C. Amanpour: Κυριε Πρωθυπουργέ καλησπέρα σας. Νομίζω ότι η χώρα σας έχει περίπου 1.300 κρούσματα και 49 ή 50 νεκρούς. Έχετε επιβάλει lock-down, κατάσταση στην οποία βρίσκεστε για το μεγαλύτερο μέρος της εβδομάδας. Ποια είναι η τάση τώρα;
Kυρ. Μητσοτάκης: Kατ’ αρχάς Christiane θα θελα να σε ευχαριστήσω για την πρόσκληση. Η τάση είναι σχετικά ενθαρρυντική, συγκρινόμενη με άλλες ευρωπαϊκές χώρες, αλλά γνωρίζουμε καλά ότι τα δύσκολα βρίσκονται μπροστά μας. Αυτό που κάναμε και νομίζω ότι αποδείχθηκε σχετικά επιτυχές ήταν να εφαρμόσουμε αυστηρά μέτρα social-distancing σχετικά νωρίς. Κι αυτό φαίνεται να έχει δουλέψει.
Είχαμε τη σχεδόν πλήρη συνεργασία του ελληνικού λαού και θέλω να τον ευχαριστήσω διότι έχει σεβαστεί τις κατευθύνσεις μας κι έχει μείνει στο σπίτι, με πολύ λίγες εξαιρέσεις. Δεν είμαι επιδημιολόγος ή ειδικός αλλά είναι πολύ ξεκάθαρο σε μένα ότι αν παίρνεις μέτρα social-distancing σχετικά νωρίς, τότε μπορείς να συμπιέσεις την καμπύλη αύξησης των κρουσμάτων. Δυστυχώς 50 άνθρωποι έχουν χάσει τη ζωή τους λόγω Covid-19, αλλά το σύστημα υγείας της χώρας ανταποκρίνεται αρκετά καλά και πρέπει να σημειώσω ότι είναι ένα δημόσιο σύστημα υγείας που ήταν πληγωμένο μετά από 10 χρόνια λιτότητας. Γνωρίζαμε καλά ότι διατρέχαμε μεγαλύτερο κίνδυνο, σε σύγκριση με άλλες ευρωπαϊκές χώρες, να αντιμετωπίσουμε υπερφόρτωση του συστήματος υγείας με ασθενείς. Αυτό δεν έχει συμβεί και πιστεύω ότι δεν θα συμβεί.
C. Amanpour: Αυτά τα στατιστικά στοιχεία -τα οποία είστε σε θέση σήμερα να ανακοινώσετε σε όλο τον στον κόσμο- είναι εξαιρετικά και είναι πραγματικά ενδιαφέρον να το ακούει κανείς αυτό καθώς, όπως είπαμε, και όπως μόλις είπατε, ήσασταν μία από τις χώρες που επλήγησαν περισσότερο τα τελευταία 10-12 χρόνια, από την οικονομική κρίση του 2008. Μπορώ να σας ρωτήσω εν τάχει: Είστε στο σπίτι; Είστε στο γραφείο σας; πώς κυβερνάτε από απόσταση;
Kυρ. Μητσοτάκης: Είμαι στο γραφείο μου με μία «σφιχτή» ομάδα των στενότερων συνεργατών μου. Εργαζόμαστε από το γραφείο και βεβαίως η διακυβέρνηση ασκείται χρησιμοποιώντας τηλεδιασκέψεις και αξιοποιώντας την τεχνολογία για να επικοινωνήσουμε με τους ανθρώπους με τους οποίους πρέπει να μιλήσουμε. Και μπορώ να μοιραστώ μαζί σας ότι εκείνο που με εντυπωσίασε είναι πόσο γρήγορα το ελληνικό κράτος έχει κινηθεί προς το ψηφιακό του μέλλον. Έχουμε εφαρμόσει νέες πλατφόρμες, νέες εφαρμογές έχουν δώσει τη δυνατότητα στους πολίτες να αξιοποιήσουν το διαδίκτυο πολύ γρηγορότερα.
Κατά μία έννοια, αυτή η κρίση ήταν επίσης μια ευκαιρία, αν μπορώ να χρησιμοποιήσω αυτόν τον όρο, για το ελληνικό κράτος να αγκαλιάσει την ψηφιακή εποχή με πολύ ταχύτερο ρυθμό. Μέχρι στιγμής έχουμε μόνο ένα μέλος του Κοινοβουλίου που έχει βρεθεί θετικός στον Covid-19. Ήταν στο νοσοκομείο, τώρα έχει πάρει εξιτήριο, επομένως δεν υπάρχουν αυτή τη στιγμή μέλη του κοινοβουλίου (που νοσούν από τον ιό), κάτι το οποίο μας επιτρέψει να διατηρούμε έναν κανονικό τρόπο λειτουργίας.
C. Amanpour: Κύριε Πρωθυπουργέ, ακούσατε τον Γενικό Γραμματέα των Ηνωμένων Εθνών ο οποίος απηύθυνε έκκληση για μια ενιαία παγκόσμια απάντηση στο θέμα του Covid-19 ζητώντας οι χώρες να δείξουν αλληλεγγύη. Ξέρετε, γιατί το βιώνετε, ότι ακόμα και εντός της ΕΕ υπάρχει διακρατικός ανταγωνισμός. Σαν ένα «βάζω πρώτα τον εαυτό μου σε ό,τι αφορά τον εξοπλισμό και τα φάρμακα που μπορώ να αποκτήσω και δεν τα εξάγω, τα χρειάζομαι για τους δικούς μου πολίτες». Πώς το αντιμετωπίζετε αυτό; Υπάρχει κάποιο σχέδιο μεγαλύτερου καταμερισμού, όχι μόνο των βαρών, αλλά και των εφοδίων που χρειάζονται για την προστασία της ανθρώπινης ζωής;
Κυρ. Μητσοτάκης: Όπως γνωρίζεις Christiane υπάρχει παγκόσμιος ανταγωνισμός για υλικά ατομικής προστασίας, για αναπνευστήρες, για κλίνες Μονάδων Εντατικής Θεραπείας και κάθε χώρα, τουλάχιστον σε βραχυπρόθεσμο ορίζοντα, αγωνίζεται μόνη της.
Πρέπει, όμως, να τονίσω ότι η Ευρωπαϊκή Επιτροπή έχει προσπαθήσει να θέσει ένα πλαίσιο όσον αφορά την κοινή προμήθεια αυτών των αγαθών και το δίκαιο μοίρασμά τους ανάμεσα στα κράτη-μέλη. Αλλά, φυσικά, κάποιες φορές αυτές οι διαδικασίες απαιτούν χρόνο και υπάρχει ασυμμετρία ανάμεσα στην προσφορά και τη ζήτηση. Αυτό θα μας αναγκάσει, σε κάποιο σημείο, να αναθεωρήσουμε τις αλυσίδες εφοδιασμού, τη δυνατότητα εγχώριας παραγωγής κάποιων εξ αυτών των αγαθών, να μην είμαστε τόσο εξαρτημένοι από εισαγωγές, καθώς η αγορά μπορεί εύκολα να στερέψει σε περίοδο κρίσης. Έχουμε δει προσπάθειες αντιμετώπισης αυτών των προβλημάτων σε ευρωπαϊκό επίπεδο αλλά όταν διανύεις φάση κρίσης είναι ξεκάθαρο ότι κάθε χώρα-μέλος προσπαθεί να φροντίσει τους δικούς της πολίτες. Η Ελλάδα σίγουρα δεν αποτελεί εξαίρεση σ’ αυτό.
Επίσης, νομίζω ότι αυτό που καταφέραμε να κάνουμε με σχετική επιτυχία είναι να κινητοποιήσουμε τον ιδιωτικό τομέα, τα μεγάλα ιδρύματα. Έχουμε πολλές δωρεές, μικρές και μεγάλες. Μας έχουν βοηθήσει να αγοράσουμε από το εξωτερικό πολλά από αυτά τα μέσα προστασίας που χρειαζόμαστε και θέλω να εκμεταλλευτώ αυτή την ευκαιρία για να τους ευχαριστήσω. Η Ελλάδα θεωρείται μία επί το πλείστον ατομικιστική κοινωνία αλλά αν συγκρατήσω κάτι καλό που βγήκε από αυτή την κρίση είναι το ξεκάθαρο αίσθημα αλληλεγγύης στον ελληνικό λαό, την πίστη ότι όλοι αγωνιζόμαστε μαζί.
Επίσης, πιστεύω έχουμε καταφέρει να αποκαταστήσουμε την εμπιστοσύνη, στο κράτος, στην κυβέρνηση, μια εμπιστοσύνη που έπειτα από 10 χρόνια οικονομικής κρίσης δεν ήταν σε μεγάλο απόθεμα. Υπάρχει μια διάχυτη αναγνώριση ότι κάνουμε τη δουλειά μας με επαγγελματισμό. Έχουμε, ακόμα, αναθέσει στους ειδικούς τον πρωταγωνιστικό ρόλο στο μέτωπο της επικοινωνίας. Έχουμε καθημερινή ενημέρωση από ειδικούς -όχι από πολιτικούς- οι οποίοι ενημερώνουν τον λαό ακριβώς για τις εξελίξεις. Κατά μία έννοια, μετά από μία δεκαετία λαϊκισμού, όταν ακούστηκαν απίστευτα πράγματα στον δημόσιο διάλογο, είναι πραγματικά παρήγορο ότι τώρα αυτοί που γνωρίζουν καλά τα θέματα, οι «τεχνοκράτες» που τόσα χρόνια δαιμονοποιούνταν, είναι αυτοί που μας οδηγούν όσον αφορά τις σωστές πολιτικές αποφάσεις που πρέπει να λάβουμε.
C. Amanpour: Κύριε Πρωθυπουργέ, πρέπει να σας ρωτήσω, γιατί πριν συνδεθούμε αναφέρθηκα σε κάποιους άλλους ηγέτες οι οποίοι, πολύ απλά, δεν δέχονται τις εισηγήσεις των ειδικών, αλλά βρίσκονται ακόμη σε άρνηση σχετικά με το τι συμβαίνει. Ιδιαίτερα τον Πρόεδρο της Βραζιλίας, ο οποίος συνομιλεί με κόσμο, σφίγγει χέρια, δεν εφαρμόζει το social-distancing και καλεί τους ανθρώπους να το δεχτούν γενναία, «σαν άνδρες». Μπορείτε να μου πείτε τι θα του λέγατε αν τον συναντούσατε στο τραπέζι μιας διάσκεψης του G20;
Kυρ. Μητσοτάκης: Πρώτα από όλα εύχομαι η Ελλάδα να γίνει πολύ γρήγορα μέλος του G20, δεν συμμετέχουμε ακόμη στο G20. Αν τον συναντούσα, πάντως, θα του έλεγα ότι διαπράττει ένα τεράστιο λάθος. Ο ιός αυτός εξαπλώνεται σαν πυρκαγιά και υπάρχει μόνο ένας τρόπος να τον σταματήσουμε: το social-distancing και το να λέμε στους πολίτες την αλήθεια. Δεν γνωρίζω αν το κλίμα στη Βραζιλία μάς επιτρέπει διαφορετικές υποθέσεις, αλλά από ένα σημείο και μετά είμαστε φορείς μιας ευθύνης. Εγώ αισθάνομαι ότι έχω την τεράστια ευθύνη να λέω στους πολίτες μου την αλήθεια, είναι πολύ επώδυνο να μένεις σπίτι. Όλοι υποφέρουμε από τις οικονομικές συνέπειες αυτού του lock-down.
Η προστασία της ζωής των ανθρώπων αποτελεί όμως την υπ’ αριθμόν ένα προτεραιότητα. Και, όπως έχω πει στους συνεργάτες μου, δεν μπορώ να αποδεχτώ τη συμφόρηση του υγειονομικού μας συστήματος, δεν μπορώ να δεχτώ ότι θα φτάσουμε στο σημείο να επιλέγουμε ποιος θα συνδεθεί με αναπνευστήρα και ποιος όχι. Σε κάθε επιδημία, φυσικά, ορισμένοι άνθρωποι θα χάσουν, δυστυχώς, τη ζωή τους. Αν όμως αφήσει κανείς την ασθένεια να διαδίδεται ανεξέλεγκτα και μετά αρχίσει να επιβάλει με σημαντική καθυστέρηση μέτρα περιορισμού, αμφιβάλλω πολύ αν αυτά θα έχουν αποτέλεσμα.
C. Amanpour: Κύριε Πρωθυπουργέ, όσον αφορά τη μεταναστευτική κρίση, διότι έχει πλήξει τη χώρα σας πολύ σκληρά, είχατε πολλά κύματα από το 2015 και τώρα νομίζω έχετε σχεδόν 40.000 άτομα στη Λέσβο, στον τεράστιο καταυλισμό της Μόριας. Υπάρχουν φόβοι για εμφάνιση του κορονοϊού εκεί. Τι θα κάνετε ώστε να είστε σε θέση να τη συγκρατήσετε; Υπάρχουν μόνο έξι κλίνες ΜΕΘ στο νησί. Τι θα κάνετε για να παραμείνουν ασφαλείς οι άνθρωποι εκεί;
Kυρ. Μητσοτάκης: Κατ’ αρχάς, δόξα τω Θεώ Christiane δεν έχουμε ούτε ένα κρούσμα του Covid-19 στη Λέσβο ή σε οποιοδήποτε άλλο νησί. Έχουμε μόνο ένα κρούσμα σε καταυλισμό προσφύγων στην ηπειρωτική χώρα. Πιστεύω πως είμαστε πολύ καλοί στην ιχνηλάτηση επαφών. Και μπορείς να κάνεις ιχνηλάτηση στα πρώτα στάδια της εμφάνισης μιας ασθένειας. Άρα παρακολουθούμε στενά τι συμβαίνει στη Λέσβο.
Ορθά επισημαίνεις ότι αντιμετωπίζουμε μία πολύπλοκη κατάσταση. Το σχέδιό μας πάντοτε ήταν να διασφαλίσουμε τη σταδιακή άμβλυνση της πίεσης όσον αφορά τη Λέσβο και τα άλλα νησιά.
Αλλά φυσικά το προσφυγικό και μεταναστευτικό ζήτημα είναι πολύ πιο σύνθετο. Σχετίζεται ιδιαίτερα με το τι συνέβη στην Ελλάδα κατά τον προηγούμενο μήνα. Στις αρχές του περασμένου μήνα είχαμε μία πολύ ξεκάθαρη απόπειρα της Τουρκίας να χρησιμοποιήσει απεγνωσμένους ανθρώπους, πρόσφυγες και μετανάστες, να τους ωθήσει στην Ελλάδα σε μία πρόδηλη προσπάθεια να εκβιάσει την Ευρωπαϊκή Ένωση. Αυτό δεν είχε αποτέλεσμα, η Ελλάδα προστάτευσε τα σύνορά της και θα συνεχίσουμε να προστατεύουμε τα σύνορά μας.
Αλλά την ίδια στιγμή πιστεύω έχουμε πολύ καλό ιστορικό στη διαχείριση αυτού προβλήματος με πολύ ανθρωπιστικό τρόπο. Θα συνεχίσουμε να το κάνουμε και φυσικά θα παρακολουθούμε επισταμένως τα τεκταινόμενα στους καταυλισμούς. Έχουμε, επίσης, πρόσβαση σε ευρωπαϊκή στήριξη. Αυξάνουμε τις ιατρικές εγκαταστάσεις.
Όμως επειδή τα νησιά είναι σχετικά κλειστές και απομονωμένες κοινότητες, το ποιος πηγαίνει και αναχωρεί από εκεί τελεί γενικά υπό ρύθμιση. Επομένως, θέλουμε οπωσδήποτε να προστατεύσουμε αυτές τις περιοχές της Ελλάδας όπου δεν έχουμε ούτε ένα περιστατικό με τον ιό έως τώρα, και δόξα τω Θεώ τα νησιά έως σήμερα ανήκουν σε αυτή την κατηγορία.
C. Amanpour: Κύριε Πρωθυπουργέ γνωρίζετε καλά ότι η ελληνική κυβέρνηση έχει δεχθεί κριτική για τον τρόπο με τον οποίο έχει συμπεριφερθεί σε ορισμένους από τους μετανάστες και τους πρόσφυγες στα νησιά. Βασικά, η Human Rights Watch αναφέρει πως οι ελληνικές Αρχές κρατούν αυθαίρετα 2.000 μετανάστες και αιτούντες άσυλο. Και πέραν αυτού οι συνθήκες σε ορισμένα από αυτά τα κέντρα χαρακτηρίζονται πολύ ασχημες και πληρως ανθυγιεινές. Δεν υπάρχουν αρκετές τουαλέτες, δεν έχουν αρκετό νερό, εγκαταστάσεις έστω για να πλύνουν τα χέρια τους ή να τηρήσουν το social-distancing. Τι έχετε να πείτε γι’ αυτή την αυθαίρετη κράτηση 2.000 μεταναστών, που είναι αντίθετη με τους κανόνες του Παγκόσμιου Οργανισμού Υγείας και τους διεθνείς κανονισμούς γι’ αυτές τις καταστάσεις.
Κυρ. Μητσοτάκης: Ήμασταν πολύ σαφείς Christiane, αναστείλαμε τις αιτήσεις ασύλου για ένα μήνα, στις αρχές Μαρτίου, αυτή η αναστολή εξέπνευσε σήμερα. Έτσι κάναμε ξεκάθαρο ότι ήταν ένα προσωρινό μέτρο για να αντιμετωπιστεί ένα έκτακτο και προμελετημένο γεγονός. Απλά θα ήθελα να υπενθυμίσω σε εσάς και στους τηλεθεατές σας ακριβώς τι συνέβη στις αρχές Μαρτίου, όταν η τουρκική κυβέρνηση, συνειδητά και πολύ συστηματικά, όχι μόνο ενθάρρυνε αλλά έδωσε στους ανθρώπους τα μέσα ώστε να προσπαθήσουν να εισέλθουν μαζικά, παράνομα στην Ελλάδα.
Είναι καθήκον μου, και το κατέστησα σαφές, να προστατεύσω τα σύνορά μου. Και αυτό ακριβώς έκανα. Η Ελλάδα ή η Ευρωπαϊκή Ένωση δεν πρόκειται να εκβιασθούν από την Τουρκία στο θέμα αυτό.
Έτσι καταστήσαμε πολύ σαφές ότι αυτό ήταν προσωρινό μέτρο. Έχει λήξει σήμερα, οπότε αναμένω πλήρη επιστροφή στην κανονικότητα αναφορικά με τις αιτήσεις ασύλου. Αλλάξαμε τον κανονισμό μας για το άσυλο, θέλουμε να εξορθολογίσουμε την αίτηση ασύλου και να την επισπεύσουμε πολύ. Οι άνθρωποι στους οποίους χορηγείται άσυλο έχουν το δικαίωμα -αν το επιλέξουν- να παραμείνουν στην Ελλάδα και θα τους καλωσορίσουμε. Οι άνθρωποι στους οποίους δεν προσφέρεται διεθνής προστασία θα πρέπει να επιστρέφονται στην Τουρκία ή στις χώρες καταγωγής τους.
Όπως γνωρίζετε πολύ καλά υπάρχει μία συμφωνία μεταξύ της Ευρωπαϊκής Ένωσης και της Τουρκίας, μια Δήλωση που τέθηκε σε εφαρμογή το 2016. Αυτή η Δήλωση παραβιάστηκε από την Τουρκία πριν από ένα μήνα. Φαίνεται ότι επιστρέφουμε σε μία κανονικότητα αναφορικά με τις ροές στο Αιγαίο και ελπίζω ότι θα επιστρέψουμε σε αυτή τη Δήλωση, διότι λειτουργεί ως βάση κοινής κατανόησης για την αντιμετώπιση αυτού του προβλήματος.
Όσον αφορά τις συνθήκες που αναφέρατε, ναι, οι συνθήκες απέχουν από το να είναι ιδανικές, αλλά θα ήθελα επίσης να επισημάνω ότι η Ελλάδα αντιμετωπίζει αυτό το πρόβλημα βασικά μόνη της. Τυχαίνει να είμαστε ένα συνοριακό κράτος στην Ευρωπαϊκή Ένωση, δεν έχουμε λάβει τόσο μεγάλη υποστήριξη από την ΕΕ όσο θέλουμε. Η ατμόσφαιρα στην Ευρώπη σήμερα δυστυχώς δεν είναι ευνοϊκή για οποιοδήποτε είδος μετεγκατάστασης. Έτσι επίσης επωμιζόμαστε πολύ μεγάλο βάρος στη διαχείριση αυτού του προβλήματος, προσπαθούμε να το κάνουμε με τον καλύτερο, τον πιο ανθρώπινο δυνατό τρόπο. Και προσδοκώ ότι εάν οι ροές στο Αιγαίο πραγματικά μειωθούν -όπως φαίνεται να συμβαίνει- τότε σταδιακά η κατάσταση στα νησιά και ιδιαίτερα στη Μόρια θα οδεύσει προς εξομάλυνση.
C. Amanpour: Εντάξει, κύριε Πρωθυπουργέ σας ευχαριστώ πραγματικά πολύ που ήσασταν μαζί μας από την Αθήνα απόψε, ευχόμαστε καλή τύχη σε εσάς και το λαό σας με αυτή την τρομερή επιδημία. Σας ευχαριστούμε πολύ που ήσασταν μαζί μας.
