H εισαγωγική τοποθέτηση του Πρωθυπουργού Κυριάκου Μητσοτάκη
«Αγαπητέ António σε ευχαριστώ πολύ για τα καλά σου λόγια, για την πολύ ευγενική και θερμή σου υποδοχή εδώ στην ηλιόλουστη Λισαβόνα. Kαι βρίσκομαι σήμερα εδώ στηρίζοντας την Πορτογαλική Προεδρία σε ένα εξάμηνο πολύ μεγάλων προκλήσεων.
Γιατί στη διάρκεια αυτού του εξαμήνου πρέπει να δρομολογηθεί ο επίλογος της πανδημίας, με την αντιμετώπιση του 2ου – σε ορισμένες Ευρωπαϊκές χώρες και του 3ου – κύματος, αλλά φυσικά και την επέκταση των εμβολιασμών.
Αλλά είναι πάρα πολύ σημαντικό σε αυτό το εξάμηνο να γραφτεί και ο πρόλογος της επιστροφής στην ευρωπαϊκή ομαλότητα με πυροδότη της ανάπτυξης το Ευρωπαϊκό Ταμείο Ανάκαμψης. Ταυτόχρονα, η Προεδρία καλείται να χειριστεί δύσκολα ζητήματα, όπως την κοινή στάση των κρατών-μελών στο ζήτημα των μεταναστευτικών ροών που είναι και πρόβλημα -όπως είπες- ολόκληρης της ηπείρου μας. Και βέβαια θα πρέπει να παρακολουθήσει προσεκτικά και το δρόμο που έχει ήδη χαραχθεί με βάση τις αποφάσεις που διέπουν τις Ευρωτουρκικές σχέσεις με βάση πάντα, με θεμέλιο τη συμμόρφωση της γείτονος χώρας, της Τουρκίας, στους κανόνες του Διεθνούς Δικαίου και στους άγραφους κανόνες των σχέσεων καλής γειτονίας.
Όπως είχα την ευκαιρία να σου πω και κατ’ ιδίαν, η επιτυχία της Πορτογαλίας θα είναι μία επιτυχία της Ευρώπης, θα είναι μία επιτυχία της Ελλάδος. Γι’ αυτό και η συμβολή μας στη μεγάλη σου προσπάθεια θα είναι δυναμική. Μοιραζόμαστε εξάλλου σημαντικές ιστορικές εμπειρίες. Είμαστε φυσικοί σύμμαχοι ως κράτη του ευρωπαϊκού νότου. Είμαστε δύο χώρες που περάσαμε μέσα από βαθιά οικονομική κρίση. Έχουμε αντίστοιχα βιώματα.
Και βέβαια με τον φίλο António μπορεί να έχουμε διαφορετικές ιδεολογικοπολιτικές αφετηρίες, συναντιόμαστε όμως στην κοινή προσπάθεια, στον κοινό δρόμο, για μεταρρυθμίσεις με κοινωνικό αποτύπωμα. Συναντιόμαστε στην αποτελεσματικότητα των επιλογών μας που συχνά υπερβαίνουν τα σύνορα που άλλοτε χώριζαν πολιτικές οικογένειες. Και πιστεύω ότι με τον φίλο António έχουμε την ίδια προσήλωση στην αλήθεια και την ίδια αποστροφή προς τον λαϊκισμό.
Είχαμε την ευκαιρία να συζητήσουμε διεξοδικά και το πλαίσιο των διμερών μας σχέσεων οι οποίες είναι άριστες, στον οικονομικό τομέα όμως μπορούν να γίνουν ακόμα πιο δυνατές. Συζητήσαμε εκτενώς την ανάγκη να επιταχυνθεί η προσπάθεια ενεργοποίησης του Ευρωπαϊκού Ταμείου Ανάκαμψης. Ελλάδα και Πορτογαλία είναι δύο από τις χώρες που έχουν ήδη υποβάλει το προσχέδιο τους στην Ευρωπαϊκή Επιτροπή. Έχουμε αντίστοιχες προτεραιότητες και συμμεριζόμαστε απόλυτα την προσήλωση της ευρωπαϊκής προεδρίας στον ψηφιακό μετασχηματισμό, στην πράσινη οικονομία, αλλά και στην κοινωνική Ευρώπη.
Χαίρομαι ιδιαίτερα που θα βρεθούμε με το καλό -όταν θα έχει παρέλθει η πανδημία στο Πόρτο το Μάιο- να συζητήσουμε για τον κοινωνικό πυλώνα της Ευρώπης και να συζητήσουμε προτάσεις για το πώς ενδεχομένως, ιδέες, όπως το Ελάχιστο Εγγυημένο Εισόδημα, το οποίο ήδη εφαρμόζεται στη χώρα μου, αλλά και σε πολλές άλλες ευρωπαϊκές χώρες, πώς τέτοιες πολιτικές μπορούν να αποκτήσουν και ένα ενιαίο ευρωπαϊκό αποτύπωμα.
Συζητήσαμε, επίσης, εκτενώς για τα ζητήματα που αφορούν τη μετανάστευση και τις προσφυγικές ροές. Είχα την ευκαιρία σήμερα το πρωί να επισκεφτώ τις εγκαταστάσεις της Ναυτικής Αστυνομίας, να συνομιλήσω διαδικτυακά με τον Πορτογάλο επικεφαλής, τον καπετάνιο ο οποίος βρίσκεται σήμερα στη Λέσβο και μας έδειξε εχθές στο χάρτη ακριβώς το δρομολόγιο που ακολούθησε στην κυριολεξία πάνω στη μεθόριο, πάνω στα σύνορα που χωρίζουν την Ελλάδα και την Τουρκία. Σύνορα τα οποία ταυτόχρονα είναι και σύνορα της Ευρώπης με την Τουρκία.
Και θέλω με την ευκαιρία αυτή να ευχαριστήσω και πάλι τον António και την Πορτογαλία για την ενεργή στήριξη που παρέχουν μέσω της FRONTEX στην προσπάθεια φύλαξης των ευρωπαϊκών συνόρων. Μόνο η πορτογαλική αποστολή έχει σώσει 7.000 ανθρώπους που κινδύνευαν να πνιγούν τα τελευταία 7 χρόνια.
Οι μεταναστευτικές ροές έχουν μειωθεί σημαντικότατα τον τελευταίο χρόνο χάρη στην προσπάθεια που καταβάλλει η χώρα μας να φυλάξει πιο αποτελεσματικά τα σύνορά της, που επαναλαμβάνω είναι και σύνορα της Ευρώπης. Και σε αυτή την προσπάθεια χρειαζόμαστε περισσότερη ευρωπαϊκή αρωγή. Και βέβαια το σύμφωνο για το άσυλο και τη μετανάστευση το οποίο αναλαμβάνει τώρα η Πορτογαλική Προεδρία να διαπραγματευτεί παίρνοντας τη σκυτάλη από τη Γερμανία είναι ένα πάρα πολύ σημαντικό εργαλείο με πολλές διαστάσεις. Και πρέπει να κάνουμε πρόοδο σε αυτόν τον κρίσιμο τομέα. Το είπε πολύ καλά ο António, δεν γίνεται το βάρος να πέφτει μόνο στις χώρες της πρώτης υποδοχής. Πρέπει να υπάρχει μεγαλύτερη ευρωπαϊκή αλληλεγγύη.
Και υπάρχουν πολλοί τρόποι να εκφραστεί αυτή η αλληλεγγύη. Αλλά στον τομέα αυτό θέλω και πάλι να ευχαριστήσω την Πορτογαλία γιατί ήταν μια από τις πρώτες χώρες που προσφέρθηκε να φιλοξενήσει ασυνόδευτα ανήλικα προσφυγόπουλα όταν κάναμε τη μεγάλη προσπάθεια να πείσουμε ευρωπαϊκές χώρες ότι χρειαζόμαστε περισσότερη αλληλεγγύη, ειδικά σε αυτή, ίσως την πιο κρίσιμη πτυχή του προσφυγικού-μεταναστευτικού προβλήματος.
Είχα την ευκαιρία να ενημερώσω και τον António για την κατάσταση που επικρατεί στις ελληνοτουρκικές σχέσεις. Όπως καλά γνωρίζετε ο κ. Borrell έχει αναλάβει την ευθύνη -κατόπιν εντολής του Ευρωπαϊκού Συμβουλίου- στο Ευρωπαϊκό Συμβούλιο του Μαρτίου να παρουσιάσει ένα πλήρες κείμενο για τις στρατηγικές επιλογές που η Ευρώπη έχει στις σχέσεις της με την Τουρκία.
Θα ξαναπώ ότι εμείς προσδοκούμε και ελπίζουμε σε μια γόνιμη και παραγωγική σχέση με την Τουρκία. Θα είναι προς όφελος της Τουρκίας, θα είναι προς όφελος της Ελλάδος, θα είναι προς όφελος της Ευρώπης εάν η Τουρκία αλλάξει πολιτική και πιστεύω πραγματικά ότι το 2021 μπορεί να είναι ένα καλύτερο έτος για τις ελληνοτουρκικές αλλά και για τις ευρωτουρκικές σχέσεις από ότι ήταν το 2020.
Έχω πει πολλές φορές ότι είμαστε ανοιχτοί και προσβλέπουμε και αναμένουμε την τουρκική πρόσκληση, την επίσημη τουρκική πρόσκληση για να ξεκινήσουν οι διερευνητικές επαφές για το ένα βασικό, κύριο ζήτημα το οποίο αντιμετωπίζουμε που δεν είναι άλλο από την οριοθέτηση των θαλασσίων ζωνών στο Αιγαίο και στην Ανατολική Μεσόγειο.
Αγαπητέ António, επίτρεψέ μου να κλείσω με μία ιστορική αναφορά. Στο εξάμηνο της προεδρίας σας η Ελλάδα θα γιορτάσει τα 200 χρόνια της ανεξαρτησίας της, μία ανεξαρτησία για την οποία αγωνίστηκε και ένας συμπατριώτης σας. Ο Συνταγματάρχης Antonio Almeida από το Έλβας, βρέθηκε στην πατρίδα μου το 1826 και πολέμησε γενναία κατά των Οθωμανών. Παντρεύτηκε μάλιστα Ελληνίδα, τη Ζωή Μαυροκορδάτου, υπηρέτησε στον ελληνικό στρατό. Έγινε έτσι ο πρώτος Έλληνας Πορτογάλος.
Και όχι μόνο αυτό, σχεδόν ένα αιώνα αργότερα, το 1913 ο εγγονός του με το ίδιο όνομα θα πέσει ηρωικά στις μάχες των εθνικών δυνάμεων για την απελευθέρωση της Μακεδονίας που μεγέθυναν τη χώρα μου στις αρχές του προηγούμενου αιώνα. Έγινε, έτσι, ένας ακόμα Πορτογάλος που συνδέεται με την ιστορία του τόπου μου δοξάζοντας ταυτόχρονα και την ιστορία του δικού σου τόπου.
Το όνομα, λοιπόν, Antonio Almeida γίνεται ένας ακόμα κρίκος που συνδέει την ιστορία μεταξύ των δύο χωρών μας, ένα όνομα σύμβολο ελευθερίας και δημοκρατίας με δύο πατρίδες στις δύο άκρες της Μεσογείου και μία ακόμα δυνατή γέφυρα φιλίας και συνεργασίας ανάμεσα στους δύο λαούς μας.
Και νομίζω είναι και η καλύτερη αφορμή, φίλε Πρωθυπουργέ της Πορτογαλίας, να σε καλέσω και εγώ στην Ελλάδα αυτό το εμβληματικό έτος του 2021 για τις γιορτές για την εθνική μας παλιγγενεσία. Και είναι και το καλύτερο διαβατήριό σου για την Ελλάδα, άλλωστε έχεις και το ίδιο όνομα με τους Almeida, ονομάζεσαι και εσύ António, οπότε όλοι οι Έλληνες θα βλέπουν στο πρόσωπό σου έναν πολύτιμο φίλο.
Σε ευχαριστώ ακόμα μία φορά για την θερμή σου φιλοξενία στην όμορφη Λισαβόνα και εύχομαι κάθε επιτυχία στην προεδρία της φίλης Πορτογαλίας».
H εισαγωγική τοποθέτηση του Πρωθυπουργού της Πορτογαλίας António Costa (με βάση τη διερμηνεία)
«Καλησπέρα σας. Είναι μεγάλη μου χαρά που υποδέχομαι εδώ τον ομόλογό μου από την Ελλάδα, τον κ. Κυριάκο Μητσοτάκη.
Καλωσορίζω, λοιπόν, τον ομόλογό μου από την Ελλάδα. Θα ήθελα να τον ευχαριστήσω.
Είναι μία εξαιρετική ευκαιρία αυτή, όχι μόνο για να εξετάσουμε τις διμερείς μας σχέσεις, αλλά για να συζητήσουμε και άλλα ζητήματα τα οποία είναι πολύ σημαντικά και έχουν να κάνουν με την προεδρία της Πορτογαλίας, με την Πορτογαλική προεδρία.
Οι διμερείς μας σχέσεις είναι εξαιρετικές από πολιτικής άποψης. Έχουμε συνεργασία σε πολλούς τομείς, σε διάφορα επίπεδα και παράλληλα έχουμε και την εφαρμογή κοινών προγραμμάτων ιδίως σε ό,τι αφορά το ζήτημα της μετανάστευσης.
Βλέπουμε ότι η Ακτοφυλακή από το 2014 επιχειρεί στην προστασία των εξωτερικών συνόρων της Ευρωπαϊκής Ένωσης στα ελληνικά σύνορα. Kαι είχαμε διάφορες επιχειρήσεις, είτε στο πλαίσιο της FRONTEX, αλλά και άλλες κοινές επιχειρήσεις. Η Πορτογαλία, λοιπόν, έχει κάνει μεγάλη προσπάθεια σε αυτόν τον τομέα.
Παράλληλα, έχουμε μία ενεργή διμερή συνεργασία στη μετεγκατάσταση ατόμων που έχουν φτάσει στην Ελλάδα. Και για εμάς είναι βασική αρχή αυτή. Τα εξωτερικά σύνορα της Ευρωπαϊκής Ένωσης είναι κοινή ευθύνη και των 27 κρατών – μελών και δεν μπορεί αυτή η ευθύνη δυσανάλογα να πέφτει στις πλάτες, αποκλειστικά στις χώρες που για γεωγραφικούς λόγους βρίσκονται πιο κοντά στα σημεία των μεταναστευτικών πιέσεων.
Είναι μεγάλη τιμή για εμάς το ότι έχουμε ήδη στην Πορτογαλία υποδεχθεί εκατοντάδες πρόσωπα που έχουν μετεγκατασταθεί και ήδη η Ακτοφυλακή μας έχει διασώσει 7.000 ανθρώπους στη θάλασσα που προσπαθούσαν να φτάσουν στην Ευρώπη.
Γνωρίζουμε πολύ καλά ότι αυτή η προσπάθεια θα πρέπει να είναι συλλογική γιατί οι άνθρωποι αυτοί θέλουν να έρθουν συνολικά στην Ευρώπη και όχι συγκεκριμένα στην Ελλάδα, στη Μάλτα, στην Ιταλία, στην Ισπανία ή στις χώρες εν γένει που βρίσκονται στην πρώτη γραμμή της μετανάστευσης. Για εμάς, λοιπόν, είναι υποχρέωση να δείξουμε αλληλεγγύη σε αυτόν τον τομέα.
Δεύτερον, εντοπίσαμε την ανάγκη να ενισχύσουμε τις οικονομικές μας σχέσεις. Πρόσφατα υπεγράφη ένα μνημόνιο συνεργασίας μεταξύ των αρμόδιων επενδυτικών αρχών μας, έτσι ώστε να μπορεί να υπάρχει πιο στενή συνεργασία. Και λαμβάνοντας υπόψη ότι θα συνταχθούν και τα Εθνικά Σχέδια Ανάκαμψης θα πρέπει να συνεργαστούμε έτσι ώστε όσο το δυνατόν πιο γρήγορα να ολοκληρωθεί η διαδικασία ανάκαμψης γενικά της Ευρώπης.
Σε ό,τι αφορά τώρα την Προεδρία της Πορτογαλίας στην Ευρωπαϊκή Ένωση. Είχαμε την ευκαιρία να συζητήσουμε τις τρεις βασικές προτεραιότητες της Προεδρίας μας, δηλαδή την επιτάχυνση της οικονομικής ανάκαμψης της Ευρωπαϊκής Ένωσης, την ενίσχυση του κοινωνικού πυλώνα, τη διασφάλιση της αυτονομίας της Ευρώπης σε παγκόσμιο επίπεδο.
Και παράλληλα συζητήσαμε σημαντικά ζητήματα, όπως είναι για παράδειγμα το θέμα του εμβολιασμού. Είναι ένα ζήτημα κλειδί έτσι ώστε να μπορέσει να ανακάμψει η Ευρώπη.
Συζητήσαμε και ζητήματα τα οποία είναι δύσκολα και μερικές φορές δημιουργούν διχασμό στην Ευρωπαϊκή Ένωση. Και φυσικά θα πρέπει να προσπαθήσουμε να συνεχίσουμε τις προσπάθειές μας, όπως για παράδειγμα στο ζήτημα του Συμφώνου Μετανάστευσης που έχει παρουσιαστεί από την Ευρωπαϊκή Επιτροπή. Και σε αυτό το ζήτημα μεταξύ των 27 έχουμε πολύ διαφορετικές απόψεις.
Είναι υποχρέωση της προεδρίας μας όμως, να προσπαθήσουμε να κατανοήσουμε τα επιχειρήματα όλων και να κάνουμε μία προσπάθεια έτσι ώστε να έχουμε μία κοινή θέση και να φτάσουμε σε ένα καλό Σύμφωνο Μετανάστευσης.
Έχουμε, λοιπόν, διμερείς σχέσεις. Συζητήσαμε και για την προεδρία μας. Θα ήθελα να ευχαριστήσω για ακόμα μία φορά τον κ. Μητσοτάκη για την επίσκεψή του και για την ευκαιρία που είχαμε να συνεργαστούμε από κοντά».
Μετά τις εισαγωγικές τοποθετήσεις, ο Πρωθυπουργός Κυριάκος Μητσοτάκης και ο ομόλογός του της Πορτογαλίας António Costa απάντησαν στις παρακάτω ερωτήσεις:
Δημήτρης Γκάτσιος (ΕΡΤ): «Σας ευχαριστώ. Δημήτρης Γκάτσιος από την ΕΡΤ, κύριοι Πρόεδροι, σας εύχομαι καλή χρονιά. Έχω μία ερώτηση με δύο σκέλη, το πρώτο σκέλος αφορά στον Πρωθυπουργό της Πορτογαλίας.
Κύριε Costa, την προηγούμενη εβδομάδα ο Υπουργός Εξωτερικών της Τουρκίας βρέθηκε στην Πορτογαλία που ανέλαβε την προεδρία της Ευρωπαϊκής Ένωσης, ενώ εκκρεμεί η σύνταξη της έκθεσης Borrell που θα καθορίσει τις σχέσεις των Βρυξελλών με την Άγκυρα.
Θα ήθελα να σας ρωτήσω τι αποκομίσατε από αυτήν την επίσκεψη όσον αφορά στις διαθέσεις της Τουρκίας. Εάν είδατε κάποιες ενδείξεις ότι επιδιώκει η Τουρκία να εξομαλύνει τις σχέσεις της με την Ελλάδα και κατά συνέπεια με την Ευρωπαϊκή Ένωση και ως Προεδρεύων του Ευρωπαϊκού Συμβουλίου, ποιο μήνυμα εκπέμπεται προς την Τουρκία, καθώς σε τρεις μήνες από τώρα και σε ένα κομβικό συμβούλιο κορυφής, θα αξιολογηθεί η συμμόρφωση της Άγκυρας με τις αποφάσεις της Ευρωπαϊκής Ένωσης σε συνέχεια της Συνόδου Κορυφής του Δεκεμβρίου;
Το δεύτερο σκέλος του ερωτήματος αφορά στον Έλληνα Πρωθυπουργό. Κύριε Πρόεδρε, πριν λίγο ο Υπουργός Εξωτερικών της Τουρκίας με δήλωσή του κάλεσε τη χώρα μας σε συνέχιση των διερευνητικών επαφών εντός του Ιανουαρίου.
Το Υπουργείο Εξωτερικών ανακοίνωσε ότι ούτε μία πρόσκληση έχει λάβει μέχρι στιγμής από το Τουρκικό Υπουργείο Εξωτερικών σχετικά με τον ορισμό ημερομηνίας για τη διεξαγωγή του 61ου γύρου των διερευνητικών επαφών και θα ήθελα ένα σχόλιό σας.
Σας ευχαριστώ».
Antonio Costa (με βάση τη διερμηνεία): «Είτε η Πορτογαλία ιδιαίτερα, είτε η Ευρωπαϊκή Ένωση, και οι δύο πλευρές έχουν εκφράσει μία ξεκάθαρη άποψη, την πλήρη αλληλεγγύη τους τόσο με την Ελλάδα, όσο και με την Κύπρο, καθώς και την απαίτηση να υπάρχει σεβασμός για την εδαφική ακεραιότητα των δύο αυτών χωρών που είναι μέλη της Ευρωπαϊκής Ένωσης και όταν αμφισβητείται η εδαφική κυριαρχία οποιουδήποτε κράτους – μέλους, τίθεται υπό αμφισβήτηση και η εδαφική ακεραιότητα ολόκληρης της Ευρωπαϊκής Ένωσης.
Για το Συμβούλιο του Μαρτίου τώρα, θα έχουμε στην ημερήσια διάταξη μία συζήτηση για τις σχέσεις με την Τουρκία. Τις τελευταίες εβδομάδες είχα διάφορες επαφές. Την περασμένη εβδομάδα για παράδειγμα, με τον Υπουργό Εξωτερικών της Τουρκίας, η Πρόεδρος της Ευρωπαϊκής Επιτροπής είχε επίσης επαφές με την Τουρκική πλευρά, με τον Πρόεδρο Ερντογάν. Συζητήσαμε αυτό το ζήτημα και εδώ στη διμερή μας συζήτηση. Και φυσικά αυτό που εμείς θέλουμε και επιθυμούμε, είναι πέρα από τον πλήρη σεβασμό των δικαιωμάτων της Ελλάδας και της Κύπρου, να είναι εφικτό εν τέλει να βρούμε και πάλι με την Τουρκία ένα επίπεδο παραγωγικής σχέσης.
Είμαστε όλοι σύμμαχοι στο ΝΑΤΟ. Η Τουρκία είναι ένας από τους σημαντικότερους γείτονες της Ευρωπαϊκής Ένωσης. Μας συνδέουν οικονομικοί δεσμοί, κοινωνικοί δεσμοί πάρα πολύ ισχυροί. Υπάρχει μια πολύ μεγάλη τουρκική κοινότητα που ζει και εντός της Ευρωπαϊκής Ένωσης.
Όπως είναι, λοιπόν, φυσικό θα προσπαθήσουμε να υπάρξει μια εξομάλυνση των σχέσεων όσο το δυνατόν πιο γρήγορα και εν τέλει να φτάσουμε το Μάρτιο στο Ευρωπαϊκό Συμβούλιο, όχι με τις προτάσεις που εγκρίθηκαν τον περασμένο Δεκέμβριο, αλλά να μπορούμε να έχουμε μια νέα ατζέντα, να έχουμε μια νέα σχέση με την Τουρκία χωρίς φυσικά να ξεχνάμε τα δικαιώματα της Ελλάδας και της Κύπρου».
Κυριάκος Μητσοτάκης: «Η Ελλάδα θα προσέλθει στις διερευνητικές επαφές όταν οριστικοποιηθεί η σχετική ημερομηνία ακολουθώντας και τις κατευθύνσεις που έχει δώσει το ίδιο το Ευρωπαϊκό Συμβούλιο που δεν είναι άλλες από το να συνεχίσουμε ουσιαστικά εκεί που σταματήσαμε τον Μάρτιο του 2016, να κάνουμε δηλαδή ελπίζω πρόοδο στο ζήτημα του καθορισμού των θαλασσίων ζωνών στο Αιγαίο και σε Ανατολική Μεσόγειο.
Πληροφορήθηκα και εγώ τις δηλώσεις του κυρίου Cavusoglu όσο συνομιλούσα με τον φίλο Πρωθυπουργό της Πορτογαλίας.
Κοιτάξτε, η διαδικασία εδώ είναι αρκετά απλή από τη στιγμή που υπάρχει διάθεση. Εξ όσων γνωρίζω οι γενικοί γραμματείς των Υπουργείων Εξωτερικών έρχονται σε μια επικοινωνία, καθορίζουν την ημερομηνία και στη συνέχεια αυτή ανακοινώνεται από κοινού από τα δύο Υπουργεία Εξωτερικών. Εξ όσων γνωρίζω αυτό ακόμα δεν έχει γίνει, όταν με το καλό γίνει θα μπορούμε και εμείς να επιβεβαιώσουμε ότι υπάρχει συγκεκριμένη ημερομηνία.
Κρατώ ως θετικό το γεγονός ότι η Τουρκία εκφράζει δια του Υπουργού Εξωτερικών τη βούληση να ξεκινήσει αυτή η διαδικασία. Αλλά ίσως έχει έρθει η ώρα να σταματήσουμε να παίζουμε τις κουμπάρες και να καθίσουμε στο τραπέζι να βρούμε μια ημερομηνία και να ξεκινήσουμε ουσιαστικά τις επαφές.
Από εκεί και πέρα θα είναι ένα σίγουρα θετικό πρώτο βήμα. Από την άλλη θέλω να επαναλάβω αυτό το οποίο έχει τονίσει το Ευρωπαϊκό Συμβούλιο και μετά την τελευταία μας συνεδρίαση ότι σε αυτή την πολιτική απαιτείται συνέπεια και συνέχεια. Και νομίζω ότι αυτό είναι τελικά αυτό το οποίο θα κριθεί και από την έκθεση του κυρίου Borrell η οποία θα μας παρουσιαστεί τον Μάρτιο».
Sérgio Vicente – RTP (με βάση τη διερμηνεία): «Καλησπέρα σας, Sérgio Vicente, RTP. Μια ερώτηση και για τους δύο. Το σχέδιο ανάκαμψης και ανθεκτικότητας άρχισε να αναπτύσσεται το καλοκαίρι μετά το πρώτο κύμα της πανδημίας. Η ερώτηση είναι η εξής: Πιστεύετε ότι το σχέδιο αυτό είναι επίκαιρο ή χρειάζεται να ενισχυθεί περαιτέρω;
Σε ό,τι αφορά τώρα την πανδημία. Η Ελλάδα βρίσκεται σε κατάσταση εκτάκτου ανάγκης, όλα δείχνουν ότι και η Πορτογαλία θα μπει από την Πέμπτη σε περιορισμό της κυκλοφορίας και ήθελα να ρωτήσω το εξής τον Πρωθυπουργό.
Από πρακτικής πλευράς πώς ανακοινώνονται τα μέτρα την Τετάρτη για να τεθούν σε εφαρμογή από την Πέμπτη, λίγες ώρες μετά, με βάση ένα προεδρικό διάταγμα;
Έπειτα, θα ήθελα να γνωρίζω κατά πόσο τα μέτρα αυτά θα λάβουν υπόψη τους τα δεδομένα της πανδημίας αυτή τη στιγμή. Έχουμε 128 θανάτους σήμερα στην Πορτογαλία.
Είχε προβλεφθεί επίσης να συμμετάσχουν και οι ιδιωτικές υπηρεσίες υγείας. Τι θα γίνει με αυτό; Προβλέπεται επίσης και το άνοιγμα των σχολείων. Θα ανοίξουν όλα τα επίπεδα της εκπαίδευσης ή μόνο μερικά;
Και άλλη μία μικρή ερώτηση. Αν ξέρατε προηγουμένως αυτό που ξέρετε σήμερα, θα είχατε τόσο χαλαρά μέτρα την περίοδο των Χριστουγέννων;»
Κυριάκος Μητσοτάκης: «Να απαντήσω, καταρχάς, στο πρώτο σας ερώτημα για το Ταμείο Ανάκαμψης. Περισσότερο παρά ποτέ είναι επιβεβλημένο σήμερα να ξεκινήσει η εκταμίευση των πόρων του Ταμείου Ανάκαμψης το συντομότερο δυνατό.
Περάσαμε δύο νύχτες ξάγρυπνοι τον Ιούλιο σε ένα πενθήμερο Συμβούλιο Κορυφής για να συμφωνήσουμε κάτι το οποίο αποτελεί μία τεράστια ευρωπαϊκή επιτυχία, ένα σημαντικότατο βήμα μπροστά, ένα άλμα μπροστά, τολμώ να πω, για την Ευρώπη: τη δυνατότητα να δανειστεί η Ευρώπη σε ευρωπαϊκό επίπεδο και να διοχετεύσει προς τα κράτη – μέλη, ειδικά αυτά που έχουν την μεγαλύτερη ανάγκη, όχι μόνο δάνεια αλλά και επιχορηγήσεις.
Είναι, λοιπόν, πάρα πολύ σημαντικό αυτή η διαδικασία να τρέξει το συντομότερο δυνατό και πιστεύω ότι οι πόροι είναι πολλοί, αντιστοιχούν περίπου αντίστοιχοι πόροι, για την Ελλάδα είναι 32 δισεκατομμύρια, για την Πορτογαλία είναι κάπου κοντά σε αυτό το νούμερο με λίγο διαφορετική αναλογία δανείων και επιχορηγήσεων. Είναι πολλά λεφτά. Και δεν θέλω να υπάρχει καμία καθυστέρηση στην εκταμίευση των πόρων.
Είναι βέβαιο ότι το πρώτο τρίμηνο του 2021 θα είναι ενδεχομένως πιο δύσκολο από αυτό το οποίο εκτιμούσαμε για τον απλούστατο λόγο ότι υπάρχει δεύτερο και τρίτο κύμα σε κάποιες χώρες της πανδημίας και αυτό σημαίνει εκ των πραγμάτων οικονομικούς περιορισμούς. Και βέβαια όλες οι χώρες δεν κινούνται με την ίδια ταχύτητα και με τον ίδιο ρυθμό. Εμείς είχαμε πρακτικά lockdown τα Χριστούγεννα. Τώρα πηγαίνουμε καλύτερα. Θα αρχίσουμε ελπίζω, αρχίσαμε σήμερα, ανοίξαμε τα δημοτικά μας και τα νηπιαγωγεία μας, ελπίζω να μπορέσουμε ακολουθώντας πάντα τις οδηγίες των ειδικών να ανοίξουμε σύντομα και άλλους τομείς της δραστηριότητας.
Η Πορτογαλία πήγαινε καλύτερα πριν, τώρα πηγαίνει χειρότερα. Ξέρουμε ότι έτσι θα πάει αυτή η υπόθεση μέχρι να έχουμε περισσότερους εμβολιασμούς και μέχρι να φτάσουμε στον Απρίλιο – Μάιο που θα φτιάχνει ο καιρός και θα έχουμε και τον καιρό σύμμαχο.
Άρα έχουμε τρεις δύσκολους μήνες μπροστά μας. Επιβεβλημένο η κάθε χώρα να τρέξει ξεχωριστά τη δική της εθνική στρατηγική εμβολιασμού. Εμείς έχουμε κάνει πολύ καλή πρόοδο. Θέλω να επαναλάβω, επειδή γίνεται και πολλή συζήτηση για τον τομέα των εμβολίων, ότι η Ελλάδα και εξ όσων γνωρίζω και η Πορτογαλία από ένα σημείο και πέρα θα έχουμε περισσότερα εμβόλια από αυτά που χρειαζόμαστε. Έχουμε όλοι παραγγείλει περισσότερα εμβόλια από αυτά τα οποία ξέρουμε ότι μπορούμε να κάνουμε και αυτό οφείλεται στο γεγονός ότι συμφωνήσαμε όλοι να αγοράσουμε τα εμβόλια σε ευρωπαϊκό επίπεδο. Κάτι το οποίο εξακολουθώ να θεωρώ ότι παρά τις όποιες δυστοκίες και τις όποιες δυσκολίες ήταν μία ευρωπαϊκή επιτυχία».
Antonio Costa (με βάση τη διερμηνεία): «Αρχικά η βασική προτεραιότητα το επόμενο εξάμηνο είναι ξεκάθαρη. Από τη μία πλευρά να προχωρήσουμε με τη διαδικασία του εμβολιασμού. Όπως υπογράμμισε και ο κύριος Μητσοτάκης, είναι πάρα πολύ σημαντικό το γεγονός ότι έχουμε όλα αυτά τα εμβόλια και ότι όλα τα κράτη – μέλη ανεξάρτητα το μέγεθος, ανεξάρτητα την οικονομική δύναμη είναι σε θέση να λάβουν ταυτόχρονα τις ανάλογες δόσεις του εμβολίου. Και ελπίζουμε η παραγωγή να επιταχυνθεί και οι διαδικασίες αξιολόγησης για αδειοδότηση εμβολίων να τα προωθούν όσο το δυνατόν πιο γρήγορα.
Όσο προχωράει η διαδικασία εμβολιασμού θα πρέπει να προχωρήσουμε και με την οικονομική ανάκαμψη. Για αυτό το λόγο είναι πολύ σημαντικό όλα τα κράτη – μέλη να κυρώσουν την απόφαση για την αύξηση των ιδίων πόρων της Ευρωπαϊκής Ένωσης. Να έχουμε άμεσα συμφωνία στο Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο έτσι ώστε να έχουμε τον κανονισμό για το νέο ταμείο και όλα τα κράτη – μέλη να ολοκληρώσουν τις διαπραγματεύσεις με την Ευρωπαϊκή Επιτροπή για την έγκριση των εθνικών του σχεδίων. Αυτή είναι η πρώτη προτεραιότητα και προς αυτή την κατεύθυνση θα πρέπει να δουλέψουμε.
Σε ό,τι αφορά τώρα το εθνικό ζήτημα. Αρχικά χρησιμοποιήσαμε ένα κριτήριο, το οποίο είναι να ενεργούμε πάντα με βάση την πραγματικότητα. Όταν μπορούμε να ανοίξουμε, ανοίγουμε και όταν πρέπει να κλείσουμε, κλείνουμε. Αυτό το κάνουμε από τον περασμένο Μάρτιο και έτσι καταφέραμε ταυτόχρονα να διαχειριστούμε την πρόκληση ελέγχου της πανδημίας και την πρόσκληση του να προστατεύσουμε την απασχόληση και το εισόδημα των οικογενειών.
Είναι πολύ δύσκολη αυτή η ισορροπία όπως γνωρίζουμε και σε ό,τι αφορά τα Χριστούγεννα, στην ουσία υπογράψαμε ένα σύμφωνο εμπιστοσύνης μεταξύ όλων. Γνωρίζοντας ότι για να μπορέσουμε να έχουμε Χριστούγεννα με λιγότερους περιορισμούς, θα έπρεπε να είμαστε πιο προσεκτικοί. Γνωρίζαμε ότι μετά από αυτό, θα ακολουθούσε ένα πολύ αυστηρό κλείσιμο μετά το νέο έτος και θα κάναμε και μία αξιολόγηση των μέτρων που θα πρέπει να υιοθετηθούν με βάση συγκεκριμένα στοιχεία.
Κάθε 15 μέρες λοιπόν θα ανανεώνεται αυτή η κατάσταση εκτάκτου ανάγκης και θα δούμε ποια είναι τα μέτρα για το επόμενο δεκαπενθήμερο. Όλα αυτά θα τα κάνουμε με βάση όσο το δυνατόν καλύτερη πληροφόρηση.
Αν είχαμε κάνει τις συναντήσεις με όλους τους εμπειρογνώμονες την περασμένη Τρίτη, θα λαμβάναμε τις αποφάσεις με βάση τα δεδομένα που είχαμε τότε. Τότε είχαμε περίπου 4.900 κρούσματα. Μετά από 2 ημέρες αρχίσαμε να έχουμε κρούσματα, πάνω από τα 10.000. Και βλέπουμε ότι τις τελευταίες μέρες είμαστε πολύ κοντά στις 10.000.
Σήμερα είναι πολύ πιο χαμηλός ο αριθμός, αλλά όπως γνωρίζουμε πάντα τις Δευτέρες είναι πολύ πιο χαμηλοί οι αριθμοί, καθώς λιγότεροι άνθρωποι κάνουν τεστ κατά τη διάρκεια του Σαββατοκύριακου. Τα εργαστήρια δεν δέχονται τόσο κόσμο και άρα δυστυχώς φοβάμαι ότι αυτός ο αριθμός δεν αντιστοιχεί απαραίτητα σε μια σημαντική βελτίωση της κατάστασης.
Αύριο θα κάνουμε μία συνάντηση, θα έχουμε μία συνάντηση με τους ειδικούς, όπως κάνουμε πάντα. Αύριο θα γνωρίζουμε και περισσότερα στοιχεία, περισσότερους αριθμούς και θα γνωρίζουμε καλύτερα ποια είναι η κατάσταση, θα έχουμε μια καλύτερη εικόνα.
Το χρονοδιάγραμμα λήψης αποφάσεων είναι περίπλοκο όπως γνωρίζετε, αλλά κάνουμε ότι μπορούμε. Αύριο θα έχουμε τη συνάντηση με τους εμπειρογνώμονες, μετά θα ακούσουμε τους ηγέτες των κομμάτων, στη συνέχεια πάλι αύριο θα έχουμε ένα έκτακτο υπουργικό Συμβούλιο έτσι ώστε να ληφθεί κάποια απόφαση, την Τετάρτη το πρωί θα έχουμε συνδιάσκεψη του κοινοβουλίου και την Τετάρτη το απόγευμα θα εγκριθεί το προεδρικό διάταγμα για τα μέτρα.
Αυτό είναι το θεσμικό σύστημα, έτσι λειτουργεί η λήψη αποφάσεων και για αυτό κάποια μέτρα θα δημοσιευτούν σχετικά αργά σε σχέση με την ημερομηνία εφαρμογής τους.
Θεωρώ ότι από την τελευταία συνάντηση του Υπουργικού Συμβουλίου, το έχω πει καθαρά, κατά πάσα πιθανότητα αυτό που θα αποφασιστεί είναι κάτι πολύ παρόμοιο με αυτό που είχαμε κατά την διάρκεια των περιορισμών του Μαρτίου και του Απριλίου. Και αυτό το έχω πει, έτσι ώστε ο κόσμος να προετοιμάζεται για την εφαρμογή αυτών των μέτρων.
Αν το είχαμε κάνει πιο νωρίς ίσως δεν θα τα είχαμε πάει τόσο καλά γιατί θα είχαμε λάβει τα μέτρα με βάση ανεπαρκείς πληροφορίες. Και τα μέτρα θα πρέπει πάντα να προσαρμόζονται στην πραγματικότητα.
Όσο πιο σοβαρή είναι η κατάσταση τόσο πιο αυστηρά θα πρέπει να είναι τα μέτρα και το αντίστροφο. Θα πρέπει να υπάρξει μια ισορροπία και αυτή είναι η ισορροπία την οποία έχουμε προσπαθήσει να επιτύχουμε όσο το δυνατόν καλύτερα σε αυτή τη δραματική κατάσταση που βιώνουμε αυτή τη στιγμή στο πλαίσιο της πανδημίας».
Νίκος Αρμένης (Αθηναϊκό και Μακεδονικό Πρακτορείο Ειδήσεων και το MEGA Channel): «Καλή χρονιά, Νίκος Αρμένης από το Αθηναϊκό και Μακεδονικό Πρακτορείο Ειδήσεων και το MEGA Channel. Η ερώτησή μου αφορά και τους δύο ηγέτες, έχει σχέση με την πανδημία και τα περιοριστικά μέτρα. Στην Πορτογαλία οι αριθμοί τις τελευταίες ημέρες των κρουσμάτων ανεβαίνουν. Ωστόσο η εστίαση και το λιανεμπόριο είναι ανοιχτά τις καθημερινές. Στην Ελλάδα τις τελευταίες ημέρες βλέπουμε με αργό ρυθμό να βελτιώνονται οι αριθμοί, ωστόσο το λιανεμπόριο και η εστίαση είναι κλειστά. Πρόκειται να αλλάξετε κάτι στη στρατηγική σας;»
Κυριάκος Μητσοτάκης: «Επιτρέψτε μου να τοποθετηθώ πρώτος. Ακούγοντας τον Πορτογάλο Πρωθυπουργό νομίζω ότι βιωματικά όλοι όσοι καλούμαστε να πάρουμε αποφάσεις αυτή την εποχή, περνάμε από την ίδια διαδικασία.
Δεδομένα τα οποία εκ των πραγμάτων από τη φύση τους αλλάζουν συνέχεια και ανάγκη, όπως έχουμε πει πολλές φορές, για συνεχή αναπροσαρμογή της στρατηγικής μας με βάση τα νέα δεδομένα.
Έχουμε πει από την πρώτη στιγμή ότι δεν θα είναι μία σταθερή πορεία. Και φυσικά όλες οι χώρες δεν κινούνται με τον ίδιο συγχρονισμό, δεν βρίσκονται στην ίδια φάση.
Όπως είπα εμείς πήραμε την απόφαση, και ήταν μία πολιτική απόφαση, την 1η Ιανουαρίου να κάνουμε ένα πιο αυστηρό lockdown για μία εβδομάδα, έχει παραταθεί για ακόμα μία, προκειμένου να περιορίσουμε τις όποιες αρνητικές επιπτώσεις από το γεγονός ότι τα Χριστούγεννα εκ των πραγμάτων υπάρχει μεγαλύτερη κοινωνική επαφή.
Μέχρι στιγμής τα δεδομένα είναι ενθαρρυντικά, αλλά έχουμε, κύριε Αρμένη, προσδιορίσει και μία πάρα πολύ ξεκάθαρη διαδικασία, σύμφωνα με την οποία η Επιτροπή των ειδικών λοιμωξιολόγων θα συνεδριάζει κάθε Πέμπτη ή κάθε Παρασκευή, θα έχει στη διάθεσή της τα δεδομένα και θα παίρνει την απόφαση εβδομάδα-εβδομάδα, ή με ορίζοντα τουλάχιστον δύο εβδομάδες. Αυτό θα γίνει και τώρα.
Θέλω να ελπίζω ότι θα πάμε καλά, ότι θα εξακολουθούμε να πηγαίνουμε καλά αλλά δεν είναι η δουλειά μου να προκαταλάβω τις εισηγήσεις των ειδικών».
Antonio Costa (με βάση τη διερμηνεία): «Απλά θα ήθελα να διευκρινίσω ότι στην Πορτογαλία ο τομέας της εστίασης και του εμπορίου είχε διαφορετικές καταστάσεις, δηλαδή τον Μάρτιο για 1,5 μήνα ήταν κλειστά τα εστιατόρια, τα καφέ και το μόνο που υπήρχε ήταν το take away ή η παράδοση στο σπίτι.
Σιγά-σιγά το Μάιο αρχίσαμε να ανοίγουμε, αλλά από το Νοέμβριο σταδιακά επίσης κλείνουμε. Πριν από 3-4 εβδομάδες υπήρξαν μεγάλες διαμαρτυρίες από τους εργαζόμενους στην εστίαση καθώς είχαμε απαγόρευση κυκλοφορίας από τη μία η ώρα κάθε Σάββατο και κατά συνέπεια όλο το Σαββατοκύριακο στην ουσία τα εστιατόρια δεν μπορούσαν να λειτουργήσουν γιατί οι πελάτες ήταν αναγκασμένοι να μείνουν στο σπίτι.
Παράλληλα και στα μαγαζιά και στα καταστήματα έχουμε διαφορετικά μέτρα που υιοθετήθηκαν ανάλογα με τη σοβαρότητα της κατάστασης και ανάλογα με τα κρούσματα είχαμε κάποιες περιόδους που ήταν ανοιχτά και κάποιες που ήταν κλειστά.
Ακόμα και όταν είναι ανοιχτά τα εστιατόρια, όμως, έχουν πολύ έντονους περιορισμούς. Δεν μπορούν να κάθονται μαζί πάνω από 6 άτομα, θα πρέπει να υπάρχει μεγάλη απόσταση μεταξύ των τραπεζιών και στην ουσία μειώνεται η πελατεία, η χωρητικότητα στο μισό από ό,τι ήταν κανονικά.
Δυστυχώς σύμφωνα με τα στατιστικά στοιχεία ο τομέας της εστίασης είναι ένας από τους οικονομικούς τομείς που έχουν πληγεί περισσότερο από το σύνολο των μέτρων που έχουμε υιοθετήσει για την καταπολέμηση της πανδημίας.
Ο κανόνας στην Πορτογαλία ήταν πάντα να προσαρμόζουμε τα μέτρα στην εξέλιξη της πανδημίας. Όπως γνωρίζουμε, η πανδημία δεν είναι κάτι το στατικό. Είχαμε το πρώτο κύμα, το δεύτερο κύμα. Τώρα βρισκόμαστε -κατά πάσα πιθανότητα- στο τρίτο κύμα».
ΔΗΜΟΣΙΟΓΡΑΦΟΣ (με βάση τη διερμηνεία): «Κύριε Πρωθυπουργέ, είπατε ότι εάν υπήρχε συνάντηση την περασμένη εβδομάδα, δεν θα ήταν τόσο καλά τα μέτρα που θα λαμβάνονταν. Σε ό,τι αφορά τώρα τα σχολεία, θα κλείσουν τα σχολεία; Έχει τεθεί αυτή η πιθανότητα; Δεν έχω καταλάβει τι θα συμβεί σε σχέση με αυτό.
Τώρα, η μετανάστευση ήταν ένα ζήτημα που αναδείχθηκε πολύ. Σήμερα ο κύριος Vitorino είπε ότι θα πρέπει να υπάρχει συνεργασία μεταξύ Πορτογαλίας και Μαρόκου.
Θα ήθελα, επίσης, να αναφερθώ και σε ένα άλλο ζήτημα που έχει να κάνει με τον εισαγγελέα, τον Ζοζέ Γκέρα και κατά πόσο αυτό το ζήτημα έχει τεθεί και ποια είναι η άποψή σας σε σχέση με αυτό το θέμα».
Antonio Costa (με βάση τη διερμηνεία): «Αυτό το τελευταίο ζήτημα του εισαγγελέα δεν είναι κάτι στο οποίο θα ήθελα να αναφερθώ.
Οι σχέσεις τώρα μεταξύ Πορτογαλίας και Μαρόκου είναι πολύ καλές σε ό,τι αφορά τόσο τις επίσημες επαφές μας αλλά και γενικά όλες τις προσπάθειες συγκράτησης της άτυπης μετανάστευσης. Και παράλληλα προχωρούμε και στο ζήτημα των διαδικασιών επιστροφής των άτυπων μεταναστών. Σε ό,τι αφορά τα άλλα ερωτήματά σας, όπως γνωρίζετε, έχουμε τη συνάντηση με τους εμπειρογνώμονες, έχουμε τη συνάντηση με τους ηγέτες των κομμάτων, τη συζήτηση στο Κοινοβούλιο και μετά από όλα αυτά η Κυβέρνηση λαμβάνει μέτρα.
Δεν μπορώ εγώ τώρα εκ των προτέρων να σας πω ποιες αποφάσεις θα λάβουμε την Τετάρτη. Μέχρι στιγμής η άποψη των ειδικών μας δείχνει ότι δεν χρειάζεται να κλείσουν -προς το παρόν- τα σχολεία και η Κυβέρνηση αυτό που θέλει είναι η σχολική δραστηριότητα να συνεχιστεί κανονικά.
Σε ό,τι αφορά τώρα τις σχέσεις με τον ιδιωτικό τομέα. Έχουμε ήδη διάφορες συμβάσεις που έχουμε υπογράψει κυρίως με υπηρεσίες στο Nότο και στο κέντρο της χώρας και έχουν να κάνουν με τη χρήση συγκεκριμένων υπηρεσιών υγείας στη Λισαβόνα. Αναφέρομαι φυσικά στο νοσοκομειακό τομέα.
Αλλά επίσης έχουμε συνεργαστεί με τον ιδιωτικό τομέα και στα τεστ. Τις τελευταίες εβδομάδες είχαμε πάνω από 52.000 τεστ μέσα σε μία μόνο ημέρα. Και αυτό το καταφέραμε γιατί συγκεντρώσαμε όλη την ικανότητα να γίνουν τεστ, τόσο από τον ιδιωτικό τομέα, όσο και από τον δημόσιο τομέα και η συνεργασία αυτή είναι πάρα πολύ σημαντική».
Οι συμμετέχοντες στις διευρυμένες επαφές από ελληνικής πλευράς
Στις διευρυμένες επαφές από ελληνικής πλευράς συμμετείχαν ο Αναπληρωτής Υπουργός Εξωτερικών, Μιλτιάδης Βαρβιτσιώτης, ο Βουλευτής και Γραμματέας Διεθνών Σχέσεων της Νέας Δημοκρατίας, Τάσος Χατζηβασιλείου, η Διευθύντρια του Διπλωματικού Γραφείου του Πρωθυπουργού, Πρέσβης Ελένη Σουρανή και ο Πρέσβης της Ελλάδας στην Πορτογαλία, Ιωάννης Μεταξάς.
