Α. Σρόιτερ: Κύριε Πρόεδρε, καταρχάς ευχαριστώ πάρα πολύ για το γεγονός ότι θα είμαστε εδώ και θα συζητήσουμε σήμερα στο γραφείο σας. Πρέπει να πω ότι τηρούμε όλα τα μέτρα προστασίας και όλα τα μέτρα τα οποία προβλέπονται. Έχουμε υποβληθεί οι συνεργάτες μου και εγώ, όλοι, σε rapid test. Και αν δεν κάνω λάθος κάνετε και εσείς διαρκώς το γρήγορο τεστ μαζί με τους δικούς σας συνεργάτες.
Κυρ. Μητσοτάκης: Περίπου κάθε δεύτερη μέρα.
Α. Σρόιτερ: Κάθε δεύτερη μέρα….
Κυρ. Μητσοτάκης: Για να προστατέψω τον εαυτό μου και να προστατέψω φυσικά και τους συνεργάτες μου. Και βέβαια όποιος μπαίνει στο Μέγαρο Μαξίμου επιδιώκουμε να έχει τεσταριστεί για λόγους που αντιλαμβάνεστε.
Α. Σρόιτερ: Όποιος επισκέπτης μπαίνει, είτε για εσάς είτε για τους συνεργάτες σας δηλαδή κάνει το γρήγορο τεστ.
Κυρ. Μητσοτάκης: Τα rapid test μάς έχουν δώσει αυτή τη δυνατότητα: να μπορούμε να έχουμε πολύ γρήγορα πολύ αξιόπιστα αποτελέσματα.
Α. Σρόιτερ: Λοιπόν, ανακοινώσατε τι δεν θα ανοίξει από εδώ και πέρα και έως τις 7 Ιανουαρίου, τι δεν θα ανοίξει έως τις γιορτές και τι δεν θα ανοίξει, βεβαίως και τις πρώτες ημέρες του Ιανουαρίου. Αν το υπολογίσει κανείς, από τις αρχές του Νοέμβρη μέχρι σήμερα φτάνουμε σε μία καραντίνα που πλησιάζει ίσως και ξεπεράσει τις 60 μέρες Πρόεδρε.
Κυρ. Μητσοτάκης: Είναι ακριβές αυτό το οποίο λέτε, κ. Σρόιτερ. Έγιναν οι σχετικές ανακοινώσεις για το τι δεν θα ανοίξει. Δεν θα ανοίξουν τα σχολεία, δεν θα ανοίξει η εστίαση, δεν θα επιτρέπονται οι μετακινήσεις από μία Περιφέρεια στην άλλη. Και το κάνουμε προφανώς διότι δεν είμαστε ικανοποιημένοι από την ταχύτητα πτώσης των κρουσμάτων του ιού.
Έχουμε αρκετές εξηγήσεις γιατί συμβαίνει αυτό, σίγουρα η καραντίνα δεν ήταν τόσο αυστηρή όσο η καραντίνα του Μαρτίου και του Απριλίου και πιστεύω ότι υπάρχει και μία φυσιολογική, μία αναμενόμενη κούραση, μία κόπωση του κόσμου που πρέπει να σας πω ότι την καταλαβαίνω απόλυτα. Ο κόσμος, οι πολίτες, είναι σε μία μεγάλη ένταση, αντιλαμβάνομαι απόλυτα το πόσο δύσκολο είναι να βρίσκεται κανείς περιορισμένος στο σπίτι του. Πλην, όμως, αυτό μας υποδεικνύουν οι ειδικοί και αυτό θα πρέπει να εξακολουθούμε να κάνουμε.
Θα πάρουμε τις αποφάσεις μας σχετικά με το λιανεμπόριο στο τέλος της εβδομάδας και ελπίζω ότι θα μπορούμε να σώσουμε έστω κάτι από τη χριστουγεννιάτικη σεζόν, να λειτουργήσουν με κάποιο τρόπο τα καταστήματα. Δεν είμαι όμως έτοιμος να μπω σε λεπτομέρειες.
Α. Σρόιτερ: Τι είναι αυτό το οποίο θα μας επιτρέψει, θα σας επιτρέψει να ανοίξετε το λιανεμπόριο; Τι κρούσματα περιμένετε να δείτε ή τι συνδυασμό παραγόντων περιμένετε να δείτε ώστε να δώσετε και εσείς το «πράσινο φως»;
Κυρ. Μητσοτάκης: Κοιτάξτε, δεν είναι μόνο ο αριθμός των κρουσμάτων, είναι και η πίεση στο Εθνικό Σύστημα Υγείας. Αυτή τη στιγμή το μεγαλύτερο πρόβλημα το οποίο αντιμετωπίσαμε -και το γνωρίζετε καλά- είναι το γεγονός ότι το Σύστημα Υγείας ειδικά στη Βόρειο Ελλάδα δοκιμάστηκε και δοκιμάζεται ακόμα. Ας είμαστε ειλικρινείς. Παρά τις τεράστιες προσπάθειες οι οποίες έχουν γίνει από το υγειονομικό προσωπικό, από το Υπουργείο Υγείας, έχουμε δεχθεί μία πολύ μεγάλη πίεση και δυστυχώς έχουμε χάσει και πολλούς συμπολίτες μας. Και ξέρετε, είναι πάρα πολύ στενάχωρο να μετατρέπεται το καθημερινό δελτίο θανάτων σε μία στατιστική. Δεν είναι έτσι. Πίσω από κάθε θάνατο κρύβεται μία οικογένεια, κρύβεται μία τραγωδία.
Κατά συνέπεια, αυτό το οποίο πρέπει να δούμε είναι μία αποσυμφόρηση, μία αποσυμπίεση στο Σύστημα Υγείας. Έχουμε ήδη αρχίσει και τη βλέπουμε, θέλουμε αυτή να επιταχυνθεί ώστε να αισθανόμαστε πιο άνετα, ότι το λελογισμένο άνοιγμα το οποίο θα κάνουμε, δεν θα μας οδηγήσει σε ένα τρίτο κύμα. Διότι αυτό, τη στιγμή αυτή, πρέπει να αποφύγουμε πάση θυσία. Και αυτή τη στιγμή υπάρχει στον ορίζοντα η αισιοδοξία του εμβολίου, αλλά ξέρουμε ότι για να πετύχουμε τον μαζικό εμβολιασμό που χρειαζόμαστε απαιτούνται αρκετοί μήνες.
Α. Σρόιτερ: Θα έρθω σε αυτό. Σας έχω ακούσει να μιλάτε για τον κλάδο της διασκέδασης, ακούω συνεργάτες σας να μιλούν για την εστίαση και καταλαβαίνω, διορθώστε με αν κάνω λάθος, ότι έχουμε πάρα πολύ δρόμο μπροστά μας για να λειτουργήσουμε με μια πλήρη κανονικότητα.
Δηλαδή, αν το εισπράττω καλά μπορεί να φτάσουμε ως το Πάσχα και τα νυχτερινά κέντρα για παράδειγμα ή τα κέντρα διασκέδασης ή μια μορφή διασκέδασης στα εστιατόρια να μην έχει λειτουργήσει ως τότε.
Κυρ. Μητσοτάκης: Είναι πιθανό αυτό. Και γι’ αυτό και έχουμε σταθεί δίπλα σε αυτούς τους κλάδους -και θα σταθούμε δίπλα και το 2021- για να μπορούμε να αποζημιώσουμε επιχειρηματίες και εργαζόμενους. Αλλά ας είμαστε ειλικρινείς: όλες οι ιχνηλασίες μας έδειξαν ότι ειδικά στη νυχτερινή διασκέδαση όταν ο κόσμος χαλαρώνει, φωνάζει, έρχεται πιο κοντά, υπάρχει μεγάλο πρόβλημα μετάδοσης του ιού. Δεν ισχύει το ίδιο σε αυτή την έκταση στα εστιατόρια γι’ αυτό και διαχωρίζω τη λειτουργία των εστιατορίων από τη λειτουργία της διασκέδασης.
Αν με ρωτήσετε, όμως, με το χέρι στην καρδιά εάν πιστεύω ότι θα λειτουργήσει η βραδινή διασκέδαση μέχρι που να φτάσουμε σε ένα σημείο να έχουμε μια μαζική ανοσία του πληθυσμού, θα σας πω ότι το πιο πιθανό είναι ότι δεν θα λειτουργήσει.
Α. Σρόιτερ: Δεν θα λειτουργήσει ως τότε. Έχουμε ήδη συμπληρώσει ένα μήνα γενικής καραντίνας. Θυμάμαι τις πρώτες μια-δυο μέρες ήταν στο δελτίο του Alpha ο κυβερνητικός εκπρόσωπος και τον ρώτησα ποιος είναι ο στόχος. Και μου είπε ο στόχος μας είναι σε δυο-τρεις εβδομάδες από σήμερα να έχουμε περίπου 300 κρούσματα. Έχουν περάσει πολύ περισσότερες εβδομάδες από τότε και είμαστε κοντά στα 1500 – ανάλογα βεβαίως με την ημέρα. Και θέλω να ρωτήσω τι πήγε λάθος κ. Πρόεδρε. Αν παράδειγμα είχατε εισηγήσεις ή είχατε εκτιμήσεις από τους ειδικούς ότι τα κρούσματα θα υποχωρήσουν πολύ γρηγορότερα ή αν κάτι δεν λειτούργησε καλά σε όλο αυτό και επιμένει η πανδημία με τέτοια δύναμη.
Κυρ. Μητσοτάκης: Αποφεύγω τους ποσοτικούς στόχους. Και αυτό το οποίο πρέπει να σας πω είναι ότι τα κρούσματα δεν έπεσαν όσο γρήγορα περιμέναμε. Αυτή είναι μια αντικειμενική διαπίστωση η οποία δεν επιδέχεται αμφισβήτησης. Και γι’ αυτό και αναγκαζόμαστε να πάμε πιο πίσω το άνοιγμα. Σας είπα ότι κατά την άποψή μου ο βασικός λόγος έχει να κάνει με το γεγονός ότι δυστυχώς τα μέτρα δεν ακολουθήθηκαν με την ένταση και με τη συνέπεια με την οποία έπρεπε να τα ακολουθήσουμε όλοι. Και όταν λέω όλοι, δεν εξαιρώ ούτε τον εαυτό μου. Θέλω να είμαι τελείως ειλικρινής μαζί σας. Νομίζω ότι όλοι έχουμε περάσει από στιγμές όπου μια μικρή ανεμελιά ενδεχομένως να μας κάνει να ξεχάσουμε αυτό το οποίο πρέπει να κάνουμε. Και γι’ αυτό και θα ζητήσω και τώρα ακόμη, επειδή θα πάμε σε ένα σταδιακό άνοιγμα κάποια στιγμή, για να αποφύγουμε το τρίτο κύμα, πρέπει να κάνουμε τα απαραίτητα. Είναι γνωστά πια, δεν χρειάζεται καν να τα επαναλάβω.
Α. Σρόιτερ: Δεν εξαιρέσατε τον εαυτό σας και φαντάζομαι αναφέρεστε στο περίφημο περιστατικό της Πάρνηθας για το οποίο έχετε δεχτεί και κριτική από την Αντιπολίτευση. Για το γεγονός ότι βρεθήκατε εκεί να κάνετε ποδήλατο και δεν φορούσατε μάσκα. Και θέλω να ρωτήσω εάν και εσείς το έχετε εισπράξει μέσα σας ως λάθος όλο αυτό και αν αισθανθήκατε ότι σε εκείνη τη χρονική συγκυρία δώσατε και εσείς το κακό παράδειγμα.
Κυρ. Μητσοτάκης: Ήταν λάθος ότι δέχτηκα να φωτογραφηθώ χωρίς μάσκα, όχι λάθος ότι πήγα για ποδήλατο. Θέλω να τονίσω ότι η άσκηση επιτρέπεται εντός Περιφερειακής Ενότητας. Αλλά εκ των υστέρων προφανώς και θα φορούσα μάσκα την ώρα που ζήτησαν οι συμπολίτες μου να φωτογραφηθούμε. Και πρέπει να σας πω ότι ο ίδιος βάζω τον πήχη των προσδοκιών πιο ψηλά για τον εαυτό μου. Κάνω και εγώ τη δική μου αυτοκριτική και όπως την κάνω εγώ, ζητώ από όλους τους συμπολίτες μας να αναλογιστούν τις στιγμές εκείνες της προσωπικής ανεμελιάς ότι μπορεί να έκαναν ζημιά. Άρα και για το περιστατικό αυτό έχω κάνει την αυτοκριτική μου. Νομίζω ότι διογκώθηκε, αλλά, ξέρετε, αυτά συμβαίνουν στην πολιτική. Αλλά μου έδωσε και εμένα τη δυνατότητα να σκεφτώ πόσο σημαντικό είναι το ατομικό παράδειγμα των πολιτικών. Τηρώ τα μέτρα με θρησκευτική ευλάβεια και πρέπει να σας πω ότι ενοχλήθηκα προσωπικά που μία μικρή στιγμή ανεμελιάς ή αβλεψίας διογκώθηκε σε τέτοιο βαθμό.
Α. Σρόιτερ: Δεν θα σας κάνω εγώ μάθημα γιατί και εγώ έχω κάνει τις δικές μου παραλείψεις στην καθημερινότητά μου, αλλά αντιλαμβάνομαι αυτό που λέτε γιατί και εσείς βεβαίως αποτελείτε και ένα παράδειγμα προς όλους. Τώρα, ένα άλλο πράγμα το οποίο λένε οι ειδικοί. Από τη μία λένε αυτό που είπατε, ότι σε ένα βαθμό δεν τηρούνται τα μέτρα ή έχει υπάρξει μία κόπωση των πολιτών. Σε ένα άλλο βαθμό όμως διαβάζω, το διαβάζετε και εσείς, λένε ότι τα κρούσματα δεν πέφτουν γρήγορα γιατί έχει μπει ο ιός μέσα στις οικογένειες. Έχουμε πάρα πολύ μεγάλη διασπορά. Και αυτό δημιουργεί ένα άλλο ερώτημα. Και το ερώτημα είναι μήπως αργήσατε εσείς να πάρετε τα μέτρα; Μήπως έπρεπε να κλείσουν πιο γρήγορα όλα; Μήπως έπρεπε να πάμε σε μία πιο αυστηρή διαδικασία πιο νωρίς ώστε να αποφύγουμε αυτή την ευρεία διασπορά;
Κυρ. Μητσοτάκης: Νομίζω ότι αυτό το ερώτημα είναι εύλογο, κ. Σρόιτερ. Έχω πει ότι εκ των υστέρων μπορεί να έκλεινα τη Βόρεια Ελλάδα, τη Θεσσαλονίκη, μία εβδομάδα νωρίτερα. Αλλά, ξέρετε, τότε δεν υπήρχαν αιτήματα από κανέναν να κλείσουμε νωρίτερα, ούτε κανένας ειδικός μάς το είχε υποδείξει αυτό. Προφανώς υπήρχε μία διασπορά την οποία δεν μπορούσαμε να εντοπίσουμε. Την είδαμε όταν αυξήθηκαν εκθετικά τα κρούσματα στις εντατικές και τότε πήραμε δραστικά μέτρα. Αλλά σας διαβεβαιώνω ότι παρακολουθούμε με πάρα πολύ μεγάλη λεπτομέρεια τα δεδομένα. Ενοχλούμαι από όλη αυτή τη συζήτηση για δήθεν διπλά βιβλία. Είναι λάθος να αμφισβητούμε την αξιοπιστία των δεδομένων. Κανείς ειδικός δεν το έχει κάνει και δεν πρέπει να το κάνουμε γιατί υπονομεύουμε επί της ουσίας τους ίδιους τους επιστήμονες οι οποίοι μας συμβουλεύουν. Κατά συνέπεια, εκ των υστέρων, όπως έχω πει και στη Βουλή, θα έπρεπε ίσως τη Θεσσαλονίκη να την είχαμε κλείσει μία εβδομάδα νωρίτερα. Όμως είναι βέβαιο ότι έπαιξε ένα ρόλο και ο χειμώνας. Ο κόσμος έμεινε στα σπίτια του περισσότερο. Και πρέπει να σας πω ότι αυτή τη στιγμή το πρόβλημα εστιάζεται όχι τόσο στις πόλεις -και θέλω να το τονίσω αυτό- όσο στην περιφέρεια, στην επαρχία, στα χωριά, όπου εκ των πραγμάτων η αστυνόμευση είναι πιο χαλαρή και ίσως ο κόσμος αισθάνεται ότι μπορεί να κινείται με μεγαλύτερη ασφάλεια. Κάνω λοιπόν μία έκκληση και πάλι σε όλες και σε όλους να αποφύγουν κυρίως τις μετακινήσεις από σπίτι σε σπίτι. Τα Χριστούγεννα, με την οικογένειά μας, με μία οικογένεια ακόμα, maximum 9 άτομα. Αυτοί είναι οι κανόνες, πρέπει να τους τηρήσουμε για να προστατεύσουμε πρώτα από όλα τους εαυτούς μας και τους ανθρώπους που αγαπάμε, διότι στη Βόρειο Ελλάδα δεχτήκαμε μία πίεση μεγάλη σε περιφερειακά νοσοκομεία, τα οποία ενισχύθηκαν πάρα πολύ από την Πολιτεία, αλλά είναι δεδομένο ότι δεν είχαν σχεδιαστεί ποτέ για να αντιμετωπίσουν μία τέτοια μεγάλη έξαρση.
Α. Σρόιτερ: Τώρα, αναφερθήκατε στο θέμα των «διπλών βιβλίων», «διπλών εγγραφών», «διπλό τρόπο καταμέτρησης κρουσμάτων», ποιο είναι το σωστό να το αναφέρουμε αυτό, και θέλω να το ξεκαθαρίσουμε αυτό το θέμα. Υπάρχει κριτική και υπάρχουν και πολλά δημοσιεύματα πάνω σε αυτό, ότι υπάρχουν δύο τρόποι καταγραφής των κρουσμάτων, και θέλω να ρωτήσω απολύτως ευθέως, αν υπήρξε κάποια περίοδος που άλλα μαθαίναμε εμείς και άλλα κρούσματα είχαν στα χαρτιά τους και στα στοιχεία τους οι ειδικοί κι εσείς.
Κυρ. Μητσοτάκης: Θα αστειεύεστε φαίνεται. Το λέω με κάθε ειλικρίνεια. Τρεις φορές την εβδομάδα ο κ. Τσιόδρας μου παρουσιάζει όλα τα δεδομένα. Μάλιστα, το παρατηρητήριο του COVID-19 έχει εκδώσει 26, αν δεν κάνω λάθος, εκθέσεις, που αναφερόμαστε με απόλυτη λεπτομέρεια σε όλα τα δεδομένα που έχουμε στη διάθεσή μας. Είναι ψέμα να λέγεται ότι υπάρχει δεύτερο σύστημα καταγραφής κρουσμάτων. Τα ίδια κρούσματα βλέπουμε όλοι. Τα ίδια κρούσματα βλέπουν οι ειδικοί, τα ίδια κρούσματα βλέπω εγώ. Ξέρετε, όταν επεξεργαζόμαστε τα δεδομένα, ποτέ τα δεδομένα δεν είναι τέλεια. Πάντα μπορεί να υπάρχει μία μικρή χρονική υστέρηση στην καταγραφή ενός κρούσματος, αλλά σε κάθε περίπτωση έχουμε πολύ καλά δεδομένα και με βάση αυτά έχουμε πάρει τις αποφάσεις μας. Και τα δεδομένα δεν είναι μόνο τα κρούσματα, είναι οι νοσηλείες, είναι η διαθεσιμότητα των Μ.Ε.Θ., είναι η κινητικότητα. Παρακολουθούμε, έχουμε τα εργαλεία να μπορούμε να παρακολουθούμε πώς κινείται ο κόσμος σήμερα στην επικράτεια. Και όλα αυτά τα δεδομένα διοχετεύονται σε ένα σύστημα ανάλυσης, το οποίο το έχω κι εγώ στον υπολογιστή μου, και με βάση αυτά τα δεδομένα παίρνουμε όλοι τις αποφάσεις μας. Τα ίδια δεδομένα βλέπουμε όλοι.
Υπήρχε ένα υποσύστημα καταγραφής για τον ΕΟΔΥ, εξηγήθηκε αυτό με απόλυτη σαφήνεια από το αρμόδιο Υπουργείο και θα ξαναπώ ότι είναι λάθος να εστιάζουμε την αντιπαράθεση πάνω σε αυτή τη διάσταση του προβλήματος, διότι αν δεν πιστεύουμε στα δεδομένα, τότε δεν μπορούμε να καταλήξουμε στις σωστές αποφάσεις.
Μπορώ να δεχτώ κριτική εφ’ όλης της ύλης, για πολιτικούς χειρισμούς της Κυβέρνησης. Είμαι ανοιχτός, εξάλλου έχω πάει πάρα πολλές φορές στη Βουλή να απαντήσω. Θέλω να σας πω, κ. Σρόιτερ, ότι έχουμε κάνει το καλύτερο το οποίο μπορούσαμε να κάνουμε. Θα μπορούσαν τα πράγματα να τα είχαμε κάνει καλύτερα εκ των υστέρων; Βεβαίως, κι έχω κι εγώ εντοπίσει πτυχές της πολιτικής μας που, ενδεχομένως εκ των υστέρων, με τη γνώση του χρόνου, θα κάναμε κάποια πράγματα διαφορετικά.
Α. Σρόιτερ: Πείτε μου ένα παράδειγμα σε αυτό. Τι θα κάνατε διαφορετικά σήμερα, με τη γνώση του χρόνου και τη γνώση του σήμερα;
Κυρ. Μητσοτάκης: Αυτό που θα έκανα διαφορετικά τον Ιούλιο, όταν πιστέψαμε όλοι μας ότι κάπου είχε περάσει αυτή η περιπέτεια, θα ήταν να είμαι πολύ πιο αυστηρός στο δημόσιο μήνυμα ότι η πανδημία θα επανέλθει. Το ξέραμε ότι θα επανέλθει, αλλά κάπου νομίζω ότι όλοι επαναπαυθήκαμε από την επιτυχία του πρώτου κύματος, με αποτέλεσμα να πιαστούμε, χρησιμοποιώ πρώτο πληθυντικό ως κοινωνία, δεν θα πω απροετοίμαστοι αλλά αιφνιδιασμένοι από την ένταση του δεύτερου κύματος. Θέλω, επίσης, να σταθώ -γιατί φαντάζομαι ότι θα με ρωτήσετε- και στο θέμα του τουρισμού.
Α. Σρόιτερ: Εκεί θα έρθω, ναι.
Κυρ. Μητσοτάκης: Έχουμε δεχθεί κριτική γιατί ανοίξαμε τον τουρισμό. Δεν έχουμε καμία ένδειξη ότι ο τουρισμός συσχετίζεται με το «δεύτερο κύμα» όπως το είδαμε στην Ελλάδα. Και να μιλήσω με στοιχεία γιατί συμβαίνει αυτό. Πρώτα απ’ όλα υπήρχαν χώρες που δεν άνοιξαν στον τουρισμό, όπως το Ισραήλ, που χτυπήθηκαν από «δεύτερο κύμα» πολύ νωρίτερα από την Ελλάδα. Δεύτερον, περιοχές της Ελλάδας οι οποίες κατεξοχήν έχουν μεγάλη τουριστική κίνηση, όπως η Κέρκυρα, όπως η Κρήτη, όπως η Ρόδος, δεν έχουν χτυπηθεί από το «δεύτερο κύμα». Αντίθετα έχουν χτυπηθεί περιοχές όπως η Δράμα και η Πέλλα που δεν έχουν τουρισμό. Δεν υπάρχει, λοιπόν, καμία συσχέτιση μεταξύ του ανοίγματος του τουρισμού και του «δεύτερου κύματος». Και το τρίτο επιχείρημα, κ. Σρόιτερ, εάν υπήρχε τέτοια συσχέτιση θα τη βλέπαμε τον Σεπτέμβριο, δεν θα την βλέπαμε στα τέλη Οκτωβρίου. Θεωρώ ότι καλώς κάναμε και ανοίξαμε τον τουρισμό. Σχεδόν όλες οι ευρωπαϊκές χώρες έκαναν το ίδιο. Καμία χώρα δεν έκανε όσα τεστ κάναμε εμείς στις πύλες εισόδου. Και θεωρώ ότι καταφέραμε και εισπράξαμε κάποιο όφελος από τον τουρισμό, προστατεύοντας ταυτόχρονα τον πληθυσμό της χώρας.
Και αυτό το επιβεβαιώνω και από ένα ακόμα στοιχείο: καθ΄ όλη τη διάρκεια του καλοκαιριού κάναμε εξαντλητικά τεστ στους εργαζόμενους στον τουρισμό, σε αεροπορικές εταιρείες, εστιατόρια, ξενοδοχεία. Είδαμε σχεδόν μηδενικά κρούσματα εκεί. Το ζήτημα, λοιπόν, ήταν κάποια διασπορά που υπήρχε στην τοπική κοινότητα η οποία κυρίως, αλλά όχι μόνο, από εστίες διασκέδασης μεταφέρθηκε στη συνέχεια στα σπίτια. Είχαμε κάποια ζητήματα σε χώρους εργασίας, είχαμε κάποια ζητήματα σε γηροκομεία και αυτή είναι η αιτία που χτυπηθήκαμε, όπως χτυπηθήκαμε από το «δεύτερο κύμα». Να πω όμως και κάτι ακόμα, το οποίο νομίζω έχει τη σημασία του. Όλες οι ευρωπαϊκές χώρες χτυπήθηκαν από «δεύτερο κύμα», όλες. Δεν υπήρχε μια ευρωπαϊκή χώρα η οποία να μην είδε μια εκθετική αύξηση των κρουσμάτων, μια αύξηση εκθετική των θανάτων.
Υπήρξαν κάποιες μικρές εξαιρέσεις. Η Ιρλανδία ας πούμε είναι μια χώρα που χτυπήθηκε από το πρώτο κύμα, δεν χτυπήθηκε τόσο έντονα από το δεύτερο. Όμως, οι πιο πολλές ευρωπαϊκές χώρες πέρασαν ένα άσχημο «πρώτο κύμα» και ένα άσχημο «δεύτερο κύμα». Εμείς περνάμε ένα δύσκολο «δεύτερο κύμα», γλιτώσαμε το «πρώτο κύμα», και σε κάθε περίπτωση, κ. Σρόιτερ, δεν επιτρέπεται να περάσουμε από «τρίτο κύμα».
Α. Σρόιτερ: Το παράδειγμα της Θεσσαλονίκης, το μυστήριο αν θέλετε της Βόρειας Ελλάδας, το γεγονός ότι εκεί εντοπίζεται η μεγαλύτερη διασπορά του ιού δεν σχετίζεται για εσάς με τις μαζικές αφίξεις τουριστών από τις χώρες της Βαλκανικής στη διάρκεια του Καλοκαιριού; Οι επιστήμονες με τους οποίους μιλάτε -ξέρω καθημερινά- δεν σας λένε ότι αυτό το κύμα το τουριστικό ειδικά στη Χαλκιδική στη Βόρεια Ελλάδα, σχετίζεται με το γεγονός ότι έχουμε πάρα πολύ ευρεία διασπορά αυτή τη στιγμή στη Βόρεια Ελλάδα;
Κυρ. Μητσοτάκης: Όχι, γιατί δεν είχαμε τόσους τουρίστες οι οποίοι ήρθαν. Γιατί θυμίζω ότι για κάποιο χρονικό διάστημα τα σύνορα ήταν κλειστά και στα σύνορα γίνονταν πάρα πολλοί έλεγχοι. Δεν είχαμε αυξημένη διασπορά του ιού στη Βουλγαρία σε σχέση με την Ιταλία ή με τη Γαλλία. Επισκέπτες δηλαδή οι οποίοι έρχονται αεροπορικά και δεν έρχονται οδικώς.
Πάντως αυτό το οποίο θέλω να τονίσω, κ. Σρόιτερ, είναι ότι πια έχουμε μια ακριβή εικόνα του τι έχει γίνει. Και αυτή τη στιγμή αυτό το οποίο προέχει είναι να κρατήσουμε το Εθνικό Σύστημα Υγείας όρθιο, να δώσουμε ανάσες στους γιατρούς, στους νοσηλευτές οι οποίοι αυτή τη στιγμή δίνουν έναν συγκλονιστικό αγώνα, κυρίως στις Μονάδες Εντατικής Θεραπείας αλλά και στις κλίνες COVID κυρίως στη Βόρεια Ελλάδα. Και αυτό που αρχίζει και είναι αισιόδοξο, είναι ότι αρχίζει να μειώνεται η πίεση. Ξέρετε πόσους γιατρούς και νοσηλευτές έχουμε προσθέσει. Δεν νομίζω ότι έχει τόσο νόημα να μιλάμε με στοιχεία, αυτά έχουν δοθεί στη δημοσιότητα πολύ αναλυτικά…
Α. Σρόιτερ: Έχει νόημα να το συζητήσουμε όμως Πρόεδρε -και συγγνώμη που σας διακόπτω. Το λέω γιατί έχετε δεχθεί κριτική ως Κυβέρνηση για την προετοιμασία που έχει γίνει στο κομμάτι της υγείας. Η κριτική που δέχεστε από την Αντιπολίτευση είναι ότι ενώ υπήρχαν αυτοί οι μήνες και ενώ ξέραμε τι είναι αυτό το οποίο αντιμετωπίζουμε και φοβόμασταν αυτό που είπατε, ότι έρχεται ένα «δεύτερο κύμα», το σύστημα υγείας δεν προετοιμάστηκε όπως θα έπρεπε. Και δίνουν ως παράδειγμα το γεγονός ότι αυτή τη στιγμή στα νοσοκομεία της Θεσσαλονίκης, της Βόρειας Ελλάδας για παράδειγμα, υπάρχουν μέρες που δεν υπάρχει ούτε ένα κενό κρεβάτι εντατικής. Το ερώτημα που σας κάνουν είναι: που είναι οι 1.000 κλίνες που μας λέγατε, που είναι η προετοιμασία που μας λέγατε, πώς τόσο γρήγορα και τόσο εύκολα το σύστημα υγείας έφτασε στα όριά του;
Κυρ. Μητσοτάκης: Καταρχάς να πούμε ότι έχουμε προσλάβει 7.000 γιατρούς και νοσηλευτές οι οποίοι ενίσχυσαν το Εθνικό Σύστημα Υγείας και βρίσκονται παντού, στην Αττική, στη Θεσσαλονίκη, στην Καβάλα, στα Γιαννιτσά και σε όλα τα Περιφερειακά νοσοκομεία. Δεύτερον, θα πρέπει να γνωρίζουν οι πολίτες ότι αυξήσαμε τον αριθμό των κρεβατιών εντατικής από τα 557 που παραλάβαμε σε παραπάνω από 1.250 τα οποία σχεδόν όλα είναι κατειλημμένα αυτή τη στιγμή. Κάποια από αυτά τα κρεβάτια είναι μόνιμα κρεβάτια τα οποία θα μείνουν παρακαταθήκη στο Εθνικό Σύστημα Υγείας, άλλα είναι προσωρινά κρεβάτια. Χρησιμοποιούμε αναπνευστήρες και κρεβάτια για να μπορούμε να παρέχουμε μία ένεση στήριξης στο Εθνικό Σύστημα Υγείας τώρα που το έχουμε μεγαλύτερη ανάγκη.
Πρέπει να σας πω, όμως, ότι δεν είναι πάρα πολύ εύκολο ή αυτονόητο να δημιουργήσει κανείς ένα κρεβάτι εντατικής θεραπείας. Πολλές φορές χρειάζονται κατασκευαστικές εργασίες στα νοσοκομεία, ειδικές παροχές οξυγόνου, ειδικές κτιριακές εγκαταστάσεις. Και όμως, παρά ταύτα, μέσα στην κρίση, καταφέραμε και πετύχαμε το στόχο μας που είναι να φτάσουμε στον ευρωπαϊκό μέσο όρο των κρεβατιών εντατικής θεραπείας. Ταυτόχρονα, προσθέσαμε και δυνάμεις από τον ιδιωτικό τομέα όποτε αυτό κρίθηκε απαραίτητο. Έγινε μία μεγάλη συζήτηση για το ζήτημα της επίταξης του ιδιωτικού τομέα. Έχουμε συνεργαστεί καλά με τον ιδιωτικό τομέα. Ο ιδιωτικός τομέας προσέφερε υπηρεσίες στο ελληνικό Δημόσιο παίρνοντας ασθενείς οι οποίοι δεν πάσχουν από COVID, για να μπορέσουμε να απελευθερώσουμε κρεβάτια COVID. Όπου είδαμε ότι η συνεργασία αυτή δεν τελεσφόρησε, προχωρήσαμε στη λογική της επίταξης.
Είπα από την πρώτη στιγμή ότι σε μία κρίση με τέτοια παγκόσμια χαρακτηριστικά υπάρχει ένα Εθνικό Σύστημα Υγείας και οι δυνάμεις του ιδιωτικού τομέα συστρατεύονται με το Εθνικό Σύστημα Υγείας. Και αυτό τελικά και κάναμε. Αλλά να σας πω και κάτι; Από ένα σημείο και πέρα αν πάτε να μιλήσετε τώρα με τον ιδιωτικό τομέα θα σας πουν ότι δεν έχουν νοσηλευτές. Φεύγουν νοσηλευτές από τον ιδιωτικό τομέα για να πάνε να στελεχώσουν το Εθνικό Σύστημα Υγείας. Από ένα σημείο και πέρα υπάρχουν ειδικότητες, αναισθησιολόγοι ας πούμε, που δεν υπήρχαν, δεν περίσσευαν τέτοιοι γιατροί σε μία τέτοια κρίση. Ας λάβει κανείς υπόψη του το γεγονός ότι αντιμετωπίζουμε μία κρίση η οποία έρχεται μία φορά στα εκατό χρόνια. Γι’ αυτό ονομάζεται πανδημία και δεν υπήρξε, εξ όσων γνωρίζω, κ. Σρόιτερ, ένα Εθνικό Σύστημα Υγείας στον κόσμο το οποίο να μην δοκιμάστηκε όπως δοκιμάζεται το δικό μας.
Α. Σρόιτερ: Προφανώς και αντιμετωπίζουμε μία κρίση. Πριν πάμε στα πιο αισιόδοξα, στο εμβόλιο που έρχεται, θέλω να το κλείσουμε αυτό το κομμάτι ρωτώντας σας αν τρομάξατε κάποια στιγμή από αυτό που συμβαίνει, κ. Πρόεδρε, και τι εννοώ. Ένιωσα κάποιες μέρες, εκεί όταν τα κρούσματα έφτασαν τις 3.000, τις ξεπέρασαν, ότι και εσείς ο ίδιος και οι συνεργάτες σας και η Κυβέρνηση είχε παρασυρθεί από την ταχύτητα των γεγονότων. Ανακοινώνετε κάποια μέτρα το πρωί και το απόγευμα τα μέτρα αυτά ήταν ήδη ανεπίκαιρα και ανακοινώνετε κάποια άλλα και την επόμενη μέρα ανακοινώνετε κάποια νέα μέτρα. Σαν να υπήρχε ένας οδοστρωτήρας ο οποίος είχε πάρει και εσάς μαζί. Συνέβη αυτό; Το νιώσατε;
Κυρ. Μητσοτάκης: Ήταν πολύ δύσκολο το διάστημα προς τα τέλη του Οκτωβρίου, διότι εκεί διαπιστώσαμε τη δυναμική της εκθετικής αύξησης των κρουσμάτων. Πρέπει να σας πω ότι όντως μέσα σε πέντε μέρες -δεν ήταν πρωί και απόγευμα- επιλέξαμε να πάμε σε αυτό το οποίο ισχύει σήμερα που είναι ουσιαστικά ένα καθολικό lockdown λίγο πιο χαλαρό από το lockdown το οποίο εφαρμόσαμε τον Μάρτιο και τον Απρίλιο. Και μάλιστα το σκέφτηκα πολύ εκείνη τη στιγμή και υπήρχαν και συνεργάτες οι οποίοι έλεγαν: «Μα ας αφήσουμε να δούμε αν δουλεύουν τα μέτρα αυτά, θα “κατηγορηθούμε” ότι παίρνουμε γρήγορα και βιαστικά μέτρα». Όμως, ήταν τόσο ανησυχητική η αύξηση των κρουσμάτων που θεωρώ ότι καλώς πήγαμε σε πιο δραστικά μέτρα τότε, παρά το γεγονός ότι δυστυχώς και παρά τα μέτρα τα οποία πήραμε, το Σύστημα Υγείας πιέστηκε. Εκ των υστέρων όλοι μπορούν να είναι προφήτες και να έκαναν τα πράγματα διαφορετικά.
Θέλω, όμως, να τονίσω -και νομίζω ότι αυτό το γνωρίζω ίσως καλύτερα από όλους εγώ και ίσως και οι στενοί μου συνεργάτες και οι άνθρωποι οι οποίοι μας συμβουλεύουν, οι επιδημιολόγοι, οι γιατροί οι οποίοι και αυτοί παλεύουν με τα δεδομένα και αυτοί ξέρουν- ότι αυτό το ζύγι μεταξύ της προστασίας της Δημόσιας Υγείας από τη μία και της προστασίας της οικονομίας από την άλλη δεν είναι εύκολο. Και πρέπει να σας πω ότι, το είχαμε συζητήσει σε μία Σύνοδο Κορυφής με τους συναδέλφους μου, επιχείρησαν ουσιαστικά το Σεπτέμβριο και τον Οκτώβριο να μπορέσουμε όλοι να συνυπάρξουμε με τον ιό χωρίς να κλείσουμε δραστικά τις οικονομικές δραστηριότητες.
Δυστυχώς φάνηκε στην πράξη ότι καμία χώρα δεν μπόρεσε να το κάνει αυτό. Διότι ο βαθμός συνέπειας που αυτό απαιτούσε από τους πολίτες ένα δημοκρατικό καθεστώς, γιατί υπήρχαν άλλες χώρες οι οποίες μπόρεσαν και επέβαλαν πολύ πιο δρακόντεια, πολύ πιο αυστηρά μέτρα, τα οποία ουδέποτε θα μπορούσε μία δημοκρατική διακυβέρνηση να διανοηθεί να τα επιβάλλει. Διαπιστώσαμε, λοιπόν, στην πράξη ότι η light version το να είμαστε λίγο ανοιχτοί και ταυτόχρονα ενόψει χειμώνα να κρατάμε τον ιό σε ένα αποδεκτό επίπεδο, δυστυχώς αυτό δεν δούλεψε. Και δεν δούλεψε δυστυχώς πουθενά.
Α. Σρόιτερ: Έτσι, μια ισορροπία τρόμου, πραγματικά δεν δούλεψε. Πάμε στα ευχάριστα, στα πιο ευχάριστα τουλάχιστον. Έρχεται ένα εμβόλιο, μπαίνει στη ζωή μας. Ήδη στη Βρετανία ξεκινούν οι εμβολιασμοί, η Ευρώπη ακολουθεί. Θέλω να ρωτήσω πότε θα έχουμε τους πρώτους εμβολιασμούς εδώ στη χώρα μας; Πότε θα έρθει το πρώτο εμβόλιο;
Κυρ. Μητσοτάκης: Πράγματι, το εμβόλιο είναι ίσως η πιο δυνατή αχτίδα αισιοδοξίας σε αυτό τον πολύ σκοτεινό χειμώνα τον οποίο περνάμε. Θέλω να πω καταρχάς ότι είναι ένα θαύμα της επιστήμης, το γεγονός ότι μέσα σε μήνες και όχι σε χρόνια έχουμε καθώς φαίνεται στη διάθεσή μας αρκετά εμβόλια τα οποία, όπως φαίνεται, είναι και ασφαλή και αποτελεσματικά. Εκτιμώ ότι στις 30 Δεκεμβρίου, σύμφωνα με την τελευταία ενημέρωση που έχουμε, θα εγκριθεί το πρώτο εμβόλιο της Pfizer από τον Ευρωπαϊκό Οργανισμό Φαρμάκων. Αμέσως θα ξεκινήσουν οι διανομές, το εμβόλιο υπάρχει, είναι έτοιμο αυτή τη στιγμή και εκτιμώ ότι εντός 48 ωρών θα το έχουμε και στη χώρα μας και θα ξεκινήσουν αμέσως οι εμβολιασμοί.
Α. Σρόιτερ: Πρώτη του μηνός, αν δεν κάνω λάθος, έτσι όπως πάει.
Κυρ. Μητσοτάκης: Με το νέο έτος, με βάση τα πρωτόκολλα τα οποία έχουν καθορίσει οι ειδικοί, η Εθνική Επιτροπή Εμβολιασμών.
Α. Σρόιτερ: Ποιος θα κάνει το πρώτο εμβόλιο στη χώρα μας; Και το λέω αυτό διότι σε πολλές χώρες ο Πρωθυπουργός, ο ηγέτης μπαίνει μπροστά σε αυτό και ως παράδειγμα για να αποδείξει ότι το εμβόλιο είναι ασφαλές. Δεν ξέρω, φαντάζομαι έχετε δεχθεί εισηγήσεις να είστε ο πρώτος που θα κάνετε το εμβόλιο και δεν ξέρω αν το έχετε αποφασίσει κιόλας.
Κυρ. Μητσοτάκης: Θα το κάνω πρώτος ή από τους πρώτους μαζί με την Πρόεδρο της Δημοκρατίας, γιατί όχι μαζί με όλους τους πολιτικούς Αρχηγούς.
Α. Σρόιτερ: Θα τους το προτείνετε;
Κυρ. Μητσοτάκης: Βεβαίως το προτείνω, το έχω ξαναπεί. Το προτείνω και πάλι δημόσια από τη συχνότητά σας. Διότι πρέπει να στείλουμε πρώτα από όλα εμείς ένα μήνυμα ότι το εμβόλιο είναι ασφαλές. Μάλιστα έχω πει ότι θα το κάνω όχι μόνο εγώ, αλλά και η οικογένειά μου. Γιατί είναι πάρα πολύ σημαντικό να ξεπεραστεί, κ. Σρόιτερ, αυτή η επιφύλαξη, η καχυποψία, ενός όχι ευκαταφρόνητου τμήματος της ελληνικής κοινωνίας που εξακολουθεί να φοβάται. Και θέλω να απευθυνθώ σε αυτούς τους συμπολίτες μας και να τους πω ότι σε ένα βαθμό καταλαβαίνω αυτή τη φοβία και αυτό τον προβληματισμό. Όμως, τα εμβόλια είναι ασφαλή και τα εμβόλια έχουν κάνει θαύματα τα οποία πολλές φορές τα έχουμε ξεχάσει και νομίζω ότι είναι χρέος μας να τα υπενθυμίσουμε. Κι αν μου επιτρέπετε εδώ να αναφέρω μια προσωπική ιστορία, ένα προσωπικό βίωμα με μια ασθένεια η οποία δεν υπάρχει πια στη χώρα μας, δεν υπάρχει από το 1977. Και αναφέρομαι στην πολιομυελίτιδα. Η μητέρα μου έπασχε από πολιομυελίτιδα. Κόλλησε το 1944, έμεινε ημιπαράλυτη, έφυγε αμέσως μετά τον πόλεμο, κατάφερε κι έφτασε στις Ηνωμένες Πολιτείες και πέρασε από πάρα πολύ επώδυνες εγχειρήσεις για να μπορέσει να ξαναπερπατήσει και να ξαναπάρει τον έλεγχο της ζωής της στα χέρια της. Σήμερα, η πολιομυελίτιδα δεν υπάρχει. Και δεν υπάρχει γιατί είμαστε όλοι εμβολιασμένοι. Όπως δεν υπάρχουν άλλες επικίνδυνες αρρώστιες οι οποίες έχουν εξαφανιστεί ουσιαστικά από τον υγειονομικό χάρτη επειδή ακριβώς τα εμβόλια δουλεύουν. Το ίδιο, λοιπόν, είμαι σίγουρος ότι θα γίνει και με το εμβόλιο κατά του covid. Ας μην γελιόμαστε, δεν υπάρχει άλλος τρόπος από το να ξαναπάρουμε τον έλεγχο των ζωών μας στα χέρια μας και να προστατεύσουμε τους συμπολίτες μας, οι οποίοι είναι οι πιο ευάλωτοι, από το να εμβολιαστεί τουλάχιστον το 70% του ελληνικού, θα έλεγα, του παγκόσμιου πληθυσμού.
Α. Σρόιτερ: Το λέτε αυτό και περνάτε το μήνυμα και καλά κάνετε. Θέλω να ρωτήσω εάν υπήρχε μία υστέρηση, εάν θέλετε, μία αδράνεια της Κυβέρνησης σε ό,τι έχει να κάνει με αυτούς τους περίφημους συνωμοσιολόγους τους οποίους βρήκαμε μπροστά μας στο κομμάτι του ιού και της μάσκας. Και το λέω αυτό, κ. Πρόεδρε, γιατί έχω την εντύπωση ότι οι ίδιοι άνθρωποι που έλεγαν ότι ο ιός δεν υπάρχει ή ότι η μάσκα δεν προστατεύει ή ότι τίποτα από αυτά που γίνονται γύρω μας δεν συμβαίνουν, θα τους βρείτε μπροστά σας πάλι στα social media, πάλι δεξιά και αριστερά στους δρόμους, στις συγκεντρώσεις, να λένε «όχι στο εμβόλιο» γιατί η νέα θεωρία είναι ότι αλλάζει το DNA του ανθρώπου. Αυτό μπορεί να το αντιμετωπίσαμε λίγο χαλαρά στην πρώτη φάση. Αποδείχθηκε εξαιρετικά επικίνδυνο. Παρασύρθηκαν άνθρωποι στο κομμάτι της μάσκας. Και θέλω να ρωτήσω αυτή τη φορά εάν δείτε τους ίδιους ή άλλους ανθρώπους να διασπείρουν τέτοιες φήμες για το εμβόλιο, θα κινηθείτε πιο αποφασιστικά;
Κυρ. Μητσοτάκης: Συνωμοσιολόγοι δεν υπάρχουν μόνο στην Ελλάδα. Υπάρχουν παντού. Το δε αντιεμβολιαστικό κίνημα προϋπήρχε του covid-19. Θα σας έλεγα, μάλιστα, ότι οι μετρήσεις δείχνουν ότι στην Ελλάδα είμαστε μάλλον σε καλύτερη κατάσταση από ό,τι βρίσκονται άλλες ευρωπαϊκές χώρες. Και το ενθαρρυντικό βέβαια είναι το γεγονός ότι, κυρίως πιο ηλικιωμένοι συμπολίτες μας που αισθάνονται ότι κινδυνεύουν προσωπικά περισσότερο από την ασθένεια, είναι και πιο πρόθυμοι να εμβολιαστούν. Και αυτοί θα είναι και οι πρώτοι οι οποίοι θα εμβολιαστούν μαζί με τους υγειονομικούς μας και τους εργαζόμενους οι οποίοι βρίσκονται στην πρώτη γραμμή. Από εκεί και πέρα, όπως σας είπα, υπάρχουν δύο κατηγορίες ανθρώπων οι οποίοι είναι επιφυλακτικοί. Υπάρχουν αυτοί οι οποίοι δικαιολογημένα μπορεί να φοβούνται, οι οποίοι θα ήθελαν να το κάνετε εσείς πρώτος, να το κάνω εγώ πρώτος, να πειστούν ότι το εμβόλιο είναι ασφαλές και να το κάνουν στη συνέχεια.
Α. Σρόιτερ: Εγώ αναφέρομαι σε αυτούς που διασπείρουν…
Κυρ. Μητσοτάκης: Πιστεύω ότι αυτούς θα τους πείσουμε τελικά να κάνουν το εμβόλιο. Υπάρχουν και λίγοι οι οποίοι είναι σε τελείως διαφορετικό μήκος κύματος. Αυτό το οποίο μπορώ να σας πω είναι ότι έχουμε και το νομικό οπλοστάσιο αλλά και τη βούληση να μην επιτρέψουμε τη διασπορά τέτοιων ειδήσεων, αν και θα πρέπει να γνωρίζετε ότι στον κόσμο του διαδικτύου αυτό δεν είναι κάτι το οποίο είναι εύκολο. Πιστεύω πάντα πολύ περισσότερο -το έχω πει πολλές φορές- στη δύναμη της πειθούς και όχι στην επιβολή κυρώσεων. Και γι’ αυτό και νομίζω ότι η δύναμη του παραδείγματος θα έχει πολύ μεγάλη σημασία. Και αυτός είναι και ο λόγος που ετοιμάζουμε μία συνολική εκστρατεία -δεν μιλάμε μόνο για διαφημιστικά σποτ- μιλάμε για μία συνολική συστράτευση της κοινωνίας όλων όσοι μπορούν να αρθρώσουν έναν ουσιαστικό και τεκμηριωμένο λόγο, για να πείσουμε τους συμπολίτες μας ότι δεν θα τελειώσουμε με αυτή την περιπέτεια παρά μόνο αν πετύχουμε ένα υψηλό ποσοστό εμβολιασμού. Και βέβαια να πω και κάτι ακόμα. Υπάρχουν οι συμπολίτες μας οι οποίοι εμβολιάζονται γιατί θέλουν να προστατευτούν οι ίδιοι, και νομίζω ότι αυτό θα πρέπει να αφορά ουσιαστικά όλους μας, διότι έχετε και εσείς δώσει δημοσιότητα σε τραγικά περιστατικά συμπολιτών μας, συνανθρώπων μας παρότι είναι νέοι και δεν έχουν υποκείμενα νοσήματα. Ο ιός αυτός, είναι ένας άσχημος ιός. Όσοι έχουν περάσει από νοσοκομεία, όσοι έχουν επισκεφτεί εντατικές, το γνωρίζουν πάρα πολύ καλά και υπάρχουν και κάποιοι οι οποίοι λένε: «δεν βαριέσαι, αν το κάνουν αρκετοί άλλοι δεν χρειάζεται να το κάνω εγώ». Θα έλεγα ότι είναι μία αρκετά διαδεδομένη λογική του «να μείνουμε εμείς απέξω» και να αφήσουμε τους άλλους να κάνουν αυτό το οποίο θεωρούμε ότι είναι τί, εν προκειμένω; Είναι η υπεύθυνη στάση να κάνουμε όλοι το εμβόλιο. Θέλω να σας πω ότι είναι μία τεράστια επιχείρηση αυτή η οποία στήνεται από την ελληνική πολιτεία. Σε όλες τις χώρες γίνεται το ίδιο. Δεν έχουμε ξανά προηγούμενο στην ιστορία της ανθρωπότητας, παγκόσμιου εμβολιασμού, ο οποίος να οργανώνεται μέσα σε τόσο σύντομο χρονικό διάστημα. Είναι μία πολύ δύσκολη επιχείρηση. Πιστεύω ότι θα είμαστε, είμαι βέβαιος ότι θα είμαστε έτοιμοι, θα χρειαστούμε και τη συνεργασία των πολιτών. Συνεργάζονται πολύ αρμονικά το Υπουργείο Υγείας, και το Υπουργείο Ψηφιακής Διακυβέρνησης το οποίο και θα τρέχει όλες τις ηλεκτρονικές πλατφόρμες πάνω στις οποίες θα πατάει η ενημέρωση των πολιτών για τον εμβολιασμό. Είναι μία πολύ σύνθετη άσκηση αυτή.
Και καλώ, όλες και όλους, να συστρατευτούν με αυτή την προσπάθεια. Προβληματίζομαι και θέλω να το πω αυτό, όταν ακούω κάποιους επιστήμονες οι οποίοι λένε: δεν είναι η λύση τελικά το εμβόλιο, θα ξέρουμε σε ένα χρόνο από τώρα τι θα γίνει.
Βεβαίως και δεν είναι η μόνη λύση το εμβόλιο. Αλλά αυτή τη στιγμή δεν έχουμε άλλο εργαλείο στα χέρια μας το οποίο έχει τη δυνατότητα να είναι τόσο αποτελεσματικό.
Και θέλω επίσης να πω και κάτι ακόμα: Ο εμβολιασμός θα ξεκινήσει, καλώς εχόντων των πραγμάτων, τον Ιανουάριο. Οι πρώτες δόσεις του εμβολίου θα πρέπει να είναι διπλές. Εμβολιάζεσαι δηλαδή και την ίδια στιγμή που θα σου δίνει το ηλεκτρονικό σύστημα το ραντεβού σου θα γνωρίζεις ότι σε τέσσερις εβδομάδες θα πρέπει να πας για τη δεύτερη δόση. Άρα ουσιαστικά ανοσία δεν πρόκειται να αποκτήσουμε, δεν πρόκειται να αρχίσουμε να αποκτάμε, πριν από τον Φεβρουάριο. Είναι πάρα πολύ σημαντικό. Η αισιοδοξία η οποία απορρέει από την έλευση του εμβολίου να μην μας οδηγήσει και πάλι σε εφησυχασμό. Ανησυχώ και νομίζω ότι όλοι ανησυχούμε, όλοι οι αρχηγοί κρατών και κυβερνήσεων ανησυχούμε..
Α. Σρόιτερ: …Ότι θα υπάρξει μια ευφορία ξαφνικά…
Κυρ. Μητσοτάκης: Ότι θα υπάρχει μια ευφορία. Ανησυχούμε για ένα ενδεχόμενο τρίτο κύμα, καθώς ο χειμώνας είναι ακόμα μπροστά μας. Και τα βασικά μέτρα, -δεν θα κουραστώ να το λέω- τα βασικά μέτρα ατομικής προστασίας που όπως συζητήσαμε πριν όλοι μας έχουμε πιάσει τους εαυτούς μας κάποια στιγμή να μην είμαστε τόσο προσεκτικοί, θα πρέπει να τα τηρούμε με θρησκευτική ευλάβεια για να μπορέσουμε να λειτουργήσουμε πάλι με κάποια κανονικότητα. Για να μπορέσουν να ξανανοίξουν τα σχολεία μας, τα οποία είμαι σίγουρος ότι θα μπορέσουμε να τα ανοίξουμε στις 7 Ιανουαρίου. Θέλω να πω ένα ξεχωριστό και μεγάλο ευχαριστώ αν μου επιτρέπετε, 30 δευτερόλεπτα, στους εκπαιδευτικούς μας αλλά και σε όλα τα παιδιά τα οποία περνάνε μέσα από τη διαδικασία της τηλεκπαίδευσης. Δεν ήταν προφανές, κ. Σρόιτερ, ότι η Ελλάδα με αυτό το ψηφιακό υπόβαθρο, θα μπορούσε κάθε μέρα να έχει σχεδόν 100.000 ψηφιακές τάξεις. Ξέρω ότι δεν είναι υποκατάστατο για τη φυσική παρουσία στην τάξη.
Α. Σρόιτερ: Αυτό θα σας έλεγα, θα σας έλεγα επίσης ότι αρχικά είχε και αρκετά προβλήματα, δεν θέλω να το ανοίξουμε αυτό.
Κυρ. Μητσοτάκης: Ναι, αλλά να το πούμε όμως και αυτό. Βεβαίως υπήρχαν προβλήματα, αλλά τα προβλήματα διορθώθηκαν. Και πρέπει να σας πω ότι στην Ελλάδα, σε αντίθεση με άλλες χώρες, δεν φάνηκε να υπάρχει τέτοιο ψηφιακό χάσμα. Επειδή έχουμε εικόνα των παιδιών που βρίσκονται αυτή τη στιγμή σε τέτοια διαδικασία, δεν υπάρχει αυτό το οποίο συμβαίνει σε πολλές άλλες χώρες: μεγάλο ή εν πάση περιπτώσει όχι ευκαταφρόνητο ποσοστό παιδιών να μην έχουν ψηφιακή πρόσβαση. Και βέβαια, πρέπει να σας πω ότι σκύβουμε πάνω σε εκείνες τις περιπτώσεις και το Υπουργείο Παιδείας αλλά και οι Δήμοι όπου υπάρχουν παιδιά που πράγματι δεν έχουν την τεχνολογική υποδομή να μπορούμε να τα υποστηρίζουμε. Θέλουμε να γυρίσουν τα παιδιά στην τάξη το συντομότερο δυνατόν.
Α. Σρόιτερ: Και λογικό είναι.
Κυρ. Μητσοτάκης: Και αυτή τη στιγμή ο προγραμματισμός είναι αυτό να γίνει στις 7 Ιανουαρίου.
Α. Σρόιτερ: Οικονομία, Πρόεδρε. Όλο αυτό το πράγμα μακάρι να τελειώσει. Από εδώ και πέρα και μπροστά μας με ορίζοντες ως την Άνοιξη ή το Καλοκαίρι, αφήνει μια τεράστια πληγή στην οικονομία. Και όχι μόνο στη δική μας, στην παγκόσμια οικονομία. Εγώ θα μιλήσω για τη δική μας. Αν και ο ΣΥΡΙΖΑ υποστηρίζει -και θέλω το σχόλιό σας σε αυτό- ότι η ύφεση δεν είναι ύφεση πανδημίας, ειδικά στις αρχές της χρονιάς, είναι ύφεση Μητσοτάκη. Θέλω να μου πείτε, πως μπορούμε να κάνουμε το επόμενο βήμα και πόσο βαθιά θα είναι τελικά η ζημιά, αν μπορεί να εκτιμηθεί, όταν ακόμη και τώρα, σήμερα που συζητάμε, έχουμε μπροστά μας ίσως έναν μήνα γενικής καραντίνας και βλέπουμε.
Κυρ. Μητσοτάκης: Η ζημιά θα είναι μεγάλη σε παγκόσμιο επίπεδο. Η ύφεση στην Ελλάδα θα είναι μεγάλη, όπως θα είναι μεγάλη σε όλη την Ευρώπη. Και θα πρέπει το 2021 να καταβάλουμε μεγάλη προσπάθεια για να καλύψουμε το μεγάλο κενό, οικονομικό κενό, το οποίο δημιουργήθηκε από αυτή την πρωτοφανή παγκόσμια πανδημία. Αυτό είναι εξάλλου το χαρακτηριστικό της, ότι επηρέασε όλες τις χώρες και όλες τις οικονομίες.
Δεν υπήρξε ύφεση Μητσοτάκη. Και πιστεύω ότι και τα στοιχεία της ΕΛΣΤΑΤ, που δόθηκαν στη δημοσιότητα, αποδεικνύουν του λόγου το αληθές. Έγιναν διορθώσεις και στο τέταρτο τρίμηνο του 2019 και στο πρώτο τρίμηνο του 2020. Η Ελλάδα είχε ανάπτυξη παρά το γεγονός ότι τον Μάρτιο ουσιαστικά ήμασταν σε lockdown, όταν η Ευρώπη είχε ύφεση 3,5% το πρώτο τρίμηνο. Όλοι αναγνωρίζουν ότι η δυναμική της οικονομίας ήταν πάρα πολύ θετική πριν χτυπήσει η πανδημία. Και πρέπει να σας πω ότι και τώρα -εν μέσω πανδημίας- η χώρα αναγνωρίζεται από τις αγορές, αλλά και από αυτούς οι οποίοι εξακολουθούν να ασκούν κάποια εποπτεία στην ελληνική οικονομία, ότι προχωράει σημαντικές μεταρρυθμίσεις και ότι θα μπορέσει την επόμενη ημέρα να βγει από αυτή την κρίση με μία ισχυρή αναπτυξιακή δυναμική. Εξ ου και πολλοί σημαντικοί επενδυτές έρχονται και επενδύουν, μέσα στην κρίση, στην Πατρίδα μας. Όμως αυτά αφορούν τη μεγάλη εικόνα.
Εγώ θέλω να μιλήσω στους συμπολίτες μας οι οποίοι αισθάνονται σήμερα ότι υπάρχει μία αβεβαιότητα, ένας φόβος οικονομικός. Και να τους πω ότι το κράτος στάθηκε δίπλα τους, αναλαμβάνοντας το βάρος της μισθοδοσίας επιχειρήσεων που δεν μπορούσαν να λειτουργήσουν, αναλαμβάνοντας να στηρίξει επιχειρήσεις με ρευστότητα, με πολύ μεγάλη ταχύτητα, όπως δεν έκανε ποτέ στην ιστορία του. Και νομίζω ότι εάν κάνετε ένα ρεπορτάζ – που κάνετε ρεπορτάζ- θα δείτε πολλούς μικρομεσαίους επιχειρηματίες να είναι ικανοποιημένοι από το μέτρο της επιστρεπτέας προκαταβολής. Να στηρίξει όσους νοικιάζουν καταστήματα, μαγαζιά, επιχειρηματίες, συμπολίτες μας με εκπτώσεις στα ενοίκια. Να μεταφέρει για το μέλλον τις υποχρεώσεις των πολιτών προς το κράτος. Όλα αυτά είναι ένα πάρα πολύ σημαντικό πακέτο οικονομικής στήριξης το οποίο κράτησε την παραγωγική οικονομία ζωντανή.
Α. Σρόιτερ: Θέλω να σας διακόψω εδώ για να σας πω το εξής: Αυτό το οποίο εισπράττω εγώ από την κοινωνία και από τον κόσμο είναι ότι η αβεβαιότητα, αν θέλετε, μεταφέρεται στο τι θα γίνει του χρόνου που θεωρητικά τα πράγματα θα είναι καλύτερα. Τι εννοώ. Έχουμε την επιστρεπτέα προκαταβολή, ένα κομμάτι της επιστρεπτέας προκαταβολής, γι’ αυτό λέγεται και επιστρεπτέα, πρέπει να επιστραφεί. Έχουμε τις αναβολές των δόσεων τραπεζικών και πάει λέγοντας, οι οποίες κάποια στιγμή πρέπει να πληρωθούν. Έχουμε αναστολές μιας σειράς δανείων τα οποία κάποια στιγμή πρέπει να πληρωθούν. Έχουμε ρυθμίσεις οι οποίες έχουν παγώσει, αλλά κάποια στιγμή πρέπει να πληρωθούν. Υπάρχει μία εικόνα ότι αυτή τη στιγμή έχουμε έναν άρρωστο και του βάζουμε τσιρότα, ξέρετε, Πρόεδρε, και κάποια στιγμή του χρόνου όλα αυτά τα τσιρότα πρέπει να βγουν. Και το ερώτημα είναι: Πώς άνθρωποι οι οποίοι έχουν μεταφέρει όλες τις υποχρεώσεις αυτής της χρονιάς που πέρασε, αυτής της πολύ κακής χρονιάς σύμφωνοι, στην επόμενη, θα μπορέσουν να ξανασταθούν στα πόδια τους. Και πώς όλο αυτό δεν θα σκάσει στο κεφάλι της οικονομίας από ένα σημείο και μετά με κόκκινα δάνεια, με πτωχεύσεις επιχειρήσεων και με μία σειρά άλλες συνέπειες τις οποίες θα βρούμε μπροστά μας.
Κυρ. Μητσοτάκης: Μία ύφεση της τάξης του 9%-10% δεν μπορεί να μην αφήσει κάποιες πληγές. Πρέπει να είμαστε δίκαιοι και να μιλήσουμε τη γλώσσα της αλήθειας. Όμως από την άλλη αυτό το οποίο έχουμε κάνει είναι στην ουσία να κρατήσουμε επιχειρήσεις ζωντανές. Καθώς οι επιχειρήσεις δεν έχουν έσοδα δεν μπορούν να έχουν και δαπάνες. Όταν θα ξεκινήσει και πάλι η οικονομική δραστηριότητα, οι επιχειρήσεις αυτές θα έχουν τη ρευστότητα να μπορούν σταδιακά -το τονίζω το σταδιακά- να ανταποκριθούν και στις υποχρεώσεις τους απέναντι στην ελληνική Πολιτεία.
Είμαστε λογικοί άνθρωποι -νομίζω ότι το έχουμε αποδείξει- και πρακτικοί. Γνωρίζουμε πώς δουλεύει η οικονομία και γι’ αυτό και πρέπει να σας πω ότι συνδέσαμε και την επιστρεπτέα προκαταβολή με την προστασία των θέσεων απασχόλησης διότι αυτό το οποίο μας ενδιαφέρει – πάνω από όλα σε μία επιχείρηση η οποία έχει αναστείλει τις δραστηριότητές της- είναι να μείνει ζωντανή, να μην απολύσει τους εργαζόμενους. Οι εργαζόμενοι προφανώς και έχουν ένα χαμηλότερο εισόδημα, δεν έχουν τον πλήρη μισθό τους, αν και αυτό δεν ισχύει κατ΄ ανάγκη για τους εργαζόμενους οι οποίοι εισπράττουν σχετικά χαμηλό μισθό.
Εκεί η διαφορά μπορεί να είναι πάρα-πάρα πολύ μικρή, ισχύει όμως περισσότερο για αυτούς οι οποίοι έχουν υψηλότερους μισθούς. Ώστε όταν εκκινήσει και πάλι η οικονομική δραστηριότητα να μην έχουμε σημαντική απώλεια θέσεων εργασίας.
Α. Σρόιτερ: Η διαγραφή χρεών ως ενδεχόμενο, έστω και τμηματική ή μερική διαγραφή χρεών, είναι κάτι το οποίο έχετε στο τραπέζι; Γιατί αντιλαμβάνομαι ότι δεν προαναγγέλλεται διαγραφή χρεών, είναι σαν τον ανασχηματισμό από ένα σημείο και μετά, αλλά όταν διαπιστώσετε κι εσείς την ανάγκη και αντιληφθείτε ίσως ότι δεν υπάρχει πιθανότητα ή δυνατότητα να επιστραφούν όλα αυτά τα χρήματα, υπάρχει στο τραπέζι να συμβεί κάτι τέτοιο; Σε κάποιες κατηγορίες;
Κυρ. Μητσοτάκης: Δεν θα κάνω κανένα σχόλιο γι’ αυτό το θέμα για το οποίο με ρωτάτε. Νομίζω ότι είμαστε ξεκάθαροι ειδικά στον τομέα της επιστρεπτέας προκαταβολής τι πρέπει να επιστραφεί και τι στην ουσία συνιστά κρατική επιχορήγηση. Και δεν πρέπει να επιστραφεί ως προς την ταχύτητα αποπληρωμής των…
Α. Σρόιτερ: …δεν κάνω σχόλιο σημαίνει δεν το αποκλείω στη δημοσιογραφική γλώσσα.
Κυρ. Μητσοτάκης: Την ταχύτητα αποπληρωμής των υποχρεώσεων προς το Κράτος θα πρέπει να την αξιολογήσουμε όταν με το καλό ξαναπάρει μπροστά πραγματικά η οικονομία και δούμε ουσιαστικά τη δυναμική της. Και δεν νομίζω ότι υπάρχει επιχειρηματίας ο οποίος, αν η δουλειά του πηγαίνει καλά, δεν θα έχει δυσκολία να αποπληρώσει τις υποχρεώσεις του προς το κράτος. Και πρέπει επίσης να σας πω ότι ειδικά για τα κόκκινα δάνεια -χαίρομαι που αναφερθήκατε σε αυτό- είναι ένα κρίσιμο ζήτημα, το “Πρόγραμμα Γέφυρα” το οποίο θεσμοθετήσαμε. Έχει ακριβώς το σκοπό να προστατεύσει συμπολίτες μας από το να κοκκινίσουν τα δάνειά τους. Γιατί το πρόβλημα δεν είναι μόνο τα δάνεια που είναι «κόκκινα», είναι και τα δάνεια τα οποία ενδεχομένως θα κοκκίνιζαν επειδή οι συμπολίτες μας δεν θα είχαν τη δυνατότητα να αποπληρώσουν τη δόση τους. Γι’ αυτό και είναι ένα εξαιρετικά επιτυχημένο πρόγραμμα το οποίο πιστεύω ότι απάλυνε το άγχος αποπληρωμής δανείων από ένα σημαντικό αριθμό συμπολιτών μας.
Α. Σρόιτερ: Έχετε μιλήσει εκτενώς ως Κυβέρνηση για τις προοπτικές που δίνει σε αυτή τη χώρα το λεγόμενο Ταμείο Ανάκαμψης. Αυτό το οποίο εισπράττουμε όλοι είναι ότι το Ταμείο Ανάκαμψης έχει σφηνωθεί, αν θέλετε, σε αυτή την περίφημη μέγγενη της γραφειοκρατίας της Ευρωπαϊκής Ένωσης. Περνάει ανάμεσα στα διάφορα άλλα θέματα τα οποία πρέπει να λυθούν κατά καιρούς. Καθυστερεί με λίγα λόγια. Και θέλω να μου πείτε αν παραμένετε αισιόδοξος ότι αυτά τα χρήματα, αυτά τα κονδύλια θα έρθουν γρήγορα στη χώρα μας και αν πραγματικά θα μπορούν να μετασχηματίσουν την Ελλάδα στο βαθμό που έχετε ονειρευτεί και έχετε πει.
Κυρ. Μητσοτάκης: Είναι μια τεράστια αναπτυξιακή ευκαιρία το Ταμείο Ανάκαμψης.
Α. Σρόιτερ: Αργεί.
Κυρ. Μητσοτάκης: Δεν είμαι σίγουρος ότι θα αργήσει τελικά. Αργεί διότι έχουμε κάποιες δυσκολίες με δύο χώρες οι οποίες έχουν συνδέσει την οριστική έγκριση του Προϋπολογισμού της Ευρωπαϊκής Ένωσης για την επόμενη εξαετία με τα ζητήματα που αφορούν στο κράτος Δικαίου. Εκτιμώ ότι τα ζητήματα αυτά είναι τόσο σημαντικά για την Ευρώπη που με τον έναν ή με τον άλλον τρόπο θα επιλυθούν. Εκταμιεύσεις από το Ταμείο Ανάκαμψης θα έχουμε από το ’21. Και θα είναι εκταμιεύσεις έργων και δράσεων που θα κάνουν πραγματική διαφορά στη ζωή των πολιτών. Να δώσω ένα παράδειγμα μόνο. Στην πρόσφατη συνεδρίαση του Υπουργικού Συμβουλίου συζητήσαμε για το Σχέδιο Δίκαιης Μετάβασης στη Δυτική Μακεδονία. Όταν κλείνουν εργοστάσια και ορυχεία λιγνίτη χρειάζεται μία σημαντική δουλειά αποκατάστασης εδαφών, η οποία είναι δουλειά εντάσεων εργασίας. Είναι μία δουλειά η οποία μπορεί και θα χρηματοδοτηθεί από το Ταμείο Ανάκαμψης. Μιλάμε δηλαδή για πραγματικές θέσεις εργασίας. Δεν μιλάμε για κάτι το οποίο είναι υποθετικό, μπορεί να αφορά λίγους, μπορεί να αφορά κάποιες μεγάλες επιχειρήσεις.
Δεύτερο παράδειγμα, τα πολύ φιλόδοξα σχέδια που έχουμε για την ενεργειακή εξοικονόμηση. Τα σχέδια ενεργειακής εξοικονόμησης, όπως το «Εξοικονομώ» , φανταστείτε το σαν κάτι πολύ μεγαλύτερο και να αφορά και τα δημόσια κτήρια. Είναι μία πρωτοβουλία η οποία δημιουργεί πολλές θέσεις εργασίας, στηρίζει την εγχώρια βιομηχανία δομικών υλικών και ταυτόχρονα μειώνει το ενεργειακό αποτύπωμα της χώρας.
Αναφέρθηκα σε δύο μόνο από τα δεκάδες παραδείγματα. Πρέπει να σας πω ότι το πρόσχεδιό μας έχει ήδη κατατεθεί στην Ευρωπαϊκή Ένωση. Χωρίς να θέλω να «ευλογήσω τα γένια μας» έχει πάρει πάρα πολύ καλές κριτικές. Μάλιστα έχουν γίνει διακριτικές υποδείξεις σε άλλες χώρες ότι η Ελλάδα έχει καταρτίσει ένα σχέδιο το οποίο είναι εναρμονισμένο με τους στόχους της Ευρωπαϊκής Ένωσης αλλά και ρεαλιστικό και εφαρμόσιμο. Και θέλω να γνωρίζετε ότι η Κυβέρνηση έχει κάνει ό,τι χρειάζεται προκειμένου τα χρήματα αυτά να έρθουν και να εκταμιευθούν με την ταχύτητα που οι περιστάσεις απαιτούν.
Α. Σρόιτερ: Για να το κλείσω αυτό, αναθέσατε σε μία επιτροπή ειδικών να σας κάνει εισηγήσεις ως προς το πώς μπορεί να αξιοποιηθεί όλο αυτό για την πορεία και το μέλλον της χώρας. Έκανε κάποιες εισηγήσεις. Αναφέρομαι στην Επιτροπή Πισσαρίδη. Μίλησε για πολλά θέματα αυτή η επιτροπή και έχει κάνει εισηγήσεις για πολλά θέματα Θέλω να ρωτήσω εάν σας δεσμεύουν αυτές οι εισηγήσεις, για παράδειγμα, αν συμφωνείτε με το flat tax rate το οποίο είπε η συγκεκριμένη Επιτροπή. Να το πω πάρα πολύ απλά ελληνικά, ενιαίος συντελεστής φόρου για όλους. Αν είναι κάτι το οποίο…
Κυρ. Μητσοτάκης: Δεν διάβασα αυτό στην Επιτροπή. Η Επιτροπή λέει ότι πρέπει όλα τα εισοδήματα να φορολογούνται με τον ίδιο τρόπο, όχι ότι πρέπει να υπάρχει ένας ενιαίος φορολογικός συντελεστής γιατί αυτό δεν θα με έβρισκε σύμφωνο. Άρα δεν λέει αυτό η έκθεση.
Α. Σρόιτερ: Αυτό που λέτε σας βρίσκει σύμφωνο; Αυτό που λέτε τώρα; Όλα τα εισοδήματα με τον ίδιο τρόπο;
Κυρ. Μητσοτάκης: Να φορολογούνται. Αυτό είναι μία σκέψη πολύ σοβαρή την οποία την εξετάζουμε. Δεν είμαι ακόμα έτοιμος να πω κάτι πιο συγκεκριμένο. Πρέπει να σας πω όμως ότι συνολικά η έκθεση Πισσαρίδη είναι ένα συνολικό εγχειρίδιο αλλαγών και μεταρρυθμίσεων που η χώρα συνολικά, όχι η Κυβέρνηση, έχουν ανάγκη για την επόμενη δεκαετία. Κάποια από τα έργα αυτά θα χρηματοδοτηθούν από το Ταμείο Ανάκαμψης. Κάποια είναι πρωτοβουλίες και μεταρρυθμίσεις οι οποίες έχουν διοικητικό ή πολιτικό κόστος και όχι κατ’ ανάγκη οικονομικό κόστος. Προσωπικά διάβασα την έκθεση με μεγάλη λεπτομέρεια. Συμφωνώ με πάρα πολλά από τα συμπεράσματά της, όχι με όλα, με πάρα πολλά.
Είναι μία έκθεση η οποία είναι σημείο αναφοράς για την Κυβέρνηση. Αλλά -θέλω να το τονίσω- δεν αποτελεί προγραμματικό πολιτικό κείμενο. Δεν είναι μανιφέστο της Κυβέρνησης. Δεν γράφτηκε από την Κυβέρνηση. Γράφτηκε από μία Επιτροπή ειδικών, πολλοί εκ των οποίων δεν ανήκουν στον ιδεολογικό χώρο από τον οποίο εγώ προσωπικά προέρχομαι. Νομίζω όμως ότι υπάρχει ένας κοινός τόπος πια σε πάρα πολλούς συμπολίτες μας για τις μεγάλες αλλαγές που πρέπει να κάνει η χώρα προκειμένου να μπορέσει να εκμεταλλευτεί τις μεγάλες ευκαιρίες που ανοίγονται μπροστά μας. Και σας διαβεβαιώνω ότι η τρίτη δεκαετία του 21ου αιώνα φιλοδοξώ να μην έχει καμία σχέση με τη δεύτερη δεκαετία. Διότι η δεύτερη δεκαετία ήταν πολύ τραυματική για τη χώρα. Και γι’ αυτό και πρόθεσή μου είναι όχι απλά να μην πατήσω φρένο στις αλλαγές και στις μεταρρυθμίσεις, αλλά να πατήσω γκάζι. Γι’ αυτό και βλέπετε ότι δρομολογούμε τόσες σημαντικές αλλαγές και στη Βουλή εν μέσω πανδημίας. Χρέος και υποχρέωσή μας είναι να ασχολούμαστε με το πιο επείγον που είναι η αντιμετώπιση της πανδημίας. Εξίσου σημαντικό όμως είναι να ετοιμάζουμε και το μέλλον.
Α. Σρόιτερ: Επειδή ο χρόνος μας πιέζει θέλω να κλείσουμε με τα εθνικά μας θέματα. Έχουμε τη Σύνοδο Κορυφής μπροστά μας. Η προσδοκία όλων είναι ότι, επιτέλους, θα υπάρξουν κυρώσεις για την Τουρκία μετά από όλα όσα έχουν συμβεί. Η προσδοκία η δική μας βεβαίως με την πραγματικότητα πολλές φορές έχουν μία απόσταση. Θέλω να ρωτήσω εάν εκτιμάτε ή εάν πιστεύετε ότι θα υπάρξουν αυτές οι κυρώσεις και αν στο τραπέζι στις ελληνικές υποθέσεις. Υπάρχει ακόμα και το ενδεχόμενο του βέτο αν δείτε κάποιους ευρωπαίους εταίρους να θέλουν πάλι να στείλουν την μπάλα λίγο μακρύτερα;
Κυρ. Μητσοτάκης: Αυτό το οποίο έχουμε πετύχει, κ. Σρόιτερ, είναι να μετατρέψουμε τις ελληνοτουρκικές διαφορές σε ευρωτουρκικές διαφορές με την έννοια του ότι το πρόβλημα πια δεν αφορά μόνο την Ελλάδα αλλά αφορά ουσιαστικά την Ευρώπη. Αυτό δεν είχε συμβεί στο παρελθόν. Και χρειάστηκε μία πάρα πολύ συστηματική διπλωματική δουλειά για να εξηγήσουμε γιατί η συμπεριφορά της Τουρκίας δεν αμφισβητεί απλά κυριαρχικά δικαιώματα της χώρας, αλλά συνιστά ταυτόχρονα και μία απειλή για την ασφάλεια και την ευημερία της Ανατολικής Μεσογείου, η οποία θα πρέπει να αποτελεί περιοχή μεγάλης, μείζονας στρατηγικής σημασίας για τη χώρα μας.
Αυτό πιστεύω ότι είναι κάτι το οποίο το έχουμε σε πολύ μεγάλο βαθμό κατακτήσει. Έχει γίνει κοινή συνείδηση. Εξ ου και το Ευρωπαϊκό Συμβούλιο τον Οκτώβριο έδωσε στην Τουρκία δύο επιλογές: ή να αγκαλιάσει μια θετική ατζέντα σταματώντας την παραβατική συμπεριφορά ή σε περίπτωση που κάνει το δεύτερο να υποστεί τις συνέπειες. Νομίζω ότι είναι ξεκάθαρο ότι η Τουρκία δεν αγκάλιασε την θετική ατζέντα. Αυτό είναι σαφές. Αναγνωρίζεται πια από όλους. Ο βαθμός τώρα των μέτρων ή των αποφάσεων που θα πάρει το Συμβούλιο δεν είναι κάτι το οποίο μπορώ να προεξοφλήσω αυτή τη στιγμή. Ξέρετε ότι πολλές φορές σε αυτά τα Συμβούλια γίνονται πολύ ζωντανές συζητήσεις και καταλήγουμε τελικά με διαφορετικά συμπεράσματα από αυτά με τα οποία ξεκινάμε.
Πιστεύω όμως ότι η Ευρωπαϊκή Ένωση -είμαι σίγουρος ότι η Ευρωπαϊκή Ένωση- δεν θα διακινδυνεύσει το δικό της κύρος. Και δεν αναφέρομαι εδώ στην αυτονόητη στήριξη που πρέπει να παρέχει στην Ελλάδα και στην Κύπρο.
Αναφέρομαι στο γεγονός ότι έχει πάρει μία απόφαση, η απόφαση αυτή έχει ένα ξεκάθαρο χρονοδιάγραμμα και λέει με πολύ μεγάλη σαφήνεια ότι αν διαπιστωθεί ότι η Τουρκία δεν αγκαλιάζει τη θετική ατζέντα, το Δεκέμβριο θα πάρουμε αποφάσεις και θα υπάρχουν, θα δρομολογηθούν επί λέξει, οι συνέπειες για την Τουρκία.
Α. Σρόιτερ: Να ξαναρωτήσω αν το veto είναι στο τραπέζι; Αν πάτε εκεί και δείτε ότι δεν υπάρχει διάθεση από κάποιες χώρες για καμία κύρωση ή για καμία πρόθεση κύρωσης.
Κυρ. Μητσοτάκης: Όλα είναι στο τραπέζι, αλλά εν προκειμένω το veto θα το έβαζε άλλος όχι η Ελλάδα, διότι σας διαβεβαιώνω ότι αυτή τη στιγμή η συντριπτική πλειοψηφία των χωρών συντάσσονται με τις ελληνικές θέσεις. Δεν είμαστε μόνοι μας. Ξέρετε, το veto είναι μια έννοια που παραπέμπει σε μια χώρα η οποία είναι μόνη της. Άρα δεν πρέπει να αναφέρεται στην Ελλάδα γιατί η Ελλάδα έχει πάρα πολλούς συμμάχους αυτή τη στιγμή στην Ευρώπη.
Α. Σρόιτερ: Κύριε Πρόεδρε, δεν έχετε δώσει συνέντευξη το τελευταίο διάστημα, οπότε θα σας ρωτήσω κάτι για το οποίο ίσως έχει περάσει λίγο ο χρόνος αλλά είναι πολύ σημαντικό. Ήρθαμε πάρα πολύ κοντά σε ένα θερμό επεισόδιο με την Τουρκία, για κάποιους ήρθαμε και πάρα πολύ κοντά σε έναν πόλεμο με την Τουρκία. Και θέλω να ρωτήσω αν πράγματι υπήρξαν κάποιες στιγμές που ίσως όλοι εμείς οι υπόλοιποι δεν μάθαμε, που αυτό το “θερμό επεισόδιο”, ο πόλεμος ήρθε εξαιρετικά κοντά αυτό το προηγούμενο διάστημα.
Κυρ. Μητσοτάκης: Κοιτάξτε, έχουμε περάσει πολλούς δύσκολους μήνες. Και καλό είναι να θυμηθούμε πόσο σύνθετο ήταν το 2020 συνολικά για τη χώρα μας. Δεν αντιμετωπίσαμε μόνο την πανδημία. Αντιμετωπίσαμε μια προσφυγική-μεταναστευτική κρίση τον Μάρτιο στα σύνορά μας και αντιμετωπίσαμε την επιθετικότητα της Τουρκίας η οποία τον Ιούλιο και τον Αύγουστο οδήγησε τους δυο στόλους να βρίσκονται ουσιαστικά στο Αιγαίο σε συνθήκες μεγάλης έντασης. Δεν φτάσαμε, θέλω να είμαι σαφής, κοντά σε αυτό το οποίο περιγράφετε. Υπήρχαν, όμως, στιγμές μεγάλης έντασης όπου έπρεπε να είμαστε πάρα πολύ προσεκτικοί αλλά και αποφασιστικοί στους χειρισμούς μας.
Πιστεύω ότι, θα το ξαναπώ, δεν είναι προς όφελος αυτή τη στιγμή ούτε της Τουρκίας να συντηρείται αυτή η ένταση. Η Τουρκία αντιμετωπίζει και αυτή σημαντικά οικονομικά προβλήματα. Θα πρέπει, νομίζω, μέσα από αυτή τη διαδικασία, να επαναξιολογήσει τη σχέση της με την Ευρώπη. Θα πρέπει να καταλάβει ότι δεν μπορεί μονίμως να έχει αυτή δίκιο και όλοι οι άλλοι να έχουν άδικο διότι έτσι παρουσιάζεται σήμερα σαν να έχει η Τουρκία δίκιο και όλοι οι άλλοι να έχουν άδικο.
Αυτό δεν είναι μια πειστική επιχειρηματολογία από πλευράς Τουρκίας. Και θα το ξαναπώ, δεν θα κουραστώ να το λέω, η Ελλάδα είναι έτοιμη να συζητήσει με την Τουρκία υπό την προϋπόθεση προφανώς ότι δεν θα υπάρχει δραστηριότητα, ένταση στη θάλασσα. Να συζητήσουμε όπως πρέπει και όπως επιβάλλεται ανάμεσα σε γείτονες, το ένα μείζον σημαντικό ζήτημα το οποίο έχουμε, που είναι η οριοθέτηση της υφαλοκρηπίδας των Αποκλειστικών Οικονομικών Ζωνών στο Αιγαίο και στην Aνατολική Μεσόγειο. Και αναγνωρίζοντας και θα το ξαναπώ και το λέω πολύ ανοιχτά, αναγνωρίζοντας ότι συζητάμε γι’ αυτό το θέμα, αναγνωρίζουμε ταυτόχρονα ότι υπάρχει αντικείμενο προς συζήτηση. Έχουμε διαφωνία αυτή τη στιγμή για την Αποκλειστική Οικονομική Ζώνη στις περιοχές αυτές. Και αν δεν μπορούμε να βρούμε μια λύση, να πάμε στο Δικαστήριο στη Χάγη. Η Ελλάδα κατάφερε μέσα στους τελευταίους μήνες επί αυτής της Κυβέρνησης να υπογράψει μια συμφωνία οριοθέτησης με την Ιταλία, ακόμα μια με την Αίγυπτο πιο σύνθετη και να συμφωνήσει με την Αλβανία ότι θα πάμε στο Διεθνές Δικαστήριο στη Χάγη μιας και δεν μπορούμε να λύσουμε μόνοι μας τις διαφορές. Και θα σεβαστούμε την απόφαση του Διεθνούς Δικαστηρίου.
Γιατί λοιπόν αυτό το οποίο η Ελλάδα έχει μπορέσει και έχει κάνει με τρεις χώρες να μην μπορεί να το κάνει με την Τουρκία; Σας διαβεβαιώνω ότι δεν εξαρτάται από εμάς. Η Τουρκία είναι αυτή η οποία πρέπει να αλλάξει στάση.
Α. Σρόιτερ: Για να το κλείσουμε και αυτό, η ελληνική πλευρά λέει ότι δεν μπορείς να έρχεσαι και να συζητάς για συνομιλίες όταν πριν από λίγες μέρες το Oruc Reis έκοβε βόλτα μέσα στην ελληνική υφαλοκρηπίδα. Οι Τούρκοι λένε το Oruc Reis είναι στο λιμάνι, ελάτε να συζητήσουμε για όλα. Εάν η πρόταση είναι ότι το Oruc Reis είναι στο λιμάνι μια εβδομάδα ελάτε να συζητήσουμε για το θέμα της υφαλοκρηπίδας, θα πάμε σε αυτό το τραπέζι;
Κυρ. Μητσοτάκης: Θα χρειαστούμε μια περίοδο έμπρακτης αποκλιμάκωσης.
Α. Σρόιτερ: Ποια είναι;
Κυρ. Μητσοτάκης: Δεν θα την προσδιορίσω χρονικά, αλλά όλοι καταλαβαίνουν ότι η Τουρκία είχε τη δυνατότητα από τον Οκτώβριο να αποσύρει το Oruc Reis. Δεν το έκανε και το απέσυρε 10 μέρες πριν από τη Σύνοδο Κορυφής. Νομίζω ότι όλοι καταλαβαίνουν ότι αυτή είναι μια κίνηση η οποία μπορεί να ερμηνευτεί από πολλούς- και έτσι ερμηνεύεται- ως προσχηματική.
Α. Σρόιτερ: Να κλείσουμε. Έρχονται οι γιορτές. Είμαστε αρχές Δεκέμβρη. Σε 10 – 15 μέρες είναι Χριστούγεννα. Πως θα περάσετε εσείς αυτά τα Χριστούγεννα; Αντιλαμβάνομαι ότι είναι διαφορετικά για όλους και τι ευχή θα δίνατε στους πολίτες σε αυτά τα τελείως διαφορετικά Χριστούγεννα που έρχονται μπροστά μας;
Κυρ. Μητσοτάκης: Το 2020 δεν εξελίχθηκε όπως θα το θέλαμε. Αλλά, νομίζω ότι ήταν μία χρονιά μέσα στις δυσκολίες της, ίσως μας έκανε όλους να επαναξιολογήσουμε προτεραιότητες, αξίες. Νομίζω ότι γίναμε καλύτεροι. Νομίζω ότι διαπιστώσαμε ότι έχουμε δυνάμεις μέσα μας που ίσως δεν φανταζόμασταν ότι διαθέταμε και θέλω να κρατήσω αυτή τη θετική παρακαταθήκη του 2020. Διότι υπήρχε και η άλλη. Υπήρχε και η τοξικότητα και η πόλωση και η αντιπαράθεση. Ας κρατήσουμε, κάνοντας τον απολογισμό της χρονιάς, τα θετικά.
Νομίζω ότι ποτέ στο παρελθόν η ευχή για υγεία δεν είχε μεγαλύτερη σημασία. Αυτό ευχόμαστε συνήθως. Μόνο που τώρα διαπιστώσαμε πόσο πολύτιμη είναι η υγεία και πόσο οφείλουμε να την προστατεύσουμε όλοι. Και όπως είπα και στη συζήτησή μας, θα είναι διαφορετικά τα Χριστούγεννα αυτά, με τις οικογένειές μας. Όπως έχω πει: μέχρι 9 άτομα. Μία οικογένεια ακόμα. Διαλέξτε μία οικογένεια, με λίγα μέλη, να κάνετε παρέα. Και έτσι θα περάσω και εγώ τα Χριστούγεννα. Δεν προβλέπεται να έχουμε πολλές μέρες. Με την οικογένειά μου. Δεν ξέρω αν θα είμαστε τα Χριστούγεννα ή την Πρωτοχρονιά με το γιο μου ο οποίος υπηρετεί τη θητεία του στον Έβρο. Ελπίζω ότι θα μπορέσουμε να τον έχουμε μαζί μας είτε τα Χριστούγεννα, είτε την Πρωτοχρονιά.
Με λίγο ξεκούραση, λίγο άσκηση πάλι, όπως κουβεντιάσαμε. Η άσκηση θα το ξαναπώ: επιτρέπεται και επιβάλλεται.
Α. Σρόιτερ: Με μάσκα;
Κυρ. Μητσοτάκης: Άσκηση όχι με μάσκα.
Α. Σρόιτερ: Στη φωτογραφία.
Κυρ. Μητσοτάκης: Στη φωτογραφία με μάσκα. Η άσκηση χωρίς μάσκα, γιατί δεν μπορεί να τρέχει κανείς ή να κάνει ποδήλατο. Εντός περιφερειακής ενότητας επιτρέπεται. Και η εκτόνωση είναι απαραίτητη αυτές τις μέρες. Αλλά εφόσον καταφέρουμε -και πάλι τονίζω- δεν έχουμε πάρει ακόμα τις οριστικές μας αποφάσεις και θέλω να πιστεύω ότι θα μπορέσουμε με κάποιον τρόπο να ανοίξουμε τμήματα της αγοράς. Κάνω μία έκκληση: Να σεβαστούμε τους κανόνες οι οποίοι θα μπουν. Μην αναγκαστούμε πάλι να κλείσουμε άρον – άρον επειδή δεν σεβόμαστε τους στοιχειώδεις κανόνες που όλοι αναγνωρίζουμε και όλοι καταλαβαίνουμε ότι πρέπει να τηρηθούν.
Α. Σρόιτερ: Ο Άγιος Βασίλης θα έχει στο σάκο του για το ’21 ανασχηματισμό; Θα έχει εκλογές;
Κυρ. Μητσοτάκης: Ο Άγιος Βασίλης έχει ένα πράγμα στο σάκο του: Εμβόλια.
Α. Σρόιτερ: Εμβόλια. Ανασχηματισμό δεν έχει σε αυτή τη φάση.
Κυρ. Μητσοτάκης: Έχει εμβόλια.
Α.Σρόιτερ: Κύριε Πρόεδρε, ευχαριστώ πάρα πολύ.
Κυρ. Μητσοτάκης: Κι εγώ σας ευχαριστώ.
Α. Σρόιτερ: Να είστε καλά.
