Σήμερα, στο Μέγαρο Μαξίμου, στο σαλόνι του Πρωθυπουργικού Μεγάρου, βρίσκονται εκπρόσωποι Ρομά από αρκετές περιοχές της χώρας, αλλά και ειδικοί διαμεσολαβητές, κοινωνικοί λειτουργοί, άνθρωποι που δουλεύουν δίπλα στις κοινότητες των Ρομά, προκειμένου αυτές να ενταχθούν ισότιμα στο κοινωνικό πλαίσιο.
Και, βεβαίως, σήμερα είναι μία ξεχωριστή ημέρα. Είναι μία ημέρα που είναι αφιερωμένη στους Ρομά. Θα έλεγα, όμως, ότι πρέπει να είναι μία ημέρα που θα υπενθυμίζει σε όλους μας ότι δεν υπάρχουν πολίτες δεύτερης κατηγορίας. Δυστυχώς, αυτό δεν είναι, ειδικά στην εποχή μας, κάτι το οποίο είναι αυτονόητο. Στην Ελλάδα, κι εγώ είμαι περήφανος για αυτό, γίνανε πολύ σημαντικά βήματα στα χρόνια της δικής μας διακυβέρνησης. Και γίνανε βήματα σε μία περίοδο δυσκολίας δημοσιονομικής. Είμαι περήφανος, διότι γίνανε αυτά τα βήματα στη δυσκολία και κάποιοι δεν είχαν σκεφτεί όταν υπήρχαν δημοσιονομικές δυνατότητες να στηρίξουν τους πιο αδύναμους συμπολίτες μας. Δυστυχώς, όμως, τη στιγμή που εμείς μιλάμε εδώ για σχέδια που θα ολοκληρώσουν μια στρατηγική ισότιμης ένταξης όλων των πολιτών στο κοινωνικό γίγνεσθαι, στην ελληνική κοινωνία, σε άλλες χώρες της Ευρώπης βιώνουμε επιθέσεις, βιώνουμε ρατσιστικές εξάρσεις. Θα είδατε πρόσφατα τι συνέβη στην Ιταλία, όπου, δυστυχώς, η ιταλική κυβέρνηση, ένα μέρος της εν πάση περιπτώσει, ο υπουργός Εξωτερικών που βρίσκεται στον χώρο της ακροδεξιάς και άλλες δυνάμεις εκεί κινητοποίησαν και τους πολίτες, δυστυχώς, ενάντια στους Ρομά.
Εμείς, τα τελευταία χρόνια, ακολουθήσαμε μια πολιτική ένταξης που διαφέρει ίσως από μια αντίληψη που επικρατούσε στο παρελθόν, μια αντίληψη αποσπασματική, ευκαιριακή, ρουσφετολογική πολλές φορές, και σαν βασικό στόχο είχαμε να φτιάξουμε υποδομές. Θυμάμαι ήταν το 2016 όταν μίλησα στο Συμβούλιο της Ευρώπης, στο Στρασβούργο, όταν εξήγγειλα για πρώτη φορά το σχέδιο μας για να φτιάξουμε μία Ειδική Γραμματεία στο υπουργείο Εργασίας, ώστε να βρεθούν εκπρόσωποι των κοινοτήτων των Ρομά στον κυβερνητικό σχεδιασμό για την ισότιμη ένταξη αυτών των κοινοτήτων μέσα στην ελληνική κοινωνία. Η Ειδική Γραμματεία έγινε πράξη, αλλά δεν μείναμε μόνο στο γραφειοκρατικό και θεσμικό πλαίσιο. Προχωρήσαμε, κατά την άποψή μου, σε έναν σχεδιασμό ουσιαστικής ενεργοποίησης των κοινοτήτων, αλλά και της ένταξης αυτών στην κοινωνική ζωή.
Πρώτα από όλα, κάναμε μία χαρτογράφηση. Ούτε αυτό δεν είχαμε. Μία χαρτογράφηση για να δούμε πόσες είναι οι κοινότητες, πόσοι είναι οι οικισμοί, πόσοι είναι οι Ρομά Έλληνες πολίτες, συμπολίτες μας, πού ζουν, κάτω από ποιες συνθήκες ζουν, πόσοι από αυτούς μπορούν να έχουν πρόσβαση στην υγειονομική περίθαλψη, πώς και αν πηγαίνουν τα παιδιά τους στο σχολειό. Καταγράψαμε 371 κοινότητες, 110.000 περίπου Ρομά Έλληνες πολίτες.
Κάποιοι από αυτούς τους 371 οικισμούς η αλήθεια είναι ότι δεν τιμούν τη χώρα μας, μία χώρα στην καρδιά της Ευρώπης και μία χώρα που θέλει να υπερασπίζεται τα ανθρώπινα δικαιώματα και να δίνει συνθήκες ευημερίας στους πολίτες της. Για αυτό, λοιπόν, ξεκινήσαμε μετά την καταγραφή ένα στρατηγικό σχέδιο που είχε έναν βασικό άξονα: Πρώτον, κανένας Έλληνας πολίτης, άρα κανένας Ρομά, να μην αφήνεται μόνος του, αβοήθητος, απέναντι στην κρίση, αλλά και απέναντι στις πραγματικές, καθημερινές δυσκολίες της ζωής. Άρα, προωθήσαμε και επεκτείναμε, πρώτα από όλα, το σχέδιο μας για το κοινωνικό εισόδημα αλληλεγγύης. Το κοινωνικό εισόδημα αλληλεγγύης, αυτό που κάποιοι ονομάζουν ελάχιστο εγγυημένο εισόδημα, καλύπτει σχεδόν το μεγαλύτερο μέρος του πληθυσμού αυτών των 110.000 Ελλήνων πολιτών που διαβιούν στους οικισμούς των Ρομά. Και, βεβαίως, δεν είναι ελεημοσύνη, διότι για κάποιες οικογένειες το ποσό αυτό είναι 400 – 500 ευρώ τον μήνα, που είναι ένα ποσό που τους δίνει τη δυνατότητα να ζουν με αξιοπρέπεια. Βάλαμε, όμως, μία προϋπόθεση σημαντική για να μπορούν να έχουν πρόσβαση σε αυτό το εισόδημα. Ποια είναι αυτή η προϋπόθεση; Τα παιδιά να πηγαίνουν στο σχολειό. Όλα τα παιδιά να πηγαίνουν στο σχολειό. Γιατί η εκπαίδευση για εμάς είναι ένα βασικό δικαίωμα. Την ίδια στιγμή, όμως, αποτελεί και προϋπόθεση για να μπορέσουν αυτές οι κοινότητες να αποκτήσουν δυνατότητες για το μέλλον, να μπορέσουν αυτά τα παιδιά να έχουν μια προοπτική καλύτερης διαβίωσης, μια καλύτερη προοπτική από ό,τι είχαν οι προηγούμενες γενιές.
Όλα τα παιδιά, λοιπόν, στα σχολεία. Άρα, ταυτόχρονα, και στήριξη των σχολικών μονάδων, προκειμένου να μπορέσουν να ανταποκριθούν. 47 σχολικές μονάδες, με μια ιδιαίτερη φροντίδα, εκεί όπου πηγαίνουν δηλαδή παιδιά από οικισμούς Ρομά, με ενισχυτική διδασκαλία, με ειδικά προγράμματα, με σχολικά γεύματα μέσα σε αυτά τα σχολειά, ώστε τα παιδιά όχι απλά να πηγαίνουν να μαθαίνουν γράμματα, αλλά να γυρνάνε στο σπίτι και χορτασμένα ας το πω έτσι, να αισθάνονται ότι έχουν ίδιες δυνατότητες, προκειμένου να μπορέσουν να σπουδάσουν και άρα η οικονομική δυνατότητα των οικογενειών τους παίζει ένα πάρα πολύ σημαντικό ρόλο.
Άρα, λοιπόν, κοινωνικό εισόδημα αλληλεγγύης και ενίσχυση των σχολικών μονάδων. Ταυτόχρονα, προγράμματα επιμόρφωσης, ώστε να μπορέσουν και οι μεγαλύτεροι σε ηλικία που δεν είχαν πάει στο παρελθόν σχολείο να αποκτήσουν ένα πτυχίο που θα είναι εφόδιο για την αγορά εργασίας, ταυτόχρονα, όμως, και ειδικά προγράμματα, για την απασχόληση. Αν ο πρώτος άξονας είναι η εκπαίδευση, ο δεύτερος άξονας είναι η απασχόληση για να καταπολεμήσουμε την ανεργία των Ρομά συμπολιτών μας.
Αξιοποιήσαμε μια σειρά από κοινοτικά προγράμματα, και με εθνικούς πόρους, πάνω από 150 εκατομμύρια ευρώ συνολικά, ώστε να λειτουργήσουμε αυτά τα προγράμματα, ειδικά μέσα από τη δημιουργία μεικτών επιχειρήσεων, και εννοώ και Ρομά συμπολιτών και άλλων συμπολιτών μας. Έχουμε καταφέρει να απορροφήσουμε περίπου 30 εκατομμύρια για τη δημιουργία επιχειρήσεων, για την ενίσχυση της επιχειρηματικότητας και της απασχόλησης. Και, ταυτόχρονα, φροντίσαμε να ολοκληρώσουμε αυτό το πλέγμα, αν θέλετε, των πολιτικών για την ισότιμη ένταξη με έναν τρίτο άξονα – εάν ο πρώτος είναι η εκπαίδευση, ο δεύτερος είναι η εργασία – που λέγεται υγεία.
Πιστεύω ότι η απόφασή μας να άρουμε τους φραγμούς στην ελεύθερη πρόσβαση στην υγειονομική περίθαλψη μέσα από την ένταξη στο σύστημα υγείας περίπου ενάμιση εκατομμυρίου ανασφάλιστων συμπολιτών μας σε μεγάλο βαθμό έβγαλε αυτό το φράγμα. Διότι, δυστυχώς, το μεγάλο μέρος των συμπολιτών μας, των Ρομά, δεν είχαν ασφαλιστική κάλυψη, και ακόμη ένα μεγάλο μέρος δεν έχει ασφαλιστική κάλυψη. Έτσι, λοιπόν, σήμερα δεν υπάρχει κανείς, μα κανείς, που να μην έχει το δικαίωμα σε ένα δημόσιο νοσοκομείο ή σε κέντρα υγείας ή σε μονάδες της πρωτοβάθμιας φροντίδας υγείας να έχει πρόσβαση, προκειμένου να αντιμετωπίσει ένα πρόβλημα υγείας. Και, ταυτόχρονα, μια σειρά από προγράμματα για την πρόληψη, για την παρακολούθηση αυτών των πληθυσμών, είναι σε εφαρμογή.
Με δύο λόγια, θέλω να πω ότι προσπαθούμε να δημιουργήσουμε ένα πλέγμα πολιτικών στήριξης και ένταξης των συμπολιτών μας, των Ρομά, με όρους ισότιμους στο κοινωνικό γίγνεσθαι. Αυτός ο αγώνας, όμως, είναι ένας αγώνας διαρκής, και δεν τελειώνει εδώ. Είναι ένας αγώνας που όλοι μαζί πρέπει να τον δώσουμε όχι μόνο για να συνεχίσουμε αυτήν την προσπάθεια. Τώρα είμαστε στη διαδικασία και της μετεγκατάστασης κάποιων πληθυσμών από οικισμούς που δεν είναι σε καλή κατάσταση σε πολύ καλύτερους οικισμούς.
Αλλά, επιτρέψτε μου να πω και να κλείσω με αυτό ότι πρωτίστως είναι ένας αγώνας που αφορά στη συνείδηση όλων μας, στην κουλτούρα όλων μας, στη διαμόρφωση των ιδεών της μεγάλης πλειοψηφίας των πολιτών. Πρέπει να σταματήσει αυτή η διάκριση με βάση το φύλο, τη φυλετική καταγωγή. Και αυτή είναι μία μάχη που δεν κερδίζεται από τη μία μέρα στην άλλη. Είναι μία μάχη απέναντι στις προκαταλήψεις, είναι μία μάχη απέναντι σε στερεότυπα. Κι εγώ δεν είμαι περήφανος μόνο γιατί κάναμε πολλά, σε δύσκολες συνθήκες και με λίγες δυνατότητες, αλλά είμαι κυρίως περήφανος γιατί σήμερα εδώ βρίσκονται ανάμεσά μας παραδείγματα μελών κοινοτήτων Ρομά που είναι παραδείγματα για όλους μας, παραδείγματα που πρέπει να τα αναδείξουμε όχι μόνο, αν θέλετε, ως μια ενθάρρυνση και στους υπόλοιπους της κοινότητας ότι δεν υπάρχουν φραγμοί, δεν υπάρχει όριο.
Αν υπάρχουν οι βάσεις της εκπαίδευσης και της κοινωνικής προστασίας κάθε Έλληνας πολίτης, ανεξαρτήτως χρώματος, φύλου, καταγωγής, μπορεί να φτάσει ψηλά. Όμως, είναι και ένα μήνυμα κυρίως στους υπόλοιπους που, δυστυχώς, έχουν ακόμη αυτά τα στερεότυπα και τις προκαταλήψεις. Πρέπει, λοιπόν, να το καταλάβουμε αυτό. Δεν υπάρχουν πολίτες πρώτης και δεύτερης κατηγορίας. Είμαστε όλοι παιδιά του ίδιου Θεού και είμαστε εδώ για να δουλέψουμε μαζί και να πάμε αυτήν τη χώρα πιο μπροστά. Εγώ, λοιπόν, σας ευχαριστώ θερμά όλους σας για τη μεγάλη προσπάθεια που κάνετε και κυρίως ευχαριστώ τους ανθρώπους που δουλεύουν σε προγράμματα, τους κοινωνικούς λειτουργούς, τους ειδικούς διαμεσολαβητές. Και, για άλλη μία φορά, να συγχαρώ όλους εσάς τους εκπροσώπους των Ρομά που έχετε δείξει μέσα από την πορεία σας στη ζωή ότι δεν υπάρχουν όρια στις δυνατότητές μας. Σας ευχαριστώ θερμά.
