«Η Τουρκία θα πρέπει να γνωρίζει ότι αν δεν αλλάξει στάση θα υπάρξουν συνέπειες και θα τεθεί σε κίνδυνο η συνολική της σχέση με την Ευρώπη. Διότι προκλήσεις αυτού του είδους δεν είναι δυνατόν να μένουν αναπάντητες. Όχι μόνο από την Ελλάδα ή την Κύπρο, αλλά και από την Ευρώπη συνολικά» τόνισε ο Κυριάκος Μητσοτάκης στη συνέντευξή του στο CNN και στην Christiane Amanpour.
Ο Πρωθυπουργός κάλεσε την Τουρκία να εγκαταλείψει τις προκλήσεις και να καθίσει στο τραπέζι του διαλόγου για την οριοθέτηση των θαλάσσιων ζωνών. «Αυτό που έχουμε πει στην Τουρκία πολύ ανοιχτά είναι ότι θα πρέπει να καθίσουμε και να συζητήσουμε ως πολιτισμένοι γείτονες. Και εάν δεν μπορέσουμε να επιλύσουμε το θέμα μεταξύ μας, μπορούμε πάντα να προσφύγουμε στο Διεθνές Δικαστήριο, ώστε να εκδώσει μία απόφαση για λογαριασμό μας. Το μήνυμα μου προς την Τουρκία είναι πολύ απλό: Σταματήστε τις προκλήσεις και ελάτε να συνομιλήσουμε ως πολιτισμένοι γείτονες. Μόλις συνάψαμε μία πολύ σημαντική συμφωνία με την Αίγυπτο με την οποία οριοθετήσαμε τις θαλάσσιες ζώνες μας. Πρόκειται για μία συμφωνία που θα μπορούσε να αποτελέσει υπόδειγμα και για άλλες συμφωνίες στην περιοχή», τόνισε χαρακτηριστικά.
«Αυτό που δεν μπορούμε να αποδεχθούμε είναι τετελεσμένα που προκύπτουν ως αποτέλεσμα της τουρκικής προκλητικότητας. Και αυτό δεν αποτελεί μόνο δική μου άποψη, διότι δεν νομίζω ότι πρόκειται απλώς για μια διαφωνία μεταξύ δύο γειτονικών χωρών. Πιστεύω ότι αποτελεί πρόκληση για την Ευρώπη, πρόκληση για ολόκληρο τον κόσμο. Γι’ αυτό βλέπετε το γαλλικό Ναυτικό στην περιοχή. Γι’ αυτό βλέπετε την ΕΕ να υποστηρίζει τόσο την Ελλάδα όσο και την Κύπρο καταγγέλλοντας τις μονομερείς ενέργειες της Τουρκίας. Και γι ’αυτό βλέπετε τις ΗΠΑ να στέλνουν το πολύ σαφές μήνυμα ότι ο μόνος τρόπος επίλυσης αυτών των διενέξεων είναι μέσω της εφαρμογής του διεθνούς δικαίου», επεσήμανε ο Κυριάκος Μητσοτάκης.
Ακολουθεί το πλήρες κείμενο της συνέντευξης (ανεπίσημη μετάφραση):
Christiane Amanpour: Παρακολουθείτε κι εσείς πώς η απάντηση στην COVID προκαλεί μεγάλη αναστάτωση στις Ηνωμένες Πολιτείες και πιθανότατα είναι η αιτία για ένα μέρος της πτώσης του Προέδρου Τραμπ στις δημοσκοπήσεις. Τι συμβαίνει με εσάς; Μιλήσαμε για πρώτη φορά πριν από μήνες και τότε είχατε υπό μια έννοια υπό έλεγχο τα πράγματα αλλά σήμερα έχετε εξάρσεις με περισσότερα από 7.000 κρούσματα. Θα χρειαστεί να μπείτε ξανά σε lockdown;
Κυριάκος Μητσοτάκης: Όχι, δεν θα πάμε σε lockdown Christiane. Το «έξαρση» ίσως είναι ένας υπερβολικά επιθετικός όρος για να χρησιμοποιηθεί στη δική μας περίπτωση. Είχαμε αύξηση στα κρούσματα ανά ημέρα, τα οποία κυμαίνονται περίπου στα 200 ημερησίως, και όντως περιμέναμε αυτή την αύξηση των κρουσμάτων καθώς ανοίξαμε την οικονομία μας και τον τουρισμό.
Πρέπει να επισημάνω ότι η Ελλάδα εξακολουθεί να διατηρεί ένα πολύ επιθετικό αλλά και έξυπνο σύστημα ελέγχων για τα άτομα που έρχονται στην Ελλάδα, οπότε έχουμε έναν σχετικά εξελιγμένο αλγόριθμο που μας επιτρέπει να κάνουμε ελέγχους επιλεκτικά σε άτομα που έρχονται στην Ελλάδα. Αλλά είναι φυσιολογικό, όταν ανοίγει η οικονομία και οι άνθρωποι χαλαρώνουν κατά τη διάρκεια του καλοκαιριού, να παρατηρούμε αύξηση των κρουσμάτων. Γνωρίζουμε ακριβώς τι συνέβη. Όπου υπήρχε έντονη διασκέδαση και μεταμεσονύχτια νυχτερινή ζωή, εκεί είδαμε τη συγκέντρωση των κρουσμάτων. Επομένως, έχουμε λάβει ορισμένα πρόσθετα μέτρα, τα οποία είναι ουσιαστικά τα βασικά μέτρα που όλοι γνωρίζουμε ότι αποδίδουν, όπως η χρήση μάσκας, οι αποστάσεις, αλλά επίσης η προστασία για τους ηλικιωμένους μας, με ειδική φροντίδα για τα γηροκομεία μας. Kαι ελπίζουμε ότι θα κρατήσουμε τα κρούσματα γύρω από έναν αριθμό που θα μπορούμε εύκολα να τα διαχειριστούμε.
Διότι αν παραμείνουν εκεί, δεν θα ήμουν ιδιαίτερα ανήσυχος για το ενδεχόμενο να δεχθεί πίεση το σύστημα υγείας μας. Αλλά φυσικά η πρόκληση είναι επίσης να διατηρήσουμε την οικονομία όσο το δυνατόν πιο ανοιχτή. Προσπαθούμε να σώσουμε ό,τι μπορούμε από την τουριστική περίοδο. H Ελλάδα εξακολουθεί να είναι ένας πολύ ασφαλής προορισμός για τους επισκέπτες. Θα ζήσουν ένα ελαφρώς διαφορετικό καλοκαίρι από αυτό που θα ζούσαν σε μία διαφορετική περίοδο. Σε ορισμένα μέρη τα νυχτερινά κέντρα και τα μπαρ κλείνουν τα μεσάνυχτα, αλλά εκτός από αυτό η τουριστική εμπειρία παραμένει η ίδια.
Christiane Amanpour: Θέλω να σας ρωτήσω πώς οι εντάσεις με την Τουρκία, που διανύει επίσης την τουριστική περίοδο, οι οποίες προκύπτουν από μια διαφωνία, μάλλον λόγω διεκδικήσεων για πετρέλαιο και για τα ύδατα στην περιοχή. Πώς όλα αυτά επηρεάζουν την αντίδραση σας στον κορωνοϊό και όλα τα άλλα. Τι συμβαίνει μεταξύ της Ελλάδας και της Τουρκίας;
Κυριάκος Μητσοτάκης: Είναι δύο διαφορετικά ζητήματα, Christiane. Αυτό που βιώνουμε τον τελευταίο χρόνο, από την στιγμή που αναλάβαμε την εξουσία, είναι ένα αυξημένο επίπεδο προκλητικότητας από πλευράς της Τουρκίας σε διάφορα μέτωπα. Συνεπώς, αυτό που είδαμε να συμβαίνει την προηγούμενη εβδομάδα δεν ήταν ένα μεμονωμένο περιστατικό.
Υπάρχει μια διαφωνία με την Τουρκία αναφορικά με την οριοθέτηση των θαλάσσιων ζωνών μας. Αυτό που έχουμε πει στην Τουρκία πολύ ανοιχτά είναι ότι θα πρέπει να καθίσουμε και να συζητήσουμε ως πολιτισμένοι γείτονες. Και εάν δεν μπορέσουμε να επιλύσουμε το θέμα μεταξύ μας, μπορούμε πάντα να προσφύγουμε στο Διεθνές Δικαστήριο, ώστε να εκδώσει μία απόφαση για λογαριασμό μας.
Αυτό που δεν μπορούμε να ανεχθούμε είναι μονομερείς ενέργειες από την Τουρκία, διεκδικώντας αυτό που θεωρούμε ότι συνιστά ελληνική Αποκλειστική Οικονομική Ζώνη και να αμφισβητεί αυτό το δεδομένο αποστέλλοντας όχι μόνο ένα ερευνητικό σκάφος αλλά και σημαντικό αριθμό πολεμικών πλοίων στην περιοχή. Ο κίνδυνος που εγκυμονεί είναι η ταχεία κλιμάκωση της έντασης. Μάλιστα είχαμε ένα συμβάν την προηγούμενη εβδομάδα, όταν δύο σκάφη ουσιαστικά συγκρούστηκαν και δεν είναι αυτό που θέλουμε να βλέπουμε στην περιοχή.
Φυσικά θα υπερασπιζόμαστε πάντα τα κυριαρχικά μας δικαιώματα αλλά δεν θα είμαστε ποτέ αυτοί που θα επιδιώξουν μία κλιμάκωση. Συνεπώς, το μήνυμα μου προς την Τουρκία είναι πολύ απλό: Σταματήστε τις προκλήσεις και ελάτε να συνομιλήσουμε ως πολιτισμένοι γείτονες. Μόλις συνάψαμε μία πολύ σημαντική συμφωνία με την Αίγυπτο με την οποία οριοθετήσαμε τις θαλάσσιες ζώνες μας. Πρόκειται για μία συμφωνία που θα μπορούσε να αποτελέσει υπόδειγμα για άλλες συμφωνίες στην περιοχή. Αλλά φυσικά κάτι τέτοιο δεν μπορεί να συμβεί εάν διαρκώς επικρατεί ένταση και εάν πρέπει κάθε τόσο να αντιμετωπίζουμε τον μισό τουρκικό στόλο που καταπλέει στο Αιγαίο ή στη Ανατολική Μεσόγειο. Δεν είναι τρόπος αυτός να κάνει κανείς εξωτερική πολιτική, εάν θέλουμε τουλάχιστον να υπερασπιζόμαστε το Διεθνές Δίκαιο και να προάγουμε τις σχέσεις καλής γειτονίας.
Christiane Amanpour: Τι είδους βοήθεια ελπίζετε να λάβετε από την ΕΕ και τις ΗΠΑ. Εν τω μεταξύ, η απάντηση της Τουρκίας είναι η εξής: «Απορρίπτουμε τον ισχυρισμό ότι οι έρευνες της Τουρκίας είναι παράνομες. Η Τουρκία απλώς υπερασπίζεται τα δικαιώματά της και τα δικαιώματα των Τουρκοκυπρίων, με βάση το Διεθνές Δίκαιο, από παραβιάσεις άλλων. Η Ελλάδα είναι “έξω από τα νερά της” στην Ανατολική Μεσόγειο. Είμαστε υπέρ του διαλόγου, αλλά θα υπερασπιστούμε τα δικαιώματά μας πάση θυσία». Συνεπώς, εσείς λέτε ότι θέλετε διάλογο και εκείνοι λένε επίσης ότι θέλουν διάλογο. Με όλα αυτά που γίνονται και με τις διεκδικήσεις κυριαρχίας στην περιοχή υπάρχει στην πραγματικότητα περιθώριο για διάλογο;
Κυριάκος Μητσοτάκης: Ναι υπάρχει περιθώριο για διάλογο, εφόσον δεν γίνονται μονομερείς ενέργειες. Αυτό που κάνει η Τουρκία είναι να συμπεριφέρεται κατά τρόπο που δεν συνάδει με το Διεθνές Δίκαιο. Αν η Τουρκία θεωρεί ότι αυτές οι περιοχές είναι αμφισβητούμενες, εμείς θεωρούμε ότι αποτελούν τμήμα της ελληνικής Αποκλειστικής Οικονομικής Ζώνης, θα πρέπει να καθίσουν και να συζητήσουν μαζί μας. Αυτό προτείνουμε πάντα. Αυτό που δεν μπορούμε να αποδεχθούμε είναι τετελεσμένα που προκύπτουν ως αποτέλεσμα της τουρκικής προκλητικότητας.
Και αυτό δεν αποτελεί μόνο δική μου άποψη, διότι δεν νομίζω ότι πρόκειται απλώς για μια διαφωνία μεταξύ δύο γειτονικών χωρών. Πιστεύω ότι αποτελεί πρόκληση για την Ευρώπη και για ολόκληρο τον κόσμο. Γι’ αυτό βλέπετε το γαλλικό Ναυτικό στην περιοχή. Γι’ αυτό βλέπετε την ΕΕ να υποστηρίζει τόσο την Ελλάδα όσο και την Κύπρο, καταδικάζοντας τις μονομερείς ενέργειες της Τουρκίας. Και γι’ αυτό βλέπετε τις ΗΠΑ να στέλνουν το πολύ σαφές μήνυμα ότι ο μόνος τρόπος επίλυσης αυτών των διενέξεων είναι μέσω της εφαρμογής του Διεθνούς Δικαίου. Συνεπώς, η δική μου αίσθηση είναι ότι η Τουρκία απομονώνεται όσο προωθεί αυτές τις πολιτικές.
Να επαναλάβω ότι αυτή είναι μία συμπεριφορά που δεν απειλεί μόνο τα κυριαρχικά δικαιώματα της Ελλάδας και της Κύπρου, αλλά και τη σταθερότητα σε ολόκληρη την Ανατολική Μεσόγειο. Συνεπώς, αποτελεί ζήτημα μεγάλης ανησυχίας για την Ευρώπη στο σύνολό της, όπως και για το ΝΑΤΟ. Είμαστε σύμμαχοι στο ΝΑΤΟ, αλλά η Τουρκία δεν συμπεριφέρεται με τρόπο που θα ανέμενε κανείς από συμμαχική χώρα. Έχω θέσει το ζήτημα στον Γενικό Γραμματέα και θα το θέσω ξανά εντός του ΝΑΤΟ. Νομίζω αυτό που θα πρέπει να αποφύγουμε είναι μονομερείς ενέργειες που αυξάνουν το επίπεδο της έντασης. Αλλά πρέπει να επαναλάβω ότι η Ελλάδα ποτέ δεν είναι αυτή που έχει οδηγήσει πρώτη σε κλιμάκωση.
Christiane Amanpour: Έχετε πει ότι «ο κίνδυνος ατυχήματος προκύπτει όταν τόσες πολλές πολεμικές δυνάμεις συγκεντρώνονται σε έναν τόσο περιορισμένο χώρο». Γνωρίζουμε ότι ο Υπουργός Εξωτερικών της Ελλάδας συναντήθηκε με τον Υπουργό Εξωτερικών των ΗΠΑ, Μάικ Πομπέο αυτήν την εβδομάδα και η Ευρωπαϊκή Ένωση εξετάζει τρόπους αντιμετώπισης αυτής της κατάστασης. Ποιες ακριβώς θέλετε να είναι οι ενέργειες των ΗΠΑ και της ΕΕ; Επιδιώκετε κυρώσεις ή παρέμβαση των ΗΠΑ; Όπως λέτε, είστε όλοι σύμμαχοι στο ΝΑΤΟ.
Κυριάκος Μητσοτάκης: Οι ΗΠΑ εξετάζουν ήδη την περίπτωση επιβολής κυρώσεων στην Τουρκία. Θα πρέπει να υπενθυμίσουμε στο κοινό σας ότι η Τουρκία είναι μέλος του ΝΑΤΟ, αλλά ταυτόχρονα έχει προμηθευτεί ένα ιδιαίτερα προηγμένο ρωσικό αντιαεροπορικό σύστημα, το οποίο ουσιαστικά θέτει σε κίνδυνο τις αεροπορικές δυνάμεις του ΝΑΤΟ. Σε ό,τι αφορά την ΕΕ, ήμασταν πάρα πολύ συγκεκριμένοι: Η ΕΕ έχει δεσμευτεί να ετοιμάσει έως το τέλος του τρέχοντος μήνα έναν κατάλογο επιλογών, στον οποίο θα περιγράφεται σειρά κυρώσεων κατά της Τουρκίας που θα μπορούσαν να εξεταστούν, εάν η Τουρκία συνεχίσει την ίδια στάση. Εάν όντως η Τουρκία δεν αλλάξει στάση, πιστεύω ότι οι κυρώσεις θα είναι το μόνο μέσο που θα έχουμε στη διάθεσή μας για να την αποτρέψουμε από την εφαρμογή τέτοιων πολιτικών.
Πραγματικά θα ευχόμουν να μην συνέβαινε αυτό και η Ελλάδα να μπορούσε να αποτελέσει γέφυρα για την ευρωπαϊκή πορεία της Τουρκίας και τη δημιουργία μιας εποικοδομητικής σχέσης με την Ευρώπη. Αυτό ακριβώς πρότεινα στον Πρόεδρο Ερντογάν, όταν τον συνάντησα για πρώτη φορά πέρσι τον Σεπτέμβριο. Δυστυχώς, όμως, έκτοτε η κατάσταση επιδεινώνεται διαρκώς.
Πάντα υπάρχουν περιθώρια για την Τουρκία να αλλάξει την προσέγγισή της. Θα πρέπει, όμως, να γνωρίζει ότι αν δεν αλλάξει στάση θα υπάρξουν συνέπειες και θα τεθεί σε κίνδυνο η συνολική σχέση της με την Ευρώπη. Διότι προκλήσεις αυτού του είδους δεν είναι δυνατόν να μένουν αναπάντητες. Όχι μόνο από την Ελλάδα ή την Κύπρο, αλλά και από την Ευρώπη συνολικά.
Christiane Amanpour: Θέλω να σας ρωτήσω για ένα δημοσίευμα στους «New York Times», σχετικά με καταγγελίες ότι εσείς, η κυβέρνησή σας, έχετε απελάσει κρυφά περισσότερους από 1.000 πρόσφυγες, ανθρώπους που ζητούσαν άσυλο, σε περίπου 31 περιστατικά, οδηγώντας τους στα όρια των ελληνικών υδάτων, εγκαταλείποντάς τους σε μη ασφαλείς λέμβους. Κάτι που, όπως γνωρίζετε, είναι παράνομο βάσει Διεθνούς και Ευρωπαϊκού Δικαίου. Μπορείτε να μου πείτε, έχει συμβεί αυτό;
Κυριάκος Μητσοτάκης: Όχι, δεν έχει συμβεί. Και θέλω να είμαι ξεκάθαρος Christiane, συζητήσαμε γι’ αυτό το θέμα και την προηγούμενη φορά που συνομιλήσαμε. Η Ελλάδα έχει κάθε δικαίωμα, όπως κάθε κυρίαρχο κράτος, να υπερασπιστεί τα σύνορά της. Έχουμε μία αυστηρή αλλά πολύ δίκαιη πολιτική διαχείρισης συνόρων.
Αυτού του είδους τα δημοσιεύματα αποτελούν επίσης προσβολή για το Λιμενικό Σώμα μας. Το ελληνικό Λιμενικό έχει κυριολεκτικά διασώσει δεκάδες χιλιάδες πρόσφυγες και μετανάστες στη θάλασσα. Και τα νησιά μας πάντοτε παρείχαν καταφύγιο σε αυτούς που είχαν ανάγκη.
Αλλά πρέπει να υπενθυμίσω ότι στις αρχές Μαρτίου η Τουρκία αποφάσισε να χρησιμοποιήσει ως όπλο το μεταναστευτικό πρόβλημα. Απείλησε την Ευρώπη και την Ελλάδα ότι θα στείλει δεκάδες χιλιάδες απεγνωσμένους ανθρώπους να περάσουν τα ελληνικά σύνορα. Τότε είπαμε «όχι, αυτό δεν πρόκειται να συμβεί», υπερασπιστήκαμε τα σύνορά μας. Υπήρχαν παρόμοια δημοσιεύματα κι όλα προερχόμενα από την ίδια πηγή, όλα τα δημοσιεύματα ουσιαστικά προέρχονται από την Τουρκία. Άρα, θα έλεγα ότι κάποιοι από τους δημοσιογράφους που ασκούν αυτού του είδους την ερευνητική δημοσιογραφία θα έπρεπε να είναι πιο προσεκτικοί στον έλεγχο τον πηγών τους.
Christiane Amanpour: Πρωθυπουργέ, για τους «New York Times», ξέρω ότι έχετε διαβάσει το άρθρο…
Κυριάκος Μητσοτάκης: Έχουμε απαντήσει στους «New York Times»…
Christiane Amanpour: Επικαλούνται τρία ανεξάρτητα παρατηρητήρια και δύο ακαδημαϊκούς ερευνητές και -όπως σωστά αναφέρετε- την τουρκική Ακτοφυλακή.
Κυριάκος Μητσοτάκης: Ναι, έχουμε απαντήσει στους «New York Times». Πάντοτε είμαστε σε επιφυλακή, και εάν ποτέ υπάρξει, Christiane, κάποιο περιστατικό ή συμπεριφορά που δεν συνάδει με αυτά που έχουμε πει στο Λιμενικό μας να κάνει, πάντοτε θα ερευνάται.
Αλλά, και πάλι, είναι κάπως παράξενο ότι στρέφουν το δάχτυλο προς την Ελλάδα τη στιγμή που γνωρίζουμε ακριβώς τι συμβαίνει κατά τους τελευταίους μήνες και πώς μετανάστες και πρόσφυγες, απελπισμένοι άνθρωποι, ουσιαστικά χρησιμοποιήθηκαν ως όπλο από την Τουρκία.
Είναι επίσης ξεκάθαρο σε εμένα -και αυτό αναγράφεται στην απάντηση που στείλαμε στους «New York Times»- ότι όλοι οι άνθρωποι που αναζητούν άσυλο στην Ελλάδα έρχονται από μία χώρα που είναι ασφαλής για αυτούς. Δεν διατρέχουν οποιονδήποτε κίνδυνο στην Τουρκία. Η Τουρκία είναι ασφαλής προορισμός για αυτούς.
Επομένως, οφείλω να επισημάνω ότι σε ό,τι αφορά τη διαχείριση πληροφοριών από την Τουρκία έχουμε υπάρξει θύματα μιας μεγάλης εκστρατείας παραπληροφόρησης.
Αλλά, και πάλι, εάν υπάρξει οποιοδήποτε περιστατικό που πρέπει να διερευνηθεί, οποιαδήποτε υπερβολή, ανά πάσα στιγμή, θα είμαι ο πρώτος που θα το εξετάσει. Η Ελλάδα είναι χώρα που σέβεται το κράτος δικαίου. Έχουμε χορηγήσει άσυλο σε δεκάδες χιλιάδες ανθρώπους. Πολλοί εξ αυτών θα ενταχθούν στην ελληνική κοινωνία, θα αφομοιωθούν. Εργαζόμαστε με την Ευρώπη για ένα νέο σύμφωνο για τη μετανάστευση και τους πρόσφυγες. Θέλουμε οι Ευρωπαίοι να είναι εταίροι μας σε αυτή την προσπάθεια. Δεν θέλουμε να μείνουμε μόνοι στη διαχείριση αυτού του προβλήματος. Είμαστε η πρώτη χώρα που έχει οργανώσει επιστροφές σε χώρες προέλευσης, με τον Διεθνή Οργανισμό Μετανάστευσης.
Άρα έχουμε μία ολοκληρωμένη στρατηγική για τη μετανάστευση και τους πρόσφυγες, που ναι, έχει στη βάση της την ανάγκη να προστατεύσουμε τα χερσαία και τα θαλάσσια σύνορά μας.
