Alexia Kefalas: Εδώ και δύο μήνες, ο πόλεμος κάνει την επανεμφάνισή του στην Ευρώπη. Ποια είναι η αντίδρασή σας σε αυτό;
Κυριάκος Μητσοτάκης: Βρισκόμαστε αντιμέτωποι με την εισβολή της Ρωσίας σε βάρος μιας ανεξάρτητης και κυρίαρχης ευρωπαϊκής χώρας. Πρόκειται για μία αποτρόπαια παραβίαση του Χάρτη των Ηνωμένων Εθνών, μία παράνομη και εντελώς αδικαιολόγητη επιθετική ενέργεια. Οι απώλειες αμάχων λόγω των ρωσικών βομβαρδισμών είναι συγκλονιστικές. Η κλίμακα του ανθρώπινου πόνου, ασύλληπτη.
Η Ελλάδα ήταν πάντα στη σωστή πλευρά της Ιστορίας και το ίδιο πράττει και σήμερα. Ανήκουμε στη Δύση, στο στρατόπεδο της ελευθερίας και της δημοκρατίας. Η Ελλάδα είναι αλληλέγγυα προς στον ουκρανικό λαό, μέρος του οποίου είναι, άλλωστε, και σημαντική ελληνική κοινότητα. Μαζί με τους εταίρους μας της ΕΕ αντιδράσαμε άμεσα, επιβάλλοντας μια σειρά κυρώσεων που δεν έχει προηγούμενο.
Όπως γνωρίζετε όμως, τα πράγματα εξελίσσονται με τόσο γρήγορους ρυθμούς που πρέπει να αναλογιστούμε όλοι μαζί, ως Ευρωπαίοι, τις επιπτώσεις αυτής της νέας πραγματικότητας στο πεδίο της ασφάλειας. Σε διάστημα λίγων ημερών η κοινή αντίληψη που είχε αναπτυχθεί μετά τον Ψυχρό Πόλεμο κατέρρευσε. Πρέπει πλέον να έχουμε την ετοιμότητα να γράψουμε ένα νέο κεφάλαιο στην ευρωπαϊκή ασφάλεια και να σχεδιάσουμε το μέλλον, ως απάντηση στην κατάσταση στην Ουκρανία.
Έχει πρωταρχική σημασία να ενισχυθεί η στρατηγική αυτονομία της Ευρώπης, η οποία απαιτεί αύξηση των αμυντικών δαπανών, όχι μόνο στο πλαίσιο του ΝΑΤΟ αλλά και στο πλαίσιο της Ευρωπαϊκής Ένωσης. Επί πάρα πολύ καιρό η Ευρώπη εμφανιζόταν διστακτική. Πρέπει τώρα να ορθώσει το ανάστημά της και να αναπτύξει νέες δυνατότητες προκειμένου να ανταποκριθεί στις προσδοκίες των πολιτών της.
Alexia Kefalas: Σε τι βαθμό συμβάλλει η Ελλάδα στην προσπάθεια ηθικής ενίσχυσης και υλικού επανεξοπλισμού την οποία επικαλείστε;
Κυριάκος Μητσοτάκης: Όταν διακυβεύονται το κράτος δικαίου, η ασφάλεια, η ελευθερία και η ευημερία, τα έθνη πρέπει να ενώνουν τις δυνάμεις τους και να υπερασπίζονται αυτές τις αξίες. Ναι, η ασφάλεια έχει ένα τίμημα και πρέπει να είμαστε έτοιμοι να το πληρώσουμε. Αυτό απαιτεί μια ενεργή εξωτερική πολιτική, με σαφές όραμα και στόχο.
Ας πάρουμε για παράδειγμα τη συμφωνία, την οποία θα χαρακτήριζα ιστορική, που συνήφθη τον περασμένο Σεπτέμβριο με τη Γαλλία (σ.σ. η οποία αφορά: α. την αγορά από την Ελλάδα 18 μαχητικών τύπου Rafale, 12 εκ των οποίων ήταν μεταχειρισμένα, καθώς και 3 φρεγατών Belharra β. Ενισχυμένη συνεργασία σε ζητήματα εξοπλισμών γ. Αμοιβαία προστασία σε περίπτωση επίθεσης από τρίτους).
Αυτή η συμφωνία είναι στρατηγικής σημασίας για τις δύο χώρες μας και για ολόκληρη τη Μεσόγειο. Είναι ένα παράδειγμα του δόγματος αμοιβαίας ασφάλειας και συνεργασίας που έχω αναφέρει, το οποίο υπερβαίνει τις υποχρεώσεις που έχουν η Γαλλία και η Ελλάδα μεταξύ τους ως μέλη της ΕΕ και της Ατλαντικής Συμμαχίας.
Περιέχει, μάλιστα, ρήτρα αμοιβαίας συνδρομής σε περίπτωση επίθεσης κατά της μιας ή της άλλης χώρας (με άμεση παρέμβαση, κατόπιν προσωπικής πρωτοβουλίας). Ο Πρόεδρος Macron διακήρυξε ότι θα προστάτευε την κυριαρχία, την ανεξαρτησία και την ακεραιότητα των δύο κρατών μας και της Ευρώπης και ότι θα συνέβαλλε στη διατήρηση της ειρήνης και ασφάλειας διεθνώς. Δεν μπορώ παρά να προσυπογράψω τα λόγια του. Πέρα από αυτή τη δήλωση προθέσεων, η συμφωνία περιλαμβάνει μια ενότητα που αφορά τον υλικό εξοπλισμό και σχετίζεται με την αγορά Rafale και την παράδοση τριών πολεμικών πλοίων στην Αθήνα.
Θα αναφέρω επίσης τη συμφωνία συνεργασίας και διμερούς αμυντικής συνεργασίας που υπογράψαμε τον Οκτώβριο με τις Ηνωμένες Πολιτείες. Πρόκειται για κείμενο που ενισχύει τη συνεργασία μας σε στρατιωτικά θέματα και θέτει τα θεμέλια για ακόμη στενότερη συνεργασία μεταξύ Αθήνας και Ουάσιγκτον.
Αυτές οι δύο συμφωνίες, καθώς και ο διάλογος που έχουμε εκ νέου ξεκινήσει με άλλες χώρες, όπως το Ισραήλ, η Αίγυπτος, η Σαουδική Αραβία, τα Ηνωμένα Αραβικά Εμιράτα αλλά και με τους γείτονές μας στα Βαλκάνια, δείχνουν ότι η Ελλάδα έχει επιστρέψει στη διεθνή σκηνή για τα καλά.
Alexia Kefalas: Σε τι επίπεδο βρίσκονται οι σχέσεις Ελλάδας-Τουρκίας;
Κυριάκος Μητσοτάκης: Πάντα πίστευα ότι πρέπει να διατηρούμε ανοιχτούς τους διαύλους επικοινωνίας. Για τον λόγο αυτό προσέγγισα τον Πρόεδρο Erdogan λίγο μετά την εκλογή μου το 2019. Έδωσα έτσι την ευκαιρία επανέναρξης του διαλόγου ανάμεσα στις δύο χώρες προς το συμφέρον των δύο λαών μας. Δυστυχώς η Τουρκία δεν ανταποκρίθηκε στη χείρα που τείναμε, και οι εντάσεις αυξάνονταν αδιάκοπα καθ’ όλη τη διάρκεια του 2020. Αυτό έθρεψε τη δυσπιστία και δυσκόλεψε την πρόοδο. Αλλά αυτές οι περιπέτειες είναι πίσω μας και θα πρέπει τώρα να στρέψουμε το βλέμμα μας στο μέλλον, ειδικά δεδομένης της ανησυχητικής κατάστασης που αντιμετωπίζουμε αυτή τη στιγμή.
Γιατί, σήμερα, τα δεδομένα από πλευράς στρατηγικής έχουν αλλάξει. Η εισβολή της Ρωσίας στην Ουκρανία άλλαξε ξαφνικά την αντίληψή μας για την ασφάλεια. Τα έθνη, μεγάλα και μικρά, συνειδητοποιούν ότι υπάρχει μόνο ένας τρόπος για να διατηρήσουν την ασφάλεια και να αυξήσουν την ευημερία των λαών τους: μέσω του αυστηρού σεβασμού του Διεθνούς Δικαίου. Η απόφαση της Γενικής Συνέλευσης των Ηνωμένων Εθνών για τη ρωσική επίθεση, η οποία εγκρίθηκε με συντριπτική πλειοψηφία, αποδεικνύει ότι η εδαφική ακεραιότητα, η κυριαρχία και το απαραβίαστο των συνόρων αποτελούν ιερές αξίες. Η διεθνής κοινότητα έχει καταστήσει σαφές ότι ο αναθεωρητισμός, τα νεο-ιμπεριαλιστικά δόγματα και οι επιθετικοί πόλεμοι δεν είναι πλέον ανεκτοί στον 21ο αιώνα.
Alexia Kefalas: Ενισχύοντας τη συνοχή του ΝΑΤΟ, θα μπορούσε ο πόλεμος στην Ουκρανία να έχει ως αποτέλεσμα την άμβλυνση των διαφορών μεταξύ Αθήνας και Άγκυρας;
Κυριάκος Μητσοτάκης: Είναι δυνατό, αλλά παραμένω προσεκτικός στην προσέγγισή μου: δεν μπορεί να αναμένεται σημαντική πρόοδος στα πιο ακανθώδη ζητήματα που βαραίνουν τις σχέσεις μας εδώ και δεκαετίες. Ωστόσο, μπορούμε να συνεργαστούμε ως γείτονες σε τομείς αμοιβαίου ενδιαφέροντος, όπως το εμπόριο, οι διαπροσωπικές επαφές, το περιβάλλον κ.λπ. Και να αντιληφθούμε ότι η φιλοπόλεμη ρητορική δεν οδηγεί πουθενά.
Άλλωστε, παρά τη σχετική ηρεμία επί του πεδίου, η ρητορική της Άγκυρας έχει γίνει πιο σκληρή σε σύγκριση με το περασμένο καλοκαίρι, σε σημείο που να αμφισβητείται εκ νέου η ελληνική κυριαρχία σε ορισμένα από τα νησιά μας. Αυτή ήταν μια προσέγγιση που απορρίφθηκε αμέσως, όχι μόνο από την Ελλάδα αλλά και από την ΕΕ, τις ΗΠΑ και το Ηνωμένο Βασίλειο. Επαναλαμβάνω: αυτού του τύπου η συμπεριφορά δεν είναι ανεκτή. Πιστεύω ότι ο Πρόεδρος Erdogan, ο οποίος είναι ένας έμπειρος πολιτικός, γνωρίζει ότι η περιοχή χρειάζεται περισσότερη σταθερότητα, συνεργασία και λιγότερο συγκρουσιακές πολιτικές.
Alexia Kefalas: Τι γίνεται με την κύρια διαφορά μεταξύ των δύο χωρών σας, δηλαδή την οριοθέτηση των θαλάσσιων ζωνών;
Κυριάκος Μητσοτάκης: Η Ελλάδα ήταν πάντα ξεκάθαρη ως προς το ότι υπάρχει μόνο ένας κανόνας τον οποίο τηρούν όλες οι χώρες: η Σύμβαση των Ηνωμένων Εθνών για το Δίκαιο της Θάλασσας (UNCLOS), η οποία κωδικοποιεί το εθιμικό δίκαιο και με την οποία, ως εκ τούτου, θα πρέπει να ευθυγραμμίζεται όλος ο κόσμος. Έχουμε ήδη υπογράψει συμφωνίες οριοθέτησης με την Ιταλία και την Αίγυπτο, με απόλυτο αμοιβαίο σεβασμό στη Σύμβαση αυτή.
Οι διαπραγματεύσεις με αυτές τις χώρες δεν ήταν εύκολες, αλλά διεξήχθησαν σε πνεύμα αμοιβαίου σεβασμού και με πραγματική βούληση να καταλήξουν σε συμφωνία. Και τα καταφέραμε. Και με την Τουρκία, φυσικά, θα μπορούσε να υπάρξει τρόπος επίλυσης αυτών των προβλημάτων, πιθανότατα μέσω προσφυγής στο Διεθνές Δικαστήριο (με έδρα τη Χάγη).
Τον Μάρτιο του 2020 οι σχέσεις μας επιδεινώθηκαν περαιτέρω όταν η Τουρκία αποφάσισε να εργαλειοποιήσει τους μετανάστες για να ασκήσει πίεση στην Ελλάδα και κατ’ επέκταση στην ΕΕ. Η απόπειρα απέτυχε, αλλά τα σημάδια παραμένουν. Έχουμε επίγνωση του βάρους που έχει επωμιστεί η Τουρκία, καθώς φιλοξενεί έναν τόσο μεγάλο αριθμό προσφύγων και μεταναστών, και θέλουμε να συνεργαστούμε με τη γείτονά μας.
Αλλά οι Τούρκοι, από την πλευρά τους, πρέπει να κάνουν περισσότερα για να καταπολεμήσουν τα εγκληματικά δίκτυα διακινητών που πλουτίζουν εκμεταλλευόμενα την ανθρώπινη δυστυχία. Πρέπει να είναι σαφές ότι η Ευρώπη δεν θα δεχτεί μια νέα ανεξέλεγκτη μεταναστευτική πίεση όπως αυτή που ζήσαμε το 2015. Ως Έλληνας Πρωθυπουργός, η κύρια ευθύνη μου είναι να προστατεύσω τα σύνορά μας.
Ακόμη και σε αυτές τις δύσκολες συνθήκες, συνεχίζουμε να κάνουμε αυτό που πρέπει: να σώζουμε χιλιάδες ζωές στη θάλασσα, να φροντίζουμε ώστε τα ασυνόδευτα παιδιά που φτάνουν στην Ελλάδα να φιλοξενούνται και να λαμβάνουν τη δέουσα μέριμνα, ενώ ταυτόχρονα να επεξεργαζόμαστε με γρήγορους ρυθμούς τα αιτήματα ασύλου και να χορηγούμε καθεστώς πρόσφυγα σε δεκάδες χιλιάδες άτομα -άνδρες, γυναίκες και παιδιά που διαφεύγουν από διώξεις.
Αλλά η Ελλάδα δεν μπορεί να αντέξει μόνη της αυτό το βάρος. Η Τουρκία πρέπει να κάνει αυτό που της αναλογεί. Η Άγκυρα δεν θα έπρεπε ποτέ ξανά να χρησιμοποιήσει ανθρώπους που έχουν φύγει μακριά από την πατρίδα τους ως όπλο κατά της Ευρώπης, όπως έκανε πριν από δύο χρόνια.
Alexia Kefalas: Κατά τη γνώμη σας, η Ελλάδα διαχειρίστηκε σωστά το μεταναστευτικό;
Κυριάκος Μητσοτάκης: Το μεταναστευτικό δεν αφορά μόνο την Ελλάδα. Όλα δείχνουν ότι θα εξελιχθεί σε μια μείζονα πρόκληση για ολόκληρο τον κόσμο, μεσοπρόθεσμα και μακροπρόθεσμα. Όμως τα λάθη που ήρθαν στην επιφάνεια τα τελευταία χρόνια όσον αφορά τον τρόπο με τον οποίο διαχειριζόμαστε συλλογικά αυτό το θέμα θα έπρεπε να μας θορυβήσουν όλους και να μας ωθήσουν στο να βρούμε νέους τρόπους προσέγγισης. Η Ελλάδα δεν μπορεί να λύσει μόνη της αυτή την κρίση. Πρέπει, μαζί, ως κράτη μέλη της ΕΕ, να εργαστούμε πιο εντατικά ώστε να θέσουμε σε εφαρμογή μία δικαιότερη και πιο συνεκτική μεταναστευτική πολιτική, μέσω ενός νέου ευρωπαϊκού συμφώνου για τη μετανάστευση και το άσυλο.
Στις αρχές της δεκαετίας του 1990, εκατοντάδες χιλιάδες μετανάστες από χώρες του πρώην κομμουνιστικού μπλοκ ξεκίνησαν μια νέα ζωή στην Ελλάδα και τώρα έχουν αφομοιωθεί πλήρως. Όμως, από το 2015, η Ελλάδα αντιμετωπίζει μια άλλη μεταναστευτική κρίση πρωτοφανούς κλίμακας, με πάνω από ένα εκατομμύριο ανθρώπους να προσπαθούν να φτάσουν στην ΕΕ μέσω Τουρκίας.
Είμαι υπέρ των νόμιμων οδών μετανάστευσης και του ανηλεούς αγώνα κατά των διακινητών και των εγκληματικών συμμοριών που δρουν εις βάρος ευάλωτων μεταναστών και προσφύγων. Δεν πρέπει να αφήσουμε το παραμικρό περιθώριο σε αυτό το βάναυσο και παράνομο «εμπόριο» που θέτει σε κίνδυνο ζωές και εκμεταλλεύεται ανθρώπους δημιουργώντας κάλπικες ελπίδες. Εάν δεν διαλυθούν αυτά τα δίκτυα, πάντα θα χάνουν τη ζωή τους περισσότεροι άνδρες, γυναίκες και παιδιά κατά τη διάρκεια αυτών των επικίνδυνων ταξιδιών στη θάλασσα και στη στεριά.
Η Ελλάδα δεν έχει να απολογηθεί που προστατεύει τα σύνορά της τα οποία, εξάλλου, είναι επίσης τα εξωτερικά σύνορα της ΕΕ. Ειδικά δεδομένου ότι ο έλεγχος των συνόρων συμβαδίζει με τον σεβασμό των θεμελιωδών ανθρωπίνων δικαιωμάτων. Η μεταναστευτική μας πολιτική μπορεί να είναι αυστηρή, αλλά είναι δίκαιη.
Πριν από δύο χρόνια, εγκαινιάσαμε μια Εθνική Στρατηγική για την Προστασία των Ασυνόδευτων Ανηλίκων, η οποία επέτρεψε τη μεταφορά εκατοντάδων παιδιών από τα ελληνικά νησιά στην ηπειρωτική χώρα, με απόλυτη ασφάλεια. Πιο πρόσφατα, συνεργαστήκαμε με τους εταίρους μας για τη διάσωση μεγάλου αριθμού Αφγανών. Υποδεχτήκαμε περισσότερες από 700 Αφγανές και τις οικογένειές τους και καταφέραμε να τους προσφέρουμε διεθνή προστασία γρήγορα. Και, φυσικά, η Ελλάδα ήταν από τις πρώτες χώρες που έστειλε βοήθεια στην Ουκρανία και δήλωσε ανοιχτά την ετοιμότητά της να φιλοξενήσει πρόσφυγες.
Alexia Kefalas: Ποια είναι η σχέση σας με τον Emmanuel Macron; Θα λέγατε ότι η Ελλάδα και η Γαλλία είναι φυσικοί σύμμαχοι;
Κυριάκος Μητσοτάκης: Στη διάρκεια των δύο τελευταίων αιώνων, η Ελλάδα και η Γαλλία ήταν δίπλα-δίπλα σε όλα τα μεγάλα γεγονότα παγκόσμιου και ευρωπαϊκού βεληνεκούς. Είμαστε σύμμαχοι στο ΝΑΤΟ, κράτη-μέλη της ΕΕ και εταίροι ως κυρίαρχα έθνη στην ομάδα EUMed. Μαζί με τον Γάλλο Πρόεδρο έχουμε οικοδομήσει μια στενή σχέση συνεργασίας και πιστεύω ότι μπορώ να πω πως καταλαβαίνουμε καλά ένας τον άλλον. Υπάρχει όμως και κάτι ακόμα: μοιραζόμαστε κοινούς στόχους και αξίες και έχουμε το ίδιο όραμα για την ΕΕ και τη θέση της στον κόσμο. Και οι δύο πιστεύουμε ότι προκειμένου να διατηρήσουμε την εμπιστοσύνη των πολιτών μας πρέπει να είμαστε δραστήριοι και να φέρνουμε αποτελέσματα ταχύτερα από ό,τι στο παρελθόν.
Η κλιματική αλλαγή, η μεταναστευτική πίεση και ο κίνδυνος πληθωρισμού στην ευρωζώνη είναι ζητήματα πάρα πολύ σημαντικά για να τα αντιμετωπίσει μια χώρα μόνη της. Πρέπει να ενώσουμε τις προσπάθειές μας για να αντιμετωπίσουμε αυτές τις προκλήσεις με πιο δυναμικό και συλλογικό τρόπο.
Είμαι πολύ ευγνώμων στον Πρόεδρο Macron -που είναι ο ηγέτης ενός από τα κράτη-μέλη με τη μεγαλύτερη επιρροή στην ΕΕ- διότι συνεχίζει να ασκεί πίεση προκειμένου να γίνει επιτέλους πραγματικότητα ένα ευρωπαϊκό σύμφωνο για τη μετανάστευση. Έχει καθυστερήσει πάρα πολύ και είναι ακόμη πιο επιτακτικό καθότι αυτό το ζήτημα δεν πρόκειται να εξαφανιστεί σύντομα.
Alexia Kefalas: Πολλές χώρες έχουν βιώσει ή βιώνουν ένα κύμα λαϊκισμού. Τι μας διδάσκει η εμπειρία της Ελλάδας ως προς αυτό;
Κυριάκος Μητσοτάκης: Είμαι βέβαιος ότι πριν από πέντε χρόνια λίγοι θα στοιχημάτιζαν στις πιθανότητες η Ελλάδα να αφήσει πίσω της το κεφάλαιο του λαϊκισμού, όπως και έκανε. Βρισκόμασταν τότε ακόμη υπό το σοκ μιας οδυνηρής οικονομικής κρίσης που είχε οδηγήσει σε προγράμματα διάσωσης και σε καταστροφική λιτότητα για την ελληνική κοινωνία.
Η εμπιστοσύνη στο παλιό πολιτικό σύστημα είχε καταρρεύσει εντελώς. Οι Έλληνες ένιωθαν ότι υπόκεινται σε αδικαιολόγητες ποινές. Ως εκ τούτου, ο λαός εναντιώθηκε στην πολιτική τάξη, κάτι που οδήγησε το 2015 στην εκλογή της πιθανότατα πρώτης λαϊκίστικης κυβέρνησης στην Ευρώπη. Είναι σαφές ότι ο Αλέξης Τσίπρας πρότεινε λύσεις που ήταν παντελώς αδύνατο να εφαρμοστούν. Έκτοτε έχουμε δει αυτό το μοτίβο να επαναλαμβάνεται σε άλλες χώρες.
Ευτυχώς η εμπειρία δεν διήρκεσε πολύ, στην Ελλάδα τουλάχιστον. Το 2019, οι Έλληνες απέρριψαν μαζικά αυτή την πολιτική και ψήφισαν υπέρ του μεταρρυθμιστικού προγράμματος της κυβέρνησής μου – ενός προγράμματος που έχει ως άξονες τις επενδύσεις και τη δημιουργία θέσεων εργασίας.
Παρά τα χρόνια της λαϊκίστικης διακυβέρνησης, η ελληνική δημοκρατία επιβίωσε. Αυτή η ικανότητα αντίστασης οφείλεται στη στιβαρότητα και την ανεξαρτησία των θεσμών της. Θεσμοί που πιέστηκαν έως τα όρια τους αλλά κατάφεραν να διατηρήσουν τον χαρακτήρα τους. Έδειξαν ότι η Ελλάδα ήταν μια λειτουργική δημοκρατία, με ισχυρή προσήλωση στο κράτος δικαίου. Στάθηκαν σαν βράχος στο μέσο της καταιγίδας.
Η εμπειρία μας πρέπει να αποτελέσει μάθημα για άλλες δημοκρατίες. Πιστεύω ότι τώρα είμαστε μια πιο ανθεκτική δημοκρατία χάρη στις δυσκολίες που περάσαμε εκείνη την ταραχώδη περίοδο. Η Ελλάδα έχει πλέον φτάσει σε ένα νέο επίπεδο δημοκρατικής ωριμότητας.
Αυτό δεν σημαίνει ότι έχουμε παντοτινή ανοσία. Ουδείς έχει οποτεδήποτε πει ότι οι δημοκρατίες και οι θεσμοί τους θα είναι αμετάβλητοι. Και, όπως δείχνει η εκλογή λαϊκιστών σε άλλα μέρη της Ευρώπης, αρκεί ο λαός να χάσει την εμπιστοσύνη του για να ξαναβρεθεί σε κίνδυνο η δημοκρατία. Για το λόγο αυτό, όταν είναι κάποιος στην εξουσία, πρέπει να προσπαθεί να κατανοεί τα προβλήματα των πολιτών και να τα αντιμετωπίζει εξασφαλίζοντας την ευρύτερη δυνατή συναίνεση.
Alexia Kefalas: Τι θα βοηθήσει τις δυτικές δημοκρατίες να ξεπεράσουν αυτές τις λαϊκιστικές τάσεις;
Κυριάκος Μητσοτάκης: Η δημοκρατία δείχνει την αντοχή της όταν ξέρει πώς να προσαρμόζεται στις αλλαγές. Η κυβέρνησή μου ανέλαβε την εξουσία με ένα πρόγραμμα συστημικών μεταρρυθμίσεων που είχε στόχο να αλλάξει τη ζωή των Ελλήνων. Σε λίγο περισσότερο από δύο χρόνια, η πρόοδος που σημειώθηκε είναι πολύ ενθαρρυντική. Έχουν εγκριθεί διακόσια νομοσχέδια που καλύπτουν όλους τους τομείς, από τη μεταρρύθμιση της αγοράς εργασίας έως την παιδεία, τις ανανεώσιμες πηγές ενέργειας και την καταπολέμηση της φοροδιαφυγής.
Για να διευκολύνουμε την καθημερινότητα των πολιτών και να μειώσουμε τη γραφειοκρατία, επιταχύναμε την ψηφιοποίηση των δημόσιων υπηρεσιών. Οι φόροι στις επιχειρήσεις έχουν μειωθεί σημαντικά, όπως και ο φόρος εισοδήματος για όποιον επιλέξει να επιστρέψει στην Ελλάδα για να εργαστεί εδώ. Και δημιουργήσαμε συνθήκες στην αγορά που μπορούν να προσελκύσουν κεφάλαια από το εξωτερικό και να τονώσουν την εμπιστοσύνη των επενδυτών.
Η οικονομία μας αναπτύχθηκε περισσότερο από 7% πέρυσι και αναμένεται να αναπτυχθεί περισσότερο από 5% φέτος. Η ανεργία μειώνεται, γεγονός που επέτρεψε στους νέους Έλληνες που προηγουμένως δεν έβλεπαν μέλλον στη χώρα τους να επιστρέψουν μετά τις σπουδές τους στο εξωτερικό ή να παραμείνουν και να χτίσουν τη ζωή τους εδώ.
Alexia Kefalas: Έχετε δει πολίτες που στο παρελθόν είχαν δελεαστεί από τον εξτρεμισμό, είτε της αριστεράς είτε της δεξιάς να επιστρέφουν στα κόμματα διακυβέρνησης;
Κυριάκος Μητσοτάκης: Η πολιτική πόλωση και η έλξη προς τα ακραία ριζοσπαστικά κόμματα ήταν πάντα μεγάλο πρόβλημα για εμάς, αλλά είμαι αισιόδοξος γιατί βλέπω ότι έχουμε αρχίσει να αντιστρέφουμε την τάση.
Το πιο χαρακτηριστικό παράδειγμα είναι αυτό της Χρυσής Αυγής, του νεοναζιστικού κόμματος. Μετά τις εκλογές του 2015 έγινε η τρίτη μεγαλύτερη κοινοβουλευτική δύναμη. Το 2019, χάρη στην προεκλογική μας εκστρατεία, οι Έλληνες της γύρισαν την πλάτη και δεν απέσπασε ούτε μία έδρα. Το 2020 οι ηγέτες της Χρυσής Αυγής δικάστηκαν και καταδικάστηκαν σε ποινές κάθειρξης για τη διεύθυνση εγκληματικής οργάνωσης.
Απέναντι στον εξτρεμισμό από όλες τις πλευρές και στη δυσπιστία των πολιτών προς τους θεσμούς, υπάρχει μόνο μία απάντηση: πρέπει να υλοποιήσουμε μεταρρυθμίσεις που θα ξαναγεννήσουν στους ανθρώπους την επιθυμία να πιστέψουν στην πολιτική. Αλλά οι υποσχέσεις δεν αρκούν, πρέπει να φέρνει κανείς αποτελέσματα. Εάν ακούσεις τα αιτήματα, εάν προτείνεις αξιόπιστες λύσεις και αν τις εφαρμόσεις πραγματικά, η εμπιστοσύνη μπορεί και πρέπει να αποκατασταθεί. Αυτό κάνει η κυβέρνησή μου και θα συνεχίσει να το κάνει και στο μέλλον.
Alexia Kefalas: Αναφέρατε πριν από λίγο τα περισσότερο από ενθαρρυντικά αποτελέσματα που πέτυχε η κυβέρνησή σας σε οικονομικό και κοινωνικό επίπεδο, και αυτό μέσα σε δύο χρόνια. Υπάρχει «συνταγή» Μητσοτάκη;
Κυριάκος Μητσοτάκης: Η συνταγή μας, όπως την αποκαλέσατε, επαφίεται πρώτα απ’ όλα σε μία μέθοδο: πριν ξεκινήσουμε μια μεταρρύθμιση βασιζόμαστε σε αξιόπιστα δεδομένα και θέτουμε τη σειρά των προτεραιοτήτων για τις επενδύσεις. Συγκεκριμένα, αυτό σημαίνει ότι η ομάδα μας στελεχώνεται από τους καλύτερους ειδικούς στον τομέα τους και όχι από φανατικούς ή ιδεολόγους.
Αυτή η τεχνογνωσία είναι απαραίτητη για τη διασφάλιση της ορθολογικής λήψης αποφάσεων. Όταν μειώσαμε τον φορολογικό συντελεστή για τα νομικά πρόσωπα από 28% σε 22%, ή τον φόρο στα μερίσματα από 15% σε 5%, ή όταν ανακοινώσαμε ότι όσοι δεν κατοικούν εδώ και μεταφέρουν τις δραστηριότητες και τη φορολογική κατοικία τους στην Ελλάδα θα μπορούσαν να επωφεληθούν από έκπτωση φόρου εισοδήματος για επτά χρόνια, δεν ενεργήσαμε με βάση κάποια ιδεοληψία. Λάβαμε αυτές τις αποφάσεις απλά και μόνο επειδή αποδεδειγμένα προωθούν την ανάπτυξη.
Το πρόγραμμα μεταρρυθμίσεων για το οποίο μόλις σας μίλησα και το οποίο εφαρμόσαμε είναι η ραχοκοκαλιά της οικονομικής μας ανάπτυξης. Και πρέπει να πω ότι τα αποτελέσματα είναι θεαματικά, σε σημείο που οι ελληνικές startups αρχίζουν να τραβούν την προσοχή διεθνών επενδυτών. Η Ελλάδα μόλις καλωσόρισε την ανάδυση του πρώτου της «μονόκερου», της Viva Payments, στην οποία η JP Morgan έχει αποκτήσει μερίδιο 49%. Πιο συγκεκριμένα, υποστηρίζουμε τις επενδύσεις στον πράσινο και ψηφιακό τομέα. Σε συνεργασία με την Volkswagen και τη Citroën θέτουμε τις βάσεις για την πράσινη ενέργεια του μέλλοντος, μετατρέποντας τα όμορφα νησιά του Αιγαίου σε πρότυπο για την αξιοποίηση των ανανεώσιμων πηγών ενέργειας. Εταιρείες όπως η Microsoft και η Amazon επενδύουν επίσης στην Ελλάδα. Η εμπιστοσύνη των επενδυτών, ένα μέτωπο όπου επί χρόνια υπήρχε έλλειμμα, πλέον επανέρχεται.
Επαναλαμβάνω, το βασικό κεφάλαιο της Ελλάδας είναι οι Έλληνες. Είναι ένα αφοσιωμένο, παθιασμένο και υψηλής ειδίκευσης εργατικό δυναμικό. Οι ελληνικές οικογένειες αποδίδουν μεγάλη σημασία στην εκπαίδευση και δεν διστάζουν να στείλουν τα παιδιά τους για σπουδές στο εξωτερικό. Όλο και περισσότεροι από αυτούς τους ταλαντούχους ανθρώπους επιστρέφουν στη χώρα, με την επιθυμία να φέρουν την τεχνογνωσία και τις γνώσεις τους στην πατρίδα τους.
Alexia Kefalas: Ποιο, κατά την άποψή σας, είναι το σημαντικότερο πολιτικό γεγονός στην ελληνική ιστορία;
Κυριάκος Μητσοτάκης: Για κάποιους ο επιτάφιος λόγος του Περικλή είναι ο σπουδαιότερος πολιτικός λόγος όλων των εποχών. Και πιστεύω ότι έχουν δίκιο. Ο Περικλής εξηγεί ότι σε μια δημοκρατία είναι το ταλέντο και η αξία του καθενός που του επιτρέπουν να προοδεύσει, ότι οι άνθρωποι είναι ελεύθεροι να είναι ο εαυτός τους χωρίς να φοβούνται την άποψη των άλλων ή τις διώξεις και ότι το κράτος δικαίου είναι ιερό.
Το σημαντικότερο τμήμα του επιτάφιου για εμένα είναι το σημείο όπου μιλάει για το τι πρέπει να επιδιώκουμε σε όλη μας τη ζωή. Λέει ότι το να είσαι ευτυχισμένος σημαίνει να είσαι ελεύθερος, αλλά αυτή η ελευθερία απαιτεί θάρρος. Είναι πραγματικά ένα διαχρονικό στοιχείο του χαρακτήρα του ελληνικού λαού: ποτέ δεν έχω δει, στην πράξη, τόσο αξιοθαύμαστο θάρρος όπως αυτό που επέδειξαν οι συμπολίτες μου την τελευταία δεκαετία. Μετά την οικονομική κρίση που οδήγησε τη χώρα στο χείλος της αβύσσου, το πολιτικό χάος και τις βαθιές κοινωνικές ρωγμές που προκάλεσε ο λαϊκισμός, οι Έλληνες βρήκαν τη δύναμη να ξεπεράσουν αυτή τη δοκιμασία και να σχεδιάσουν, μαζί, ένα καλύτερο μέλλον.
