Εργαζόμαστε σκληράπροκειμένου να διασφαλίσουμε βιώσιμη και δίκαιη ανάπτυξη. Ίσως μερικές φορές, παρά τις προσπάθειές μας, με βήματα προς τα πίσω. Αλλά πάντοτε στοχεύοντας μπροστά. Προκείμουν να αποδείξουμε ότι μια χώρα που έχασε το 25% του ΑΕΠ της σε έξι χρόνια και είδε τους δείκτες της ανεργίας και της φτώχειας να εκτοξεύονται, μπορεί να σταθεί στα πόδια της. Προκειμένου να δημιουργήσουμε ένα φιλικό για τις επιχειρήσεις περιβάλλον που ενθαρύνει τις επενδύσεις και ξεπερνάει τις αμαρτίες του παλιού κατεστημένου: τη διαφθορά, τις πελατειακές και παρασιτικές επιχειρηματικές πρακτικές.
Την ίδια στιγμή, αντιμετωπίζουμε σοβαρές κοινωνικές συνέπειες, που η επιβεβλημένη λιτότητα προκάλες στην ελληνική κοινωνία. Απόλυτη προτεραιότητά μας αποτελεί η μείωση της ανεργίας στα μέσα ευρωπαϊκά επίπεδα το συντομότερο δυνατό μέσω ενός παραγωγικού υποδείγματος που αξιοποιεί το δυναμικό του υψηλά καταρτισμένου ανθρώπινου κεφαλαίου μας. Την ίδια στιγμή, εκμεταλλευόμαστε τη στρατηγική θέση της Ελλάδας στο σταυροδρόμι τριών ηπείρων, ώστε να καταστεί κόμβος ενέργειας, εμπορίου, ναυτικών και σιδηροδρομικών μεταφορών στην περιοχή. Προωθούμε απαραίτητες μεταρρυθμίσει, ενώ προστατεύουμε το κοινωνικό κράτος και τα εργατικά δικαιώματα.
Καλούμε τους εταίρους μας να προχωρήσουν στην ολοκλήρωση των απαραίτητων μέτρων για την ελάφρυνση του χρέους μας , προκειμένου να ανακτήσουμε την εμπιστοσύνη των αγορών και να ανοίξει τον δρόμο για την επιστροφή μας στην χρηματαγορές. Τα πρώτα σημάδια ότι ο σχεδιασμός μας αποδίδει αντανακλόνται στους θετικούς ρυθμούς ανάπτυξης, στη σταθερά πτωτική τάση της ανεργίας, στις θετικά αποτελέσματα των δημοσιονομικών μεγεθών και το αναζωογωνημένο ενδιαφέρον για ξένες επενδύσεις.
Β) Εν μέσω μεγάλων οικονομικών δυσκολιών, ο ελληνικός λαός αντιμετωπίζει και τη μεγάλη πρόκληση της διαχείρισης της προσφυγικής και μεταναστευτικής κρίσης. Μία πρόκληση, η οποία, όπως τονίσαμε αυτές τις μέρες, είναι παγκόσμια, και μπορύμε να την αντιμετωπίσουμε μόνο συλλογικά και με βάση τις αξίες μας.
Από την περσινή μου ομιλία εδώ, πάνω από ένα εκατομμύριο πρόσφυγες και μετανάστες εισήλθαν στην Ελλάδα. Περίπου 60.000 παραμένουν εγκλωβισμένοι στην Ελλάδα, σήμερα, αφότου τα βόρεια σύνορά μας έκλεισαν, λόγω μονομερών ενεργειών άλλων χωρών. Και μία τεράστια πολιτική κρίση προέκυψε στην Ευρώπη, με ενισχυόμενες ξενοφοβικές δυνάμεις που προωθούν τη δική τους αντζέντα,
- ισχυριζόμενες ότι ο σεβασμός του διεθνούς δικαίου αποτελεί πολυτέλεια στην Ευρώπη σήμερα και ότι άνθρωποι θα πρέπει να επαναπροωθούνται στη θάλασσα,
- υποστηρίζοντας ότι ο επιμερισμός της ευθύνης για τη φιλοξενία των προσφύγων, αποτελεί απαράδεκτη επιβολή και πως θα έπρεπε να τον αναλάβουν μόνες οι χώρες πρώτης γραμμής,
- υποστηρίζοντας ότι η οικονομική κρίση, είναι λόγος επαρκής για να προδώσουμε τις αξίες μας.
Αυτές οι ξενοφοβικές δυνάμεις έλαβαν την απάντηση που τους άξιζε, από τον ελληνικό λαό. Ο λαός της Ευρώπης, που χτυπήθηκε πιο σκληρά από την οικονομική κρίση, απέδειξε στον κόσμο, πως ούτε οι αξίες μας ούτε η ανθρωπιά μας μπορούν να είναι υπό όρους. Παρά τα κελεύσματα για επαναπροωθήσεις, η Ακτοφυλακή μας έσωσε δεκάδες χιλιάδες ζωές, αντί να τις θέσει σε κίνδυνο. Παρά τα κελεύσματα για παραβίαση της Σύμβασης της Γενεύης, η χώρα μου, μία χώρα της οποίας η Υπηρεσία Ασύλου δεν υφίστατο τρία χρόνια πριν, εξετάζει δίκαια, επί τη βάσει της Σύμβασης της Γενεύης, τον τέταρτο μεγαλύτερο αριθμό αιτήσεων ασύλου στην Ευρώπη.
Μαζί με τις ευρωπαϊκές και τις τουρκικές αρχές, εφαρμόζουμε την πολύ δύσκολη αλλά αναγκαία Συμφωνία ΕΕ-Τουρκίας. Μία συμφωνία που έχει οδηγήσει σε δραστική μείωση των ροών και, το σημαντικότερο, των θανάτων στο Αιγαίο Πέλαγος, που έχει αντικαταστήσει την επικίνδυνη διαδρομή του Αιγαίου με μια νόμιμη οδό προς την Ευρώπη.
Σε αυτό το πλαίσιο, σήμερα περισσότερο από ποτέ, χρειαζόμαστε μια ισχυρή διεθνή πρωτοβουλία που θα ορίσει ένα νέο παγκόσμιο πλαίσιο για διαχείριση προσφύγων και θα αποδυναμώσει την ξενοφοβική αντι-μεταναστευτική ατζέντα.
Το πλαίσιο αυτό οφείλει να ενισχύσει:
- την υποστήριξη σε χώρες που φιλοξενούν πρόσφυγες,
- τις επιστροφές ατόμων που δεν χρήζουν διεθνούς προστασίας, καθώς και την επανεγκατάσταση και μετεγκατάσταση αυτών που το έχουν ανάγκη,
- τις πρωτοβουλίες για αντιμετώπιση των γενεσιουργών αιτιών της μετανάστευσης, συμπεριλαμβάνοντας πρωτοβουλίες για την ειρήνευση στη Συρία
- την αστυνομική συνεργασία ενάντια σε δίκτυα εμπορίας ανθρώπων.
Γ) Και έτσι φτάνουμε στην τρίτη μεγάλη πρόκληση που αντιμετωπίζει η Ελλάδα: πώς να συμβάλει στην ειρήνη, την ασφάλεια και τη σταθερότηατ σε μία όλο και πιο ασταθή περιοχή. Η απόκριση της Ελλάδας σε αυτή την πρόκληση ήταν ξεκάθαρη. Έχουμε αναπτύξει διμερείς και – από κοινού με την Κυπριακή Δημοκρατία – τριμερείς συνεργασίες με όλους τους γείτονές μας, με στόχο την προώθηση της ειρήνης, της συνεργασίας και του διεθνούς δικαίου. Έχουμε αναλάβει πολυμερείς πρωτοβουλίες, όπως τη Διεθνή Διάσκεψη για τον Θρησκευτικό και Πολιτιστικό Πλουραλισμό και την Ειρηνική Συνύπαρξη στη Μέση Ανατολή και τη Διάσκεψη της Ρόδου για την Ασφάλεια και τη Σταθερότητα στην Ανατολική Μεσόγειο.
Και έχουμε με συνέπεια προωθήσει τις αξίες αυτές, σε όλους τους διεθνείς οργανισμούς, αναφορικά με όλες τις συγκρούσεις της ευρύτερης περιοχής και αντιμετωπίζοντας την τρομοκρατία, οπουδήποτε και αν αναπτύσσεται. Αναφορικά με τις συγκρούσεις στη Συρία, τη Λιβύη, την Ουκρανία και την Ειρηνευτική Διαδικασία στη Μέση Ανατολή.
Και σήμερα βρίσκεται μπροστά μας, μία πολύ σημαντική πρόκληση προκειμένου να προωθήσουμε ουσιαστικά την ειρήνη και τη σταθερότητα στην περιοχή μας. Συνεχίζουμε να υποστηρίζουμε σταθερά τις διακοινοτικές συνομιλίες για μία δίκαιη και βιώσιμη και ολοκληρωμένη λύση του Κυπριακού, στη βάση των Ψηφισμάτων των ΗΕ και της ιδιότητας της Κύπρου ως κράτος μέλος της ΕΕ. Μία λύση που μπορεί να είναι βιώσιμη, μόνο εάν αφήσουμε πίσω το αναχρονιστικό σύστημα των εγγυήσεων του παρελθόντος και διασφαλίσουμε την αποχώρηση των τουρικών δυνάμεων κατοχής από το νησί. Μία λύση η οποία θα εμπεδώσει το αίσθημα ασφαλείας και εμπιστοσύνης σε όλο τον κυπριακό λαό και θα θέσει τις βάσεις για ευρύτερη συνεργασία στην ασταθή περιοχή μας.
Έχουμε ενισχύσει το διάλογο και τις σχέσεις μας με την Τουρκία, μέσω μίας σειράς πρωτοβουλιών, που συμπεριλαμβάνει την πολύ καλή μας συνεργασία στη διαχείριση προφυγικών και μεταναστευτικών ροών. Και έχουμε υπογραμμίσει ότι ο σεβασμός του διεθνούς δικαίου είναι ο μόνος δρόμος για την οικοδόμηση σταθερών, μακροχρόνιων σχέσεων γειτονίας.
Στο ζήτημα του ονόματος της Πρώην Γιουγκοσλαβικής Δημοκρατίας της Μακεδονίας, υποστηρίζουμε σταθερά μία αμοιβαία αποδεκτή, σύνθετη ονομασία με γεωγραφικό προσδιορισμό που θα ισχύει έναντι όλων (erga omnes). Και έχουμε προωθήσει Μέτρα Οικοδόμησης Εμπιστοσύνης με στόχο να ενισχύσουμε την εμπιστοσύνη και τη διασυνοριακή συνεργασία σε αυτή την κρίσιμη συγκυρία.
Σήμερα, σε αντίθεση με ένα χρόνο πριν, οι προκλήσεις που αντιμετωπίζουμε στην Ελλάδα, αποτελούν ευκαιρίες για τη διεθνή κοινότητα, την Ευρώπη και την περιοχή μας, προκειμένου να αλλάξει σελίδα σε σχέση με τις κρίσεις του παρελθόντος και να αποτρέψει νέες επικίνδυνες κρίσεις.
Χρειαζόμαστε μία δίκαιη βιώσιμη λύση στην Κύπρο, μία λύση που θα μπορούσε να συμβάλει στην αλλαγή της δυναμικής αστάθειας στην περιοχή. Χρειαζόμαστε μία λύση στο ζήτημα του χρέους, η οποία θα μπορούσε να συμβάλει σε ένα νέο μοντέλο βιώσιμης ανάπτυξης για το οποίο τόσο πολύ ομολούμε εδώ στον ΟΗΕ και στην Ευρώπη, αφήνοντας πίσω τον φαύλο κύκλο της λιτότητας.
Χρειαζόμαστε μία παγκόσμια αποτελεσματική απάντηση στην προσφυγική κρίση, στη βάση του διεθνούς δικαίου, μία απάντηση που θα αποδυναμώσει τις επικίνδυνες ξενοφοβικές και εθνικιστικές φωνές, που αναδύονται τόσο ισχυρές, για πρώτη φορά απο τον Β’ Παγκόσμιο Πόλεμο. Ασφαλώς, κοιτάζοντας το παρελθόν, οι υπερσυντηριτικές δυνάμεις θα επιχειρήσουν να δώσουν τις δικές τοςυ λύσεις σε αυτά τα προβλήματα επενδύοντας στο φόβο. Κάποιες φορές, παρουσιάζοντας εαυτούς ως αντισυστημικές δυνάμεις. Ωστόσο, δεν είναι οι δημοκρατικές δυνάμεις που στέκονται κριτικά απέναντι στο σύστημα, αυτές για τις η διεθνής κοινότητα θα πρέπει να ανησυχεί. Αλλά είναι εκείνες οι δυνάμεις οι οποίες απειλούν τις αξίες μας και αντί να επιδιώκουν την αλλαγή του κόσμου προς το καλύτερο, επιχειρούν να τον διαιρέσουν με τον φόβο, την ξενοφοβία και τον εθνικισμό.
Σήμερα, είναι πιο αναγκαίο από ποτέ να υποστηρίξουμε την ειρήνη, τη δημοκρατία και τη βιώσιμη ανάπτυξη σε όλα τα μέτωπα, στα οποία δοκιμάζονται. Και αυτό το γνωρίζουμε στην Ελλάδα πολύ καλά.
