Γιώργος Κακούσης: Μαζί μας, κυρίες και κύριοι, είναι αυτό εδώ το πρωινό ο κ. Κυριάκος Μητσοτάκης, ο Πρωθυπουργός της χώρας. Καλή σας ημέρα, κ. Πρόεδρε.
Άννα Λιβαθυνού: Καλημέρα, καλώς ήρθατε.
Κυριάκος Μητσοτάκης: Καλημέρα σε εσάς και στους τηλεθεατές σας.
Γιώργος Κακούσης: Ευχαριστούμε πολύ που βρήκατε και λίγο χρόνο μέσα στο βεβαρημένο πρόγραμμα της προεκλογικής περιόδου.
Κυριάκος Μητσοτάκης: Χαρά μου να είμαι μαζί σας.
Γιώργος Κακούσης: Ωραία, και δική μας.
Τώρα, κ. Πρόεδρε, το μεγάλο θέμα της προεκλογικής περιόδου τελικά δεν είναι πάρα πολύ ευρωπαϊκό, αν και είναι και ευρωπαϊκό, είναι η ακρίβεια, έτσι; Υπάρχουν κάποια μέτρα τα οποία έχουν ληφθεί από την κυβέρνηση, μέτρα τα οποία έχουμε μάθει και εφαρμόζονται, αλλά βλέπουμε στην πράξη τον κόσμο να εξακολουθεί -όλους μας, δηλαδή- να γκρινιάζει αρκετά για το ζήτημα της ακρίβειας. Το ερώτημα είναι: επιπλέον μέτρα να περιμένουμε; Θα λάβετε; Θα υπάρχει πρόσθετη παρέμβαση;
Κυριάκος Μητσοτάκης: Έχουμε αναγνωρίσει δημόσια εδώ και αρκετό καιρό ότι η ακρίβεια είναι ο ελέφαντας στο δωμάτιο, είναι το μεγαλύτερο πρόβλημα που αντιμετωπίζουν σήμερα τα ελληνικά νοικοκυριά. Ένα δομικό πρόβλημα το οποίο ξεκίνησε μετά την πανδημία και το οποίο ακόμα, όμως, δεν έχουμε καταφέρει να τιθασεύσουμε πλήρως, με την ακρίβεια να επιμένει πρωτίστως στο σούπερ μάρκετ και ιδίως στα τρόφιμα.
Έχουμε, πράγματι, τους τελευταίους μήνες έναν πληθωρισμό τροφίμων ο οποίος είναι πάνω από τον ευρωπαϊκό μέσο όρο. Δεν ήταν πάντα έτσι, τώρα όμως αυτή είναι μία πραγματικότητα η οποία έρχεται και τέμνεται με το γεγονός ότι η Ελλάδα τώρα βγαίνει από μία μεγάλη οικονομική κρίση δεκαετίας και προφανώς τα εισοδήματά μας δεν έχουν ακόμα συγκλίνει, στον βαθμό που θα θέλαμε, με τον ευρωπαϊκό μέσο όρο. Αυτή είναι η διάγνωση, γιατί πρέπει να είμαστε αντικειμενικοί και να λέμε στους πολίτες την αλήθεια.
Από εκεί και πέρα, έχουμε κάνει πράγματα για την ακρίβεια; Αρκετά. Να αναφέρω μόνο τις παρεμβάσεις που είχαμε κάνει, ας πούμε, για τους λογαριασμούς του ρεύματος. Θυμάστε ότι πριν από δύο χρόνια το πρόβλημα δεν ήταν το σούπερ μάρκετ, ήταν οι τιμές του ρεύματος, οι οποίες ελέγχθηκαν, με αποτέλεσμα να έχουν επιστρέψει σε μεγάλο βαθμό εκεί που ήταν πριν από την κρίση. Το κάναμε, βάζοντας έκτακτη φορολόγηση στους παραγωγούς ηλεκτρικής ενέργειας. Επειδή ακούω την αντιπολίτευση να μας ασκεί κριτική γι΄ αυτό, αυτό έγινε. Γι΄ αυτό και μπορέσαμε να κρατήσουμε τις τιμές του ρεύματος λογικές.
Κάναμε σημαντικές παρεμβάσεις στη λειτουργία της αγοράς, στα σούπερ μάρκετ, το μειωμένο 5% σε πολλά προϊόντα, τις παρεμβάσεις στο περιθώριο κέρδους, τη μεγαλύτερη διαφάνεια στις τιμές. Μερικώς -το τονίζω, μερικώς- τα μέτρα αυτά απέδωσαν. Πρέπει, όμως, να κάνουμε ακόμα κι άλλα.
Και να σταθώ σε δύο παρεμβάσεις, η μία είναι διαρθρωτικού χαρακτήρα: η ακρίβεια θα αντιμετωπιστεί πραγματικά, μόνο με περαιτέρω στήριξη του διαθέσιμου εισοδήματος. Καλύτεροι μισθοί. Ήδη φόρους έχουμε μειώσει αρκετούς, αλλά οι ονομαστικοί μισθοί στη χώρα μας αυξάνονται και αυξάνονται με γρήγορο ρυθμό. Και αυτή τελικά είναι η καλύτερη απάντηση σε όσους ισχυρίζονται ότι η ελληνική οικονομία δεν προοδεύει.
Δεύτερον, έχουμε ακόμα περιθώρια παρεμβάσεων, θα έλεγα και στο ζήτημα του τρόπου με τον οποίο λειτουργεί η ίδια η αγορά και στο ζήτημα του πώς λειτουργούν οι πολυεθνικές. Και αυτό μας φέρνει στην ευρωπαϊκή διάσταση του προβλήματος.
Έστειλα αυτή την επιστολή που έγινε αντικείμενο μεγάλης συζήτησης και στη χώρα μας. Ειλικρινά δεν καταλαβαίνω γιατί η αντιπολίτευση, που κανονικά η Αριστερά είναι κατά των μονοπωλίων, όταν εμείς ερχόμαστε και τα βάζουμε με τις πολυεθνικές και τα ολιγοπώλια των πολυεθνικών, επιλέγοντας μια σύγκρουση μαζί τους, γιατί η αντιπολίτευση στηρίζει τα ολιγοπώλια και δεν στηρίζει την κυβέρνηση που αναδεικνύει ένα θέμα που δεν απασχολεί μόνο την Ελλάδα.
Ερχόμαστε, λοιπόν, και λέμε: γιατί μια πολυεθνική εταιρεία τιμολογεί πολύ διαφορετικά το ίδιο προϊόν σε μια μεγάλη αγορά και σε μια μικρή; Είναι πρόβλημα. Δεν ισχύει παντού, έχουμε όμως αρκετές περιπτώσεις που αυτό ισχύει. Και ζητάμε τη βοήθεια της Ευρώπης, σε μία ενιαία αγορά, για να αντιμετωπίσουμε αυτό το ζήτημα ευρωπαϊκά.
Μπορούμε να έχουμε αποτελέσματα; Ναι, μπορούμε. Γιατί η φωνή μας στην Ευρώπη ακούγεται. Ακούγεται πολύ πιο ισχυρή από ό,τι ακουγόταν πριν από πέντε χρόνια. Και έτσι συνδέεται, γιατί μου είπατε στην αρχή, «μα δεν συζητάμε για την Ευρώπη». Μα, πρέπει να συζητάμε για την Ευρώπη, γιατί βλέπετε πώς μια παρέμβαση σε ευρωπαϊκό επίπεδο μπορεί τελικά να έχει αντανάκλαση στις τιμές στο ελληνικό σούπερ μάρκετ.
Γιώργος Κακούσης: Γιατί δεν την κάνατε πριν από τρία χρόνια αυτή την παρέμβαση, ας πούμε; Όταν και πάλι υπήρχε πρόβλημα.
Κυριάκος Μητσοτάκης: Γιατί το πρόβλημα οξύνθηκε εντονότερα τον τελευταίο χρόνο. Δεν είναι ένα πρόβλημα το οποίο, θα έλεγα, μας ήταν τελείως άγνωστο. Όμως, ξεδιπλώνοντας τα μέτρα και βλέποντας και την αποτελεσματικότητά τους κρίναμε ότι πρέπει να κάνουμε και μια παρέμβαση πιο έντονη, ευρωπαϊκή, διότι, ξέρετε, και οι πολυεθνικές προσαρμόζονται.
Εμείς παίρνουμε ένα μέτρο, η αγορά προσαρμόζεται. Μπορεί το ζητούμενο των επιχειρήσεων να είναι να βγάλουν παραπάνω κέρδη και η δική μας δουλειά είναι να εξασφαλίσουμε πραγματικό ανταγωνισμό, διαφάνεια στις τιμές και δυνατότητα στον καταναλωτή -επιμένω σε αυτό- να συγκρίνει και να επιλέγει προϊόντα με διαφάνεια.
Ο «e-Καταναλωτής». Μας ασκήθηκε κριτική για το «e-Καταναλωτής» και καταλαβαίνω ότι δεν θα φύγει τώρα κάποιος ηλικιωμένος από το σούπερ μάρκετ της γειτονιάς του να πάει κάπου αλλού. Όμως, το να υπάρχει μεγαλύτερη διαφάνεια και συγκρισιμότητα στις τιμές, να ξέρει και το σούπερ μάρκετ και ο παραγωγός ότι μπορούμε να συγκρίνουμε τιμές, τελικά βοηθάει και αυτό τον ανταγωνισμό.
Μαγική λύση, κοιτάξτε, για την ακρίβεια δεν υπάρχει και σίγουρα η λύση για την ακρίβεια δεν είναι αυτά τα οποία υπόσχεται η αντιπολίτευση, τα οποία ούτε ιδιαιτέρως αποτελεσματικά θα ήταν, αλλά το πιο βασικό είναι ότι θα τίναζαν την μπάνκα στον αέρα. Πολύ απλά δεν υπάρχουν χρήματα για να μηδενίσουμε τον ΦΠΑ στα βασικά προϊόντα.
Όλο το πρόγραμμα του ΣΥΡΙΖΑ κοστολογείται στα 45 δισεκατομμύρια ευρώ, χωρίς να λάβουμε υπόψη 13ο και 14ο μισθό, ο οποίος προστέθηκε στην πορεία.
Και όλα αυτά, ξέρετε, με κάνουν να πιστεύω ότι ουσιαστικά η αντιπολίτευση δεν έχει αλλάξει καθόλου. Καινούργιο περιτύλιγμα μπορεί να έχει, λίγο πιο σύγχρονο, μοντέρνο, είναι όμως ο ίδιος συνδυασμός τοξικότητας, λαϊκισμού και «λεφτόδεντρων» που οδήγησαν τη χώρα στη χρεοκοπία και σε αυτή την περίοδο δεν πρέπει να επιστρέψουμε ποτέ.
Άννα Λιβαθυνού: Κύριε Πρόεδρε, εγώ θα μείνω λιγάκι στο θέμα της ακρίβειας. Να αφήσουμε στην άκρη τη φέτα, ωστόσο βλέπουμε ότι το σουβλάκι πλησιάζει πλέον, στο κέντρο της Αθήνας, κοντά στα 4 ευρώ και αν θα πάει κάποιος στη Μύκονο, θα το βρει ακόμα και 10 ευρώ. Είναι τιμές οι οποίες πραγματικά πλήττουν και εμάς τους Έλληνες αλλά και τους τουρίστες. Και μάλιστα είμαστε στην αρχή της νέας, της φετινής τουριστικής περιόδου. Τι θα κάνετε γι’ αυτό το θέμα; Πώς θα το αντιμετωπίσετε; Πώς θα αντιμετωπίσετε αυτές τις τιμές;
Κυριάκος Μητσοτάκης: Κοιτάξτε, όταν αυξάνεται όλο το κόστος παραγωγής, είναι λογικό να υπάρχει και μια αύξηση στην εστίαση. Αλλά θα σας έλεγα ότι στην εστίαση, τουλάχιστον στην Ελλάδα, για να είμαστε δίκαιοι, σε αντίθεση με άλλες χώρες της Ευρώπης, μπορεί ακόμα κανείς να φάει καλά και σε σχετικά λογικές τιμές.
Προφανώς οι τιμές είναι αυξημένες σε σχέση με εκεί που ήταν. Αλλά και προφανώς στους πολυτελείς τουριστικούς προορισμούς οι τιμές θα είναι υψηλότερες. Έτσι λειτουργεί η αγορά.
Και να σας πω και κάτι; Ο σκοπός μας, σε έναν βαθμό και για τον τουρισμό, είναι να προσελκύσουμε και πολίτες οι οποίοι μπορούν να ξοδέψουν περισσότερα. Όσο περισσότερα ξοδεύουν οι επισκέπτες μας, τόσο μεγαλύτεροι μπορεί να είναι και οι μισθοί στα ξενοδοχεία μας και τόσο συνολικά θα αυξάνεται και το διαθέσιμο εισόδημα αυτών οι οποίοι δουλεύουν στον τουρισμό. Δεν θέλουμε τα ξενοδοχεία των δύο αστέρων μόνο στην πατρίδα μας. Θέλουμε και να παρέχουμε υπηρεσίες πολυτελείας, οι οποίες εκ των πραγμάτων θα χρεώνονται περισσότερο.
Τώρα, θα μου πείτε, για τους Έλληνες. Δύο πράγματα να σας πω γι’ αυτό. Πρώτον, έχουμε προγράμματα, «Τουρισμός για Όλους», «Κοινωνικός Τουρισμός», γιατί θέλουμε πράγματι να μπορέσουμε να δώσουμε τη δυνατότητα και στους συμπολίτες μας που δεν έχουν οικονομική δυνατότητα να κάνουν αξιοπρεπείς διακοπές.
Δεύτερον, μέχρι και τα νέα παιδιά, το «Youth Pass», για το οποίο μας ασκήθηκε κριτική, είναι 150 ευρώ για 18άρηδες και 19άρηδες, να τους διευκολύνουμε λίγο με τις διακοπές τους, όσο αντέχει η ελληνική οικονομία.
Και τρίτον, ευτυχώς στη χώρα μας υπάρχουν ακόμα πολλοί προορισμοί όπου μπορεί να περάσει κανείς πολύ ωραία σε λογικές τιμές. Δεν είναι όλη η χώρα Μύκονος.
Γιώργος Κακούσης: Ωραία. Τώρα, να το πιάσω λίγο από το προηγούμενο το οποίο είπατε. Μιλήσατε για «λεφτόδεντρα», για πολιτικές οι οποίες χρειάζονται 44 δισεκατομμύρια. Κατάλαβα ότι το είπατε για τον κ. Κασσελάκη, σωστά; Γιατί γι’ αυτόν το είπατε. Ο κ. Κασσελάκης λέει, λοιπόν, «μηδενισμός του ΦΠΑ στα τρόφιμα». Ο κ. Ανδρουλάκης έρχεται και λέει, «όχι μηδενισμός, είναι υπερβολή, ας το κρατήσουμε χαμηλά για έξι μήνες και ξαναβλέπουμε». Αυτές…
Κυριάκος Μητσοτάκης: Και μετά; Και ρωτώ εγώ: και μετά, τι; Να δώσω ένα παράδειγμα.
Γιώργος Κακούσης: Ακριβώς. Αυτό, γιατί, ας πούμε, δεν θα μπορούσε να ήταν ένα μέτρο;
Κυριάκος Μητσοτάκης: Γιατί, πρώτον, έχει δημοσιονομικό κόστος. Και όποιος αυτή τη στιγμή προτείνει οτιδήποτε στερεί από τον Προϋπολογισμό πόρους, πρέπει να μας πει ποιους φόρους θα αυξήσει ή ποια επιδόματα θα κόψει για να ισοσκελίσει τον Προϋπολογισμό.
Επαναλαμβάνω: μπορεί μερικές φορές να μην ακούγομαι πολύ ευχάριστος, αλλά έχω μια ευθύνη απέναντι στη χώρα να μην επιστρέψουμε ποτέ στη δύσκολη περίοδο της κρίσης.
Και επειδή η χώρα βγήκε από την κρίση και, παρά τις δυσκολίες, ατενίζει το μέλλον με περισσότερη αισιοδοξία, η φωνή της μετράει στην Ευρώπη και δεν είναι πια υπό ευρωπαϊκή επιτήρηση, όπως είναι πολλές άλλες ευρωπαϊκές χώρες, εκεί δεν θα γυρίσουμε ποτέ.
Όποιος, λοιπόν, εισηγείται έστω και ένα ευρώ περικοπής από τους στόχους του Προϋπολογισμού, οφείλει να μου πει ποια επιδόματα θέλει να κόψουμε, ποιες δαπάνες δηλαδή να περιορίσουμε, ή ποιους φόρους θέλουμε να βάλουμε.
Και να σας πω και κάτι για το ΦΠΑ: θυμάστε ότι κάποτε είχαμε μειώσει το ΦΠΑ στον καφέ. Το θυμάστε αυτό. Μειώθηκαν οι τιμές; Όχι. Για να είμαστε δίκαιοι. Χάσαμε έσοδα; Χάσαμε έσοδα. Αλλά για να είμαστε και λίγο… Και μιλάω για ένα προϊόν το οποίο ξέρετε ότι ο Έλληνας το αγαπάει πολύ.
Γιώργος Κακούσης: Ευρείας κατανάλωσης.
Κυριάκος Μητσοτάκης: Έχουμε να αντιμετωπίσουμε αυξήσεις στην παγκόσμια τιμή του καφέ, από την άλλη έχουμε και μία αγορά η οποία είναι ανταγωνιστική, με πάρα πολλά καφέ. Και σίγουρα στην αγορά θα βρει κανείς και λίγο φθηνότερο και λίγο ακριβότερο καφέ, σε αυξημένα επίπεδα όμως, όχι γιατί εμείς κάναμε κάτι, γιατί είχαμε μειώσει τον ΦΠΑ στον καφέ, γιατί πολύ απλά αυξήθηκαν οι τιμές του καφέ παγκοσμίως.
Γιώργος Κακούσης: Άρα, είναι «Χ» αυτές οι δύο προτάσεις;
Κυριάκος Μητσοτάκης: Ναι. Είναι «Χ». Προσέξτε, δεν απορρίπτω όλες τις προτάσεις της αντιπολίτευσης.
Γιώργος Κακούσης: Ποια βλέπετε;
Κυριάκος Μητσοτάκης: Να δώσω ένα παράδειγμα. Είχαμε κάνει μια μεγάλη συζήτηση με το ΠΑΣΟΚ για τα ζητήματα που αφορούν το Airbnb και την Golden Visa. Και κάναμε κάποιες πρώτες παρεμβάσεις για την Golden Visa, γιατί είδαμε ότι υπήρχαν στρεβλώσεις στην αγορά. Αυξήσαμε πολύ την επένδυση η οποία απαιτείται για την Golden Visa, ώστε αυτοί που θέλουν να επενδύσουν για να αποκτήσουν Golden Visa, να μην ανταγωνίζονται τη μέση ελληνική οικογένεια η οποία μπορεί να ψάχνει να αγοράσει ένα σπίτι ή να νοικιάσει ένα σπίτι. Μελετάμε την αγορά του Airbnb. Το είπα και χθες.
Γιώργος Κακούσης: Με ποιον τρόπο; Προς ποια κατεύθυνση;
Κυριάκος Μητσοτάκης: Σε μία λογική, κυρίως στην Αθήνα, να δούμε κατά πόσο μπορούμε να περιορίσουμε λελογισμένα τη βραχυχρόνια μίσθωση για να απελευθερώσουμε περισσότερα ακίνητα για μακροχρόνια μίσθωση. Επίσης, θέλω να τονίσω τη μεγάλη επιτυχία του προγράμματος «Σπίτι μου».
Γιώργος Κακούσης: Μισό λεπτό, να μείνουμε λίγο στο Airbnb; Με ποιο τρόπο πιστεύετε εσείς ότι θα μπορούσε να γίνει αυτό; Με ποιο τρόπο θα μπορούσατε να έρθετε δηλαδή σε κάποιον ιδιοκτήτη και να του πείτε…
Κυριάκος Μητσοτάκης: Πρώτον, έχουμε ήδη βάλει περιορισμούς και υποχρεώσεις σε αυτούς οι οποίοι έρχονται και αντιμετωπίζουν το Airbnb ως «μπίζνα». Δηλαδή, αυτοί που έχουν παραπάνω από τρία διαμερίσματα και τα νοικιάζουν, πρέπει να έχουν την ίδια φορολογική και κανονιστική μεταχείριση με μία επιχείρηση.
Γιώργος Κακούσης: Άρα, θα υπάρχουν αντικίνητρα.
Κυριάκος Μητσοτάκης: Όχι αντικίνητρο, ίσοι κανόνες του παιχνιδιού. Αν έχεις μια πολυκατοικία και τη νοικιάζεις όλη Airbnb, πρέπει να αντιμετωπίζεσαι ως μία επιχείρηση η οποία ανταγωνίζεται, ας το πούμε, ένα ξενοδοχείο. Και αυτό ήδη είναι κάτι το οποίο το έχουμε κάνει.
Όμως, θα δούμε και το πόσο χρόνο πρέπει να επιτρέπουμε συνολικά στη διάρκεια του έτους να νοικιάζεται ένα διαμέρισμα μέσα από πλατφόρμες Airbnb. Το μελετάμε γιατί, προσέξτε, είναι ένα σύνθετο ζήτημα. Διότι αυτό το οποίο μπορεί να είναι κόστος για κάποιον ο οποίος θέλει να νοικιάσει σπίτι, είναι όφελος για τον ιδιοκτήτη, έτσι δεν είναι; Δηλαδή, είναι ένα σημαντικό πρόσθετο όφελος.
Βρέθηκα, ας πούμε, τις προάλλες στην Κέρκυρα και μου έλεγαν οι τοπικοί, που τους προβληματίζει και αυτούς, ότι από τη μία έχουν πολλά πρόσθετα έσοδα. Mου λένε υπάρχουν οικογένειες που σπουδάζουν τα παιδιά τους επειδή μπορεί να μισθώνουν Airbnb κάποια σπίτια στην παλιά πόλη. Από την άλλη, αυτό δημιουργεί ένα πρόβλημα στέγης. Σύνθετο ζήτημα, εδώ είμαστε να το συζητήσουμε.
Γιώργος Κακούσης: Άρα, πάμε για πλαφόν ημερών, αν καταλαβαίνω καλά, έτσι;
Κυριάκος Μητσοτάκης: Είναι κάτι το οποίο θα το συζητήσουμε και το μελετάμε πολύ συστηματικά.
Όπως, επίσης, θέλω να βρούμε πρόσθετους πόρους -κάνουμε τις σχετικές έρευνες, δεν είμαι έτοιμος ακόμα να κάνω ανακοινώσεις- για να επεκτείνουμε σημαντικά το πρόγραμμα «Σπίτι Μου». Για μένα είναι πολύ συγκινητικό, κινούμαι πια στην περιφέρεια και έρχονται άνθρωποι και μου λένε: «σας ευχαριστώ πολύ, βρήκαμε σπίτι μέσα από το πρόγραμμα “Σπίτι Μου”, το οποίο δεν θα μπορούσαμε να είχαμε αγοράσει χωρίς αυτή την πρόσθετη επιδότηση του στεγαστικού δανείου από την πολιτεία».
Άρα, κάνω μία διάκριση μεταξύ των τεκμηριωμένων προτάσεων και του ανεδαφικού και ανέξοδου λαϊκισμού, ο οποίος, όπως σας είπα, δεν έχει θέση στην Ελλάδα του 2024 και καλό είναι να αντιληφθούν όλοι όσοι τον πρεσβεύουν -ειδικά όταν μπορεί να μην ήταν στην Ελλάδα εκείνη την εποχή και να μην τα θυμούνται καλά- ότι πονέσαμε πάρα πολύ, αφήσαμε πίσω αυτή την περίοδο και δεν θα ξαναγυρίσουμε ποτέ εκεί.
Άννα Λιβαθυνού: Μάλιστα. Λοιπόν, πάμε γιατί υπάρχουν κι άλλα πολλά σοβαρά θέματα που ενδιαφέρουν πολύ κόσμο. Η αγορά περιμένει, κ. Πρόεδρε, να δει τι θα γίνει με τη μείωση των εργοδοτικών εισφορών. Πότε να την περιμένουμε και ποιο πιστεύετε ότι θα ήταν ένα ρεαλιστικό ποσοστό μείωσης;
Κυριάκος Μητσοτάκης: Έχουμε πει ότι θέλουμε να μειώσουμε κι άλλο τις εργοδοτικές εισφορές, σε πρώτη φάση κατά μία μονάδα. Και αυτό έχει ένα σημαντικό δημοσιονομικό αποτύπωμα, όμως όσο σχεδιάζουμε μεσοπρόθεσμα την πορεία του Προϋπολογισμού, μπορώ να σας πω ότι οι πρώτες μειώσεις φόρων από τη στιγμή που θα τις αντέχει η οικονομία, θα αφορούν εργοδοτικές εισφορές.
Δεν θέλω και δεν μπορώ αυτή τη στιγμή και δεν πρέπει να γίνω πιο συγκεκριμένος. Είναι ζητήματα τα οποία θα τα συζητήσουμε το δεύτερο μισό του 2024, εν όψει του Προϋπολογισμού του 2025 και εν όψει βέβαια και της κατάθεσης του νέου μεσοπρόθεσμου -το λέγαμε παλιά- προγράμματος.
Άννα Λιβαθυνού: Άρα, η ΔΕΘ είναι ένα εύλογο χρονικό διάστημα για να γίνει μια τέτοια ανακοίνωση;
Κυριάκος Μητσοτάκης: Κάντε λίγο υπομονή. Βλέπετε ότι θα μπορούσα πολύ εύκολα πριν από τις εκλογές να μιλήσω και να υποσχεθώ πράγματα για τα οποία ενδεχομένως δεν είμαι τελείως σίγουρος. Αποφεύγω να το κάνω. Μιλάω μόνο γι΄ αυτά για τα οποία μπορώ να είμαι απολύτως σίγουρος. Ναι, νομίζω ότι στη ΔΕΘ πάντα κάνουμε τον προγραμματισμό μας για το επόμενο οικονομικό έτος, θα ακούσετε πιο συγκεκριμένα πράγματα εκεί.
Γιώργος Κακούσης: Ωραία, και θα είναι μέτρα τα οποία θα αφορούν το 2025.
Τώρα, κ. Πρόεδρε, μέτρα στήριξης των ευάλωτων, επιπλέον, το 2024 θα ακούσουμε; Πριν από τις εκλογές τώρα δεν πρόκειται να ανακοινωθεί κάτι, άρα δεν θα θεωρηθεί κάτι προεκλογικό. Από εκεί και πέρα, τα ευάλωτα νοικοκυριά θα περιμένουν κάτι μέσα στη χρονιά που τρέχει;
Κυριάκος Μητσοτάκης: Μιας και μιλάτε για τα ευάλωτα νοικοκυριά, επιτρέψτε μου να κάνω δύο γενικότερες παρατηρήσεις. Προφανώς μία στήριξη των ευάλωτων νοικοκυριών είναι κάποια έκτακτα επιδόματα, τα οποία έχουμε δώσει στο παρελθόν, τα οποία όμως, πρέπει να το πω με ειλικρίνεια, με βάση το νέο δημοσιονομικό πλαίσιο όλα αυτά γίνονται πιο δύσκολα. Διότι υπάρχει πια μια «οροφή» δαπανών, η οποία καθορίζεται από την αρχή του έτους, την οποία δεν μπορούμε να ξεπεράσουμε.
Να δώσω δύο παραδείγματα όμως, τι σημαίνει στήριξη των ευάλωτων. Πρώτον, μείωση της ανεργίας. Από το 17%, πέφτουμε κάτω από το 10%. Οι πιο ευάλωτοι είναι οι άνεργοι. Το λέγαμε πάντα. Και η καλύτερη κοινωνική πολιτική την οποία μπορούμε να ασκήσουμε είναι να βρούμε δουλειά σε έναν άνεργο.
Μάλιστα, χθες επισκέφτηκα ένα ειδικό γραφείο της Δημόσιας Υπηρεσίας Απασχόλησης, της ΔΥΠΑ, παλιού ΟΑΕΔ, που έχει εξατομικευμένα προγράμματα για τις πιο ευάλωτες κοινωνικές ομάδες: ΑμεΑ, τοξικομανείς, ανθρώπους οι οποίοι έκαναν χρόνο στη φυλακή, trans συμπολίτες μας.
Και είναι πάρα πολύ συγκινητικό όταν πηγαίνουμε και βλέπουμε συμπολίτες μας οι οποίοι πέρασαν δύσκολα στη ζωή τους αλλά έχουν διάθεση να αρπάξουν μια δεύτερη ευκαιρία, να το κάνουν. Και όταν βλέπεις τοξικομανείς οι οποίοι έκαναν την απεξάρτησή τους και τώρα, ας πούμε, δουλεύουν στο πρόγραμμα «55-67» της ΔΥΠΑ, το οποίο είχε πάρα πολύ μεγάλη επιτυχία.
Αυτές είναι οι πραγματικές πολιτικές σήμερα για τους ευάλωτους συμπολίτες μας. Και σε αυτό θα επιμείνουμε, διότι τελικά θέλουμε περισσότερη απασχόληση και περισσότερες ευκαιρίες, ειδικά γι’ αυτούς οι οποίοι μπορεί να αισθάνονται κοινωνικά αποκλεισμένοι.
Άννα Λιβαθυνού: Αναφερθήκατε στους ανέργους, επειδή είπατε ότι είναι μία από αυτές τις κατηγορίες. Σκέφτεστε αύξηση στο επίδομα της ανεργίας; Και εδώ θέλω να ρωτήσω, θα προσθέσω και αυτό, κ. Πρόεδρε: τι θα κάνετε και με τις τρίτεκνες οικογένειες; Και το ρωτάω και από προσωπικό ενδιαφέρον, γιατί είμαι μαμά με τρία παιδιά.
Κυριάκος Μητσοτάκης: Κι εγώ είμαι μπαμπάς με τρία παιδιά, αλλά έχουν μεγαλώσει τα δικά μου.
Άννα Λιβαθυνού: Ορίστε, τέλεια. Άρα, λοιπόν; Εμένα είναι πιο μικρά. Οπότε με καταλαβαίνετε και σας καταλαβαίνω. Τι θα γίνει και γι’ αυτό;
Κυριάκος Μητσοτάκης: Μελετάμε συνολικά τις παρεμβάσεις μας όσον αφορά την οικογενειακή και δημογραφική μας πολιτική. Και έχουμε κάνει παρεμβάσεις.
Καταρχάς, το επίδομα γέννας. Δεν υπήρχε, υπάρχει τώρα, έχει πάει στα 2.400 ευρώ και αυξάνεται κλιμακούμενα ανάλογα με τον αριθμό των παιδιών. Είναι μια ανακούφιση. Δεν είναι ένα ασήμαντο ποσό, για μια οικογένεια η οποία θα επωμιστεί έξοδα, τοκετού, να φτιάξει το παιδικό δωμάτιο…
Άννα Λιβαθυνού: Είναι πολλά.
Κυριάκος Μητσοτάκης: Άρα, το ζήτημα δεν είναι μόνο να δούμε το πλαίσιο για τους τρίτεκνους -το μελετάμε, αυτό δεν είναι εύκολο θέμα-, είναι και το πώς θα πείσουμε την οικογένεια που έχει ένα παιδί να κάνει δεύτερο και αυτή που έχει δεύτερο παιδί να κάνει τρίτο.
Εμείς αυξήσαμε το αφορολόγητο για τα παιδιά. Εμείς, παραδείγματος χάρη, στις αυξήσεις που δώσαμε στους δημόσιους υπαλλήλους, προτάξαμε τους δημόσιους υπαλλήλους οι οποίοι έχουν παιδιά, γιατί ξέρουμε ότι υπάρχει πρόσθετο βάρος για την οικογένεια η οποία έχει παιδιά.
Άρα, η δημογραφική μας πολιτική πρέπει να είναι συνολική. Δεν πρέπει να τη βλέπουμε μόνο μέσα από το πρίσμα μιας συγκεκριμένης ομάδας και πρέπει να στηρίξουμε συνολικά την οικογένεια και, θα έλεγα, ειδικά την εργαζόμενη μητέρα. Ολοήμερο σχολείο, ποιοτικό, παιδικοί σταθμοί και βρεφονηπιακοί σταθμοί παντού, προγράμματα όπως οι «Νταντάδες της γειτονιάς», η επιδότηση βρεφονηπιακών σταθμών στις επιχειρήσεις, ένα πρόγραμμα το οποίο δεν έχει τρέξει ακόμα όσο θα θέλαμε, κυρίως γιατί οι επιχειρήσεις δεν ανταποκρίνονται. Υπάρχουν πόροι σε αυτό.
Ενδεχομένως τέτοιες υποδομές στο Δημόσιο, που να μπορεί ο γονιός να αισθάνεται ότι μπορεί να πάρει το παιδί του όσο δουλεύει και να το αφήσει σε έναν βρεφονηπιακό σταθμό.
Άννα Λιβαθυνού: Μελετάτε, δηλαδή; Τα μελετάτε.
Κυριάκος Μητσοτάκης: Μελετάμε όλες αυτές τις πολιτικές. Και έχουμε μιλήσει γι’ αυτές. Κάποιες τις έχουμε ήδη εφαρμόσει, όπως σας είπα, το επίδομα γέννας, την αύξηση του αφορολόγητου.
Και δεν πρέπει να ξεχνάμε ότι το επίδομα τέκνου το παίρνουν εκατοντάδες χιλιάδες οικογένειες σήμερα. Είναι από τα σημαντικά επιδόματα τα οποία περιμένει η οικογένεια και, φυσικά, όχι μόνο. Επειδή ακούω και διάφορα, είναι ένα επίδομα το οποίο θα έλεγα ότι είναι «ναυαρχίδα» των επιδομάτων της κυβέρνησης.
Λέμε πολύ για επιδοματική πολιτική. Κάποιοι μας κατηγορούν: «κάνετε επιδοματική πολιτική». Τους λέμε: πολύ ωραία, η επιδοματική μας πολιτική έχει κοινωνικό πρόσημο. Αν θέλετε να κόψουμε αυτά τα επιδόματα, να μας πείτε ποιο επίδομα να κόψουμε. Της αναπηρίας; Της γέννας; Ποιο επίδομα; Των τέκνων; Ποιο επίδομα να κόψουμε;
Γιώργος Κακούσης: Μάλιστα. Καταλαβαίνω, κ. Πρόεδρε, ότι σε επίπεδο στήριξης με επιδόματα το 2024, μάλλον πρέπει να θεωρούμε ότι έχουμε κλειδώσει, έχουμε τελειώσει. Σωστά;
Κυριάκος Μητσοτάκης: Αυτή τη στιγμή δεν βλέπω να υπάρχουν περιθώρια για μια τέτοια πολιτική.
Γιώργος Κακούσης: Για επίδομα ανεργίας αλλαγές νομίζω ότι δεν σκέφτεστε. Προς τα πάνω, αναπροσαρμογή.
Κυριάκος Μητσοτάκης: Να πω και κάτι για το επίδομα ανεργίας: αυτό το οποίο μας ενδιαφέρει αυτή τη στιγμή είναι να δώσουμε περισσότερα κίνητρα για εργασία.
Διότι έχουμε αυτή τη στιγμή βρεθεί σε μια αγορά εργασίας που έχει το ανάποδο πρόβλημα από αυτό που είχε πριν από πέντε χρόνια. Πριν από πέντε χρόνια έψαχναν για δουλειά, τώρα οι εργαζόμενοι, πολλοί εργαζόμενοι έχουν μια επιλογή να δουλέψουν και οι εργοδότες δεν βρίσκουν εργαζόμενους.
Άρα, θέλουμε να έχουμε ένα σωστό πλαίσιο κινήτρων, το οποίο πρώτα και πάνω από όλα να ενθαρρύνει την εργασία.
Γιώργος Κακούσης: Το επίδομα πώς θα το επηρεάσει αυτή η προτεραιότητα;
Κυριάκος Μητσοτάκης: Δεν είμαι έτοιμος να σας… Εμείς κάνουμε μια συνολική αξιολόγηση. Κοιτάμε πώς μπορούμε να κάνουμε παρεμβάσεις στην επιδοματική μας πολιτική, πάντα με κοινωνικό πρόσημο.
Άννα Λιβαθυνού: Άρα, μήπως είχε αντίθετο αποτέλεσμα αυτό; Αν αυξηθεί το επίδομα ανεργίας…
Κυριάκος Μητσοτάκης: Γι’ αυτό και δεν είμαι έτοιμος να σας πω κάτι γι’ αυτό. Γιατί δεν θέλουμε αυτή τη στιγμή να δίνουμε, δεν θέλουμε σε καμία περίπτωση να δώσουμε κίνητρο σε κάποιον να είναι άνεργος ενώ μπορεί να δουλεύει. Νομίζω ότι αυτό το καταλαβαίνουμε.
Άννα Λιβαθυνού: Σωστά, σωστά.
Γιώργος Κακούσης: Μιας και θέλετε κάποιοι να δουλεύουν, μήπως είναι καιρός να συζητήσετε και εσείς λιγάκι το θέμα του 13ου και 14ου μισθού; Γιατί βλέπω ότι είναι πολύ στη συζήτηση τις τελευταίες ημέρες. Είναι, μάλιστα, μέσα στις εξαγγελίες του κ. Κασσελάκη.
Κυριάκος Μητσοτάκης: Ναι, αυτό δεν είναι στα 45 δισεκατομμύρια. Είναι άλλα 2 δισ. πρόσθετα τον χρόνο αυτά. Αν προσθέσω δε και το 5% παραπάνω δαπάνες στην υγεία, αυτό είναι 11 δισ. τον χρόνο. Κάθε συνέντευξη κοστίζει κάποια πολλά δισεκατομμύρια.
Αλλά, κοιτάξτε, αυτή η συζήτηση καταρχάς είναι μια συζήτηση, να το πω, εθνικών εκλογών, δεν είναι μια συζήτηση ευρωεκλογών. Αλλά στις επόμενες εθνικές εκλογές, έχει συμβεί κάτι το οποίο μπορεί ο κ. Κασσελάκης να μην το γνωρίζει ή ο κ. Ανδρουλάκης.
Να τον ενημερώσω ότι, πια, με νόμο τα προγράμματα των κομμάτων πρέπει να κατατίθενται και να κοστολογούνται από το Δημοσιονομικό Συμβούλιο. Άρα, θα τελειώσει και αυτή η συζήτηση του πόσο στοιχίζει το πρόγραμμα. Θα γνωρίζουν όλοι οι πολίτες, και νομίζω ότι είναι σωστό αυτό, αυτά τα οποία λένε τα κόμματα, πόσο κοστίζουν. Και μετά δεν θα υπάρχει αντικείμενο συζήτησης, αν και πόσο και τι.
Αλλά, κοιτάξτε, εδώ η αντιπολίτευση δεν αρνείται ότι πρόγραμμά της κοστίζει, αλλά μας λέει: «θα τα βρούμε, γιατί λεφτά υπάρχουν». Αυτό λέει ο κ. Κασσελάκης. «Υπάρχουν λεφτά. Κάποιοι πλούσιοι κρυμμένοι κάπου, θα τους φορολογήσω και θα βρω κάποιες δεκάδες δισεκατομμύρια». Μα και αυτό το έχουμε ξανακούσει. Το θυμάμαι το «λεφτά υπάρχουν» πολύ καλά, από το 2009, στην αρχή της χρεοκοπίας. Άλλος ένας μύθος ο οποίος καταρρίφθηκε.
Επειδή, λοιπόν, έχουμε περάσει από πολλά ως χώρα και επειδή, δόξα τω Θεώ, παρά τις δυσκολίες, η Ελλάδα πάει καλύτερα -στη σωστή κατεύθυνση κινείται, δεν αρνούμαι τις δυσκολίες, αλλά δεν μπορώ να μην αναγνωρίσω και την πρόοδο που έχουμε πετύχει πέντε χρόνια τώρα-, όλα αυτά ανήκουν σε μία άλλη εποχή.
Άννα Λιβαθυνού: Τώρα, κ. Πρόεδρε, συνεχίζουμε. Θαλάσσια πάρκα στο Αιγαίο. Οι Τούρκοι λένε ότι μία τέτοια κίνηση θα ήταν μονομερής και μη αποδεκτή. Θα γίνουν τελικά; Πότε;
Κυριάκος Μητσοτάκης: Προφανώς και θα γίνουν και μελετώνται και θέλω να επαναλάβω ότι το τι κάνει η Ελλάδα εντός της ζώνης εθνικής κυριαρχίας δεν αφορά την Τουρκία.
Είναι κάτι το οποίο όχι απλά δεν συζητείται με την Τουρκία, είναι ένα ζήτημα το οποίο αφορά αμιγώς την πατρίδα μας. Θαλάσσια πάρκα η χώρα έχει ήδη. Το θαυμάσιο θαλάσσιο πάρκο της Αλοννήσου, το οποίο είναι στις Σποράδες, προστατεύει τις φώκιες. Για τον Θεό, δηλαδή.
Θα κάνουμε θαλάσσια πάρκα -και τονίζω, τα θαλάσσια πάρκα αυτά είναι πάρκα στις ζώνες κοντά στα νησιά μας, εντός των χωρικών μας υδάτων- με έναν πρώτιστο σκοπό: να προστατεύσουμε τη θαλάσσια ζωή, κυρίως από την υπεραλίευση, και να δημιουργήσουμε ζώνες περιορισμού του ψαρέματος -το κάνουμε πάντα σε συνεννόηση με τις τοπικές κοινωνίες-, για να μπορέσουμε να δώσουμε τη δυνατότητα στη θαλάσσια ζωή να αναπαράγεται.
Οπότε, πολύ συζήτηση έγινε για το θέμα αυτό, ανούσια κατά την άποψη μου. Δεν είναι ένα ζήτημα το οποίο αφορά την Τουρκία.
Άννα Λιβαθυνού: Νομίζω, όμως, ότι και η Τουρκία έχει ανακοινώσει και δικά της πάρκα.
Κυριάκος Μητσοτάκης: Θέλει η Τουρκία να κάνει εντός… Άν θέλει η Τουρκία να κάνει θαλάσσιο πάρκο, όπως έχει κάνει, εντός των δικών της χωρικών υδάτων, μα, θα μου πέσει εμένα λόγος;
Άννα Λιβαθυνού: Σε περίπτωση όμως που, κ. Πρόεδρε, εκεί δούμε να παραβιάζει λίγο τα δικά μας, τη δική μας κυριαρχία, τι κάνουμε;
Γιώργος Κακούσης: Το τι θεωρούμε δικό μας και δικό τους…
Κυριάκος Μητσοτάκης: Αυτό είναι μιας άλλης τάξης συζήτηση. Αλλά και η Τουρκία έχει ζώνες προστασίας εντός των δικών της χωρικών υδάτων. Δεν μας πέφτει λόγος, όπως δεν πέφτει λόγος και στην Τουρκία τι κάνουμε εμείς εντός της ζώνης άσκησης κυριαρχίας.
Γιώργος Κακούσης: Μήπως οι νέες βραχονησίδες, διαφιλονικούμενες, αμφισβητούμενες από την Τουρκία, είναι ακριβώς τα θαλάσσια πάρκα;
Κυριάκος Μητσοτάκης: Δεν υπάρχουν για την Ελλάδα γκρίζες ζώνες στο Αιγαίο. Είναι πολύ σαφές αυτό. Είναι ένα ζήτημα το οποίο δεν το συζητάμε. Με την Τουρκία τα ζητήματα της κυριαρχίας στο Αιγαίο, θα το ξαναπώ και το είπα και στον Πρόεδρο Erdoğan, είναι απολύτως καθορισμένα από τη Συνθήκη της Λωζάνης, από το 1923. Τα έχουμε λύσει αυτά τα θέματα εδώ και 101 χρόνια και δεν πρόκειται να επανέλθουμε σε αυτή τη συζήτηση.
Γιώργος Κακούσης: Μάλιστα. Τώρα, τον κ. Erdoğan τον έχετε δει πολλές φορές και θα τον δείτε και το επόμενο χρονικό διάστημα. Τον εμπιστεύεστε, κ. Πρόεδρε; Το λέω, γιατί; Γιατί κάνατε μία συνάντηση και μετά από λίγο βλέπουμε τα βιβλία τους να αλλάζουν και να βάζουν μέσα σε αυτά διδακτέα ύλη τη «γαλάζια πατρίδα», προειδοποιήσεις για τα θαλάσσια πάρκα από τον Υπουργό Εξωτερικών του. Γενικά, εσείς τον εμπιστεύεστε τον Πρόεδρο Erdoğan;
Κυριάκος Μητσοτάκης: Η σχέση με την Τουρκία ήταν, είναι και θα είναι μία σχέση δύσκολη και σύνθετη. Και προφανώς η Τουρκία δεν έχει αλλάξει τον πυρήνα των απόψεών της. Ο τουρκικός αναθεωρητισμός παραμένει στο τραπέζι και εκδηλώνεται, αλλά όχι με την ένταση που εκδηλωνόταν παλιά.
Πιστεύω ότι έχουμε βρει έναν κώδικα ειλικρινούς συνεννόησης. Με τις διαφωνίες μας καταγεγραμμένες, αλλά τουλάχιστον υπάρχει μία, θα έλεγα, μεγαλύτερη άνεση στην απευθείας επικοινωνία και ένας σαφέστερος προσδιορισμός -από πλευράς μου μπορώ να μιλήσω- των κόκκινων γραμμών της Ελληνικής Κυβέρνησης σε μία συζήτηση η οποία μπορεί να γίνει με ειλικρίνεια κατ΄ ιδίαν, όταν είμαστε μόνοι μας, αλλά και δημόσια.
Γιατί, ξέρετε, μη νομίζετε ότι λέμε διαφορετικά πράγματα κατ΄ ιδίαν από αυτά τα οποία κατ΄ ανάγκη λέμε δημόσια. Εγώ πήγα στην Άγκυρα και μίλησα πολύ ανοιχτά για όλα τα ζητήματα τα οποία αφορούν την πατρίδα μας.
Από εκεί και πέρα, όμως, να κρατήσουμε και τα θετικά: ότι δεν έχουμε παραβιάσεις και παραβάσεις εδώ και 15 μήνες, ότι συνεργαζόμαστε καλύτερα στο μεταναστευτικό και ότι το μεταναστευτικό-προσφυγικό δεν είναι θέμα συζήτησης στην Ελλάδα σήμερα. Συζητάμε πολύ για άλλα θέματα, αλλά για δείτε τι γίνεται στην υπόλοιπη Ευρώπη.
Η Ελληνική Κυβέρνηση κατάφερε και έθεσε το τεράστιο αυτό πρόβλημα υπό έλεγχο. Θυμάστε πού ήμασταν το 2019; Την κατάσταση στα νησιά, την κατάσταση στην Ειδομένη, στη Βόρεια Ελλάδα, τα κέντρα υποδοχής να πλημμυρίζουν από μη καταγεγραμμένους συχνά πρόσφυγες και μετανάστες, αιτήσεις ασύλου, εκατοντάδες χιλιάδες, να μην έχουν επεξεργαστεί;
Το πρόβλημα αυτό το λύσαμε. Και καταφέραμε με την Τουρκία, γι΄ αυτούς που μας ακούν στα νησιά μας, να κάνουμε μια σημαντική συμφωνία για χορήγηση visa express, που έχει στηρίξει πολύ τις τοπικές κοινωνίες και οικονομίες σε δέκα νησιά. Άρα, να κρατήσουμε και τα θετικά, δεν είναι λίγα.
Άννα Λιβαθυνού: Σωστά, και τα έχουμε παρουσιάσει και πάρα πολλές φορές μέσα από την εκπομπή μας. Σκοπεύετε να ενεργοποιήσετε την option της αγοράς για τα επιπλέον τέσσερα Rafale από τους Γάλλους; Και τι θα γίνει και με τις κορβέτες, θέλω να ρωτήσω, σε ποιο στάδιο βρίσκονται αυτές οι συζητήσεις, κ. Πρόεδρε;
Κυριάκος Μητσοτάκης: Είμαστε σε μία φάση συνολικής επαναξιολόγησης του εξοπλιστικού μας προγράμματος. Είναι κάτι το οποίο το έχω ζητήσει από τον Υπουργό Άμυνας και από τα Γενικά Επιτελεία.
Διότι ο κόσμος αλλάζει. Καταρχάς, ο κόσμος γίνεται πιο επικίνδυνος. Τα θέατρα επιχειρήσεων αλλάζουν, οι ανάγκες αλλάζουν, ο πόλεμος αλλάζει και πρέπει να είμαστε έτοιμοι για τις νέες προκλήσεις. Αποδίδω πολύ μεγάλη σημασία στην πρωτοβουλία του Υπουργείου για την ίδρυση αυτού του κέντρου…
Άννα Λιβαθυνού: Που τι σημαίνει που είπατε όλο αυτό;
Κυριάκος Μητσοτάκης: Θα σας πω, την ίδρυση αυτού του Κέντρου Καινοτομίας των Ενόπλων Δυνάμεων. Πρέπει κι εμείς να επενδύσουμε πιο συστηματικά στην εγχώρια αμυντική βιομηχανία και σε ενδεχομένως πολύ συχνά πολύ πιο φτηνές λύσεις, οι οποίες μπορεί να είναι πολύ αποτελεσματικές. Αυτό δεν ακυρώνει την ανάγκη η χώρα, προφανώς, να κάνει μεγάλες αγορές. Αυτή τη στιγμή έχουμε 24 Rafale. Ναι, θα θέλαμε να τα κάνουμε 30, αυτή είναι και η εισήγηση της Αεροπορίας. Πρέπει να δούμε αν και πόσο αυτό είναι κάτι το οποίο μπορεί να γίνει για να το αντέξει ο Προϋπολογισμός.
Και βέβαια, θα βρεθώ και σε μια εβδομάδα από τώρα, λίγο πριν τις εκλογές, καλεσμένος του Προέδρου Macron, σε μια όμορφη, πιστεύω, και συγκινητική εκδήλωση για τα 80 χρόνια από την απόβαση της Νορμανδίας. Και λίγο πριν θα επισκεφθώ, γιατί είναι ακριβώς δίπλα, το ναυπηγείο της Group Naval στη Λοριάν, στο οποίο ναυπηγούνται και οι τρεις υπερσύγχρονες φρεγάτες Belharra. Εκτιμούμε ότι την πρώτη θα την παραλάβουμε μέσα στο 2025 και τις άλλες δύο μέσα στο 2026.
Γιώργος Κακούσης: Ωραία. Οι Belharra πότε θα αποκτήσουν συνοδεία κορβετών;
Κυριάκος Μητσοτάκης: Όπως σας είπα, επαναξιολογούμε όλα τα μεγάλα εξοπλιστικά προγράμματα. Αναμένουμε τις τελικές εισηγήσεις. Είναι στο πρόγραμμα να αποκτήσουμε κορβέτες, αλλά, όπως καταλαβαίνετε, δεν μπορούμε αυτή τη στιγμή να δαπανούμε πόρους πέρα από τις δυνατότητές μας.
Γι’ αυτό και έχει τόσο μεγάλη σημασία η πρωτοβουλία την οποία έχω αναλάβει με τον Πρωθυπουργό Tusk της Πολωνίας για ένα ευρωπαϊκό αμυντικό ταμείο το οποίο θα χρηματοδοτεί κοινές αμυντικές δράσεις που θα αφορούν όλη την Ευρώπη. Διότι αυτή τη στιγμή μπορεί, ας πούμε, η αντιπυραυλική προστασία να έχει μεγαλύτερη σημασία από μια περαιτέρω ενίσχυση σε αεροπλάνα ή σε πλοία. Και θα ήταν ευχής έργον αν μια τέτοια πρωτοβουλία μπορούσε να χρηματοδοτηθεί από ευρωπαϊκούς πόρους. Θα ήμασταν οι πρώτοι ωφελημένοι, όπως καταλαβαίνετε, και γι’ αυτό αγωνίζομαι.
Άννα Λιβαθυνού: Μάλιστα. Τώρα, κ. Πρόεδρε, βλέπουμε τώρα τελευταία πολλά παραληρήματα από τον Αλβανό Πρωθυπουργό, τον Edi Rama, με το πιο πρόσφατο αυτό της δήθεν αλλαγής ονομάτων των Αλβανών που ζουν εδώ στη χώρα μας. Θα φρενάρετε τελικά την ένταξη της Αλβανίας στην Ευρωπαϊκή Ένωση;
Κυριάκος Μητσοτάκης: Είναι σύνθετη η σχέση μας με τη γειτονική Αλβανία και πρέπει να πω ότι ο τρόπος με τον οποίο η Αλβανία αντιμετώπισε τον εκλεγμένο Δήμαρχο Χειμάρρας ήταν απαράδεκτος συνολικά. Είναι υποψήφιος, όχι ο μόνος, έχουμε δύο υποψηφίους από την ελληνική εθνική μειονότητα της Αλβανίας στα ψηφοδέλτιά μας.
Αλλά, από εκεί και πέρα, μπορώ να πω και κάτι ακόμα: έχουμε εκατοντάδες χιλιάδες Αλβανούς οι οποίοι ζουν και εργάζονται στην πατρίδα μας. Τα νέα παιδιά είναι Έλληνες πολίτες, έχουν ενταχθεί, πιστεύω, θα έλεγα αρμονικά στην ελληνική κοινωνία, πηγαίνουν σχολείο, σπουδάζουν. Νομίζω ότι οτιδήποτε ρίχνει δηλητήριο στις σχέσεις μεταξύ των δύο λαών, δεν κάνει καλό. Γείτονες είμαστε, είμαστε «καταδικασμένοι» να ζούμε μαζί.
Από εκεί και πέρα, η Αλβανία πρέπει να γνωρίζει -και το ίδιο ισχύει όχι μόνο για την Αλβανία, αλλά και για τη Βόρεια Μακεδονία- ότι υπάρχουν κανόνες ως προς την ευρωπαϊκή της πορεία. Και ο σεβασμός του κράτους δικαίου, των ανθρωπίνων δικαιωμάτων και των μειονοτήτων είναι κεντρικός πυρήνας αυτού που λέμε ευρωπαϊκού κεκτημένου, το οποίο η Αλβανία πρέπει να σεβαστεί.
Άννα Λιβαθυνού: Άρα, σε μια ενδεχόμενη αποφυλάκιση του Φρέντι Μπελέρη, πιστεύετε ότι αυτό θα βοηθούσε λιγάκι στις σχέσεις Ελλάδας- Αλβανίας, στο να εκτονωθεί όλη αυτή η ένταση;
Κυριάκος Μητσοτάκης: Πιστεύω ότι… Αφήστε να δούμε καταρχάς τι θα γίνει στις ευρωεκλογές. Μπορεί το ζήτημα αυτό να το λύσουν οι ίδιοι οι Έλληνες πολίτες με την επιλογή που θα κάνουν για το επόμενο Ευρωκοινοβούλιο.
Γιώργος Κακούσης: Μάλιστα. Τώρα, Σκόπια. Μην κάνουμε ανασκόπηση του τι έχει γίνει. Θέλω μόνο να ρωτήσω το εξής: υπάρχει στο μυαλό σας ως τελευταίο όπλο μία πιθανή καταγγελία της Συμφωνίας των Πρεσπών;
Κυριάκος Μητσοτάκης: Γνωρίζετε ότι η ίδια η Συμφωνία προσδιορίζει με σαφήνεια τον τρόπο με τον οποίον, όχι καταγγέλλει κάποιος τη Συμφωνία αυτή καθ’ αυτή, αλλά εγείρει ζητήματα σχετικά με την τήρηση της συμφωνίας.
Γιώργος Κακούσης: Θα την ενεργοποιήσετε αυτή;
Κυριάκος Μητσοτάκης: Πιστεύω, αν θέλετε την πρόβλεψή μου, ότι τελικά δεν θα χρειαστεί. Γιατί νομίζω ότι και στα Σκόπια μπορεί να καταλαβαίνουν ότι η προεκλογική περίοδος τελείωσε. Οι εξάρσεις και οι εθνικισμοί ανήκουν στο παρελθόν. Η Συμφωνία των Πρεσπών, παρά το γεγονός ότι εμείς δεν την στηρίξαμε και καταγγείλαμε συγκεκριμένες πτυχές της, είναι απολύτως σαφής.
Είπαμε, όμως, ότι θα τη σεβαστούμε, γιατί είναι μια διεθνής συμφωνία που υπερισχύει του εθνικού δικαίου. Όμως, από εκεί και πέρα, η Συμφωνία των Πρεσπών έχει μια πρόβλεψη για το όνομα, και το όνομα της χώρας είναι Βόρεια Μακεδονία και ισχύει έναντι όλων.
Και αυτό το οποίο περιμένω από τον νέο Πρωθυπουργό -δεν είναι καν εντολοδόχος ακόμα, αλλά εκτιμώ ότι κάποια στιγμή θα αναλάβει-, είναι μία ρητή δήλωση ότι το όνομα της χώρας είναι Βόρεια Μακεδονία. Έτσι θα την ονοματίζει εντός και εκτός της χώρας.
Γι’ αυτό και εκτιμώ ότι τελικά τα πράγματα και στο ζήτημα αυτό θα βρουν με κάποιο τρόπο τον δρόμο τους.
Άννα Λιβαθυνού: Και τελικά το Σκοπιανό τώρα, κ. Πρόεδρε, είναι ένα θέμα διμερές ή είναι ένα θέμα το οποίο αφορά όλη την Ευρώπη;
Κυριάκος Μητσοτάκης: Τώρα είναι ένα θέμα ευρωπαϊκό. Και, όπως βλέπετε, νομίζω ότι είναι μια επιτυχία της ελληνικής εξωτερικής πολιτικής και της ένδειξης του κύρους που έχει η Ελλάδα, ότι σηκώνοντας δύο-τρία τηλέφωνα, μέσα σε λίγες ώρες έχουμε καταδίκη των δηλώσεων της Προέδρου της Βόρειας Μακεδονίας, η οποία αρνήθηκε να ορκιστεί ουσιαστικά με το συνταγματικό όνομα της χώρας.
Αυτό είναι μια ακόμη απόδειξη γιατί η Ελλάδα μετράει. Και μια ακόμα ένδειξη γιατί οι ευρωεκλογές είναι σημαντικές: γιατί η φωνή της Ελλάδας ακούγεται στην Ευρώπη σήμερα και πρέπει να ακούγεται ακόμα πιο δυνατή.
Γιώργος Κακούσης: Ευρωεκλογές. Μια χαρά το πήγαμε. Ακροδεξιά. Φαίνεται ότι καταγράφεται μία σημαντική άνοδος. Αυτό σας ανησυχεί, κ. Πρόεδρε;
Κυριάκος Μητσοτάκης: Στην Ευρώπη.
Γιώργος Κακούσης: Στην Ευρώπη.
Κυριάκος Μητσοτάκης: Όχι κατ’ ανάγκη στην Ελλάδα.
Γιώργος Κακούσης: Στην Ελλάδα, θα το δούμε.
Κυριάκος Μητσοτάκης: Θα το δούμε.
Γιώργος Κακούσης: Θα το δούμε. Στην Ευρώπη, πάντως, είναι δεδομένο ότι όλοι περιμένουν αυτό. Και στην Ελλάδα, πάντως, δεξιότερα του δικού σας κόμματος φαίνεται να συνωστίζεται αρκετός κόσμος.
Κυριάκος Μητσοτάκης: Ναι, συνωστιζόταν όμως και στις εθνικές εκλογές. Για να δούμε τελικά αν τα ποσοστά αυτών των κομμάτων θα φτάσουν τα ποσοστά των εθνικών εκλογών. Δεν είμαι σίγουρος γι’ αυτό, θα το δούμε. Αλλά, σε κάθε περίπτωση, η ακροδεξιά στην Ευρώπη είναι μια απειλή. Είναι μία απειλή σε μεγάλο βαθμό διότι έρχεται και αμφισβητεί τον ίδιο τον πυρήνα της Ευρώπης.
Η ακροδεξιά στην Ευρώπη, και στην Ελλάδα θα έλεγα, είναι βαθιά αντιευρωπαϊκή δύναμη. Άρα, έχει πολύ μεγάλη σημασία στο Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο την επόμενη μέρα να υπάρχει ένας κρίσιμος πυρήνας ευρωπαϊκών δυνάμεων. Δεν θα είμαστε μόνο το Ευρωπαϊκό Λαϊκό Κόμμα. Θα είμαστε η μεγαλύτερη δύναμη, άρα θα έχουμε τον πρώτο λόγο στην επιλογή της Προέδρου της Ευρωπαϊκής Επιτροπής.
Γιώργος Κακούσης: Βλέπω την κ. Meloni και την κ. Le Pen αγριεμένες. Λένε ότι θέλουν να είναι ο βασικός πόλος ο οποίος θα αντιπαρατίθεται με το Λαϊκό Κόμμα.
Κυριάκος Μητσοτάκης: Κοιτάξτε, και η κα von der Leyen έχει πει ότι υπάρχουν κάποιες δυνάμεις στα δεξιά του Ευρωπαϊκού Λαϊκού Κόμματος, όχι πολιτικές ομάδες, αλλά χώρες, Πρωθυπουργοί, με τους οποίους υπό προϋποθέσεις μπορούμε να συζητήσουμε. Άρα, εδώ πάμε να διαμορφώσουμε μία νέα πλειοψηφία. Κατά την άποψή μου, είναι βέβαιο ότι αυτή η νέα πλειοψηφία θα χρειαστεί και τις πολιτικές δυνάμεις με τις οποίες μέχρι στιγμής είχαμε διαμορφώσει την υφιστάμενη πλειοψηφία.
Αλλά, νομίζω ότι είναι πάρα πολύ σημαντικό να καταλάβουμε ότι η Ευρώπη είναι σε ένα δύσκολο σημείο. Γεωπολιτικά πιέζεται. Χρειαζόμαστε περισσότερη και καλύτερη Ευρώπη. Εμείς μπορούμε να παίξουμε έναν πρωταγωνιστικό ρόλο σε αυτές τις εξελίξεις. Έχουμε πια, πιστεύω, και την εμπειρία και τη δυνατότητα παρέμβασης σε πολλά επίπεδα. Το έχουμε αποδείξει αυτό.
Και γι΄ αυτό και θέλω η Νέα Δημοκρατία να είναι όσο το δυνατόν πιο δυνατή. Και απέναντι σε αυτούς που μπορεί να σκέφτονται, να έχουν κάποιες γκρίνιες, κάποιες επιφυλάξεις και να σου λένε: «μα, αυτή είναι μία ευκαιρία για μία εύκολη ψήφο διαμαρτυρίας», έχει σημασία να είμαστε δυνατοί την επόμενη μέρα στην Ευρώπη.
Δεν θα αλλάξουν οι κοινοβουλευτικοί συσχετισμοί, αυτό είναι δεδομένο. Αλλά το να μπορούμε να είμαστε ισχυροί στην Ευρώπη και ισχυροί στην Ελλάδα -είμαστε, αλλά να εξακολουθούμε, να «γράψουμε» ακόμα μία σημαντική εκλογική νίκη-, νομίζω ότι είναι σημαντικό και για τους πολίτες οι οποίοι στηρίζουν τη Νέα Δημοκρατία και μπορεί να σκέφτονται τώρα ότι μπορεί να απέχουν ή να κάνουν κάτι άλλο.
*Άννα Λιβαθυνού: Σωστά, και θα πάμε σε αυτό το οποίο είπατε, μου δώσατε έτσι μια καλή πάσα. Σας ανησυχεί κ. Πρόεδρε το ενδεχόμενο να έχουμε ένα υψηλό ποσοστό αποχής στις 9 Ιουνίου;
Κυριάκος Μητσοτάκης: Με ανησυχεί η αποχή σε κάθε εκλογή. Είναι ευρωεκλογές που δεν είναι κοντά σε εθνικές εκλογές, δεν είναι κοντά σε αυτοδιοικητικές εκλογές. Γι΄ αυτό και θέλουμε συμμετοχή.
Γι΄ αυτό κάναμε και την επιστολική ψήφο. Θυμάστε τι είχαμε ακούσει. Κι όμως η επιστολική ψήφος έχει αναγνωριστεί από όλους όσοι συμμετέχουν ότι έχει λειτουργήσει μέχρι στιγμής άψογα. Και ενθαρρύνω, βέβαια, και τους συμπολίτες μας εκτός και εντός Ελλάδας: παρακαλώ, στείλτε γρήγορα πίσω… Δηλαδή, μην κάνετε τον κόπο και ξεχάσετε να στείλετε τον φάκελο, γιατί αν δεν τον στείλετε δεν έχετε ψηφίσει.
Άννα Λιβαθυνού: Εντός προθεσμίας.
Γιώργος Κακούσης: Ταχυδρομήστε.
Κυριάκος Μητσοτάκης: Ταχυδρομήστε. Οι προθεσμίες είναι πολύ συγκεκριμένες. Αλλά θέλουμε συμμετοχή. Πάντα οι ευρωεκλογές είχαν χαμηλότερη συμμετοχή από τις εθνικές εκλογές, αλλά θέλουμε την περισσότερη δυνατή συμμετοχή. Και εμείς, βέβαια, έχουμε κι έναν λόγο παραπάνω να συσπειρώσουμε τους πολίτες οι οποίοι μας ψήφισαν, να έρθουν να μας ξαναψηφίσουν. Δεν έχει αλλάξει κάτι ουσιαστικό μέσα σε έναν χρόνο.
Γιώργος Κακούσης: Εάν το αποτέλεσμα δεν είναι αυτό το οποίο θα ευχόσασταν, πιστεύετε ότι υπάρχει σενάριο να τεθεί θέμα σταθερότητας της διακυβέρνησης της χώρας;
Κυριάκος Μητσοτάκης: Θέλουμε όσο το δυνατόν καλύτερο αποτέλεσμα, που θα μας δώσει όσο το δυνατόν μεγαλύτερη ορμή να υλοποιήσουμε το πρόγραμμα για το οποίο εκλεγήκαμε.
Και επειδή ακούω μια μεγάλη κουβέντα για την «αλαζονεία του 41%». Είναι προσβλητική αυτή η συζήτηση για το 41%. Το 41% δεν είμαστε εμείς, είναι οι πολίτες που μας ψήφισαν. Μας εμπιστεύθηκαν ξανά για τέσσερα χρόνια και από το πρώτο βράδυ των εκλογών είπα: τα κεφάλια κάτω, δεν είναι λευκή εντολή και πάντως δεν είναι άλλοθι αλαζονείας αυτό.
Και μας ασκούν κριτική για το 41%, αυτοί που ήδη μας λένε ότι είναι περίπου βέβαιο ότι θα είναι «αυτοδύναμοι Πρωθυπουργοί στις επόμενες εθνικές εκλογές», χωρίς να έχουν εκλεγεί ποτέ και πουθενά, σε τίποτα. Και είμαστε εμείς αλαζόνες και δεν είναι αυτοί αλαζόνες.
Εν πάση περιπτώσει, επειδή η αλαζονεία είναι μία πολύ σχετική έννοια, την οποία την κρίνει ο πολίτης και δεν είμαι εγώ αυτός ο οποίος θα υποδείξει σε οποιονδήποτε πολιτικό αρχηγό πώς να πολιτευθεί, θα υπερασπιστώ όμως τη νομιμοποίηση την οποία πήραμε στις εκλογές. Και την πήραμε γιατί είπαμε την αλήθεια, γιατί δουλέψαμε σκληρά και γιατί τελικά οι πολίτες πιστεύουν ότι εμείς είμαστε οι πιο κατάλληλοι για τα επόμενα τέσσερα χρόνια να κυβερνήσουμε τον τόπο. Δεν θα θέσουμε σε αμφισβήτηση την επιλογή των πολιτών.
Άννα Λιβαθυνού: Σωστά.
Γιώργος Κακούσης: Άρα, θέμα σταθερότητας μπορεί να τεθεί την επόμενη μέρα, λέτε, αναλόγως του αποτελέσματος;
Κυριάκος Μητσοτάκης: Αναλόγως του τι θα θελήσει να κάνει η αντιπολίτευση, όσο πιο καλό είναι το αποτέλεσμα για τη Νέα Δημοκρατία, θα έλεγα τόσο πιο ισχυρή πρόσθετη εντολή θα έχουμε να συνεχίσουμε να υλοποιούμε την εντολή που μας έδωσαν οι πολίτες.
Άννα Λιβαθυνού: Τώρα, κ. Πρόεδρε, εγώ θέλω να ρωτήσω ποιο είναι το μεγαλύτερο λάθος το οποίο έχετε κάνει σε αυτόν τον έναν χρόνο, στον πρώτο χρόνο της δεύτερης θητείας σας. Ποιο θα λέγατε;
Κυριάκος Μητσοτάκης: Κοιτάξτε, θέλουμε πάντα να γινόμαστε καλύτεροι. Και σίγουρα υπήρχαν πεδία πολιτικών που ενδεχομένως χρειάστηκαν κάποιες διορθωτικές παρεμβάσεις, το είδατε εξάλλου. Οπότε μία διορθωτική παρέμβαση από μόνη της είναι μία ένδειξη ότι κάτι δεν πήγε καλά και πρέπει κάτι να αλλάξουμε.
Γιώργος Κακούσης: Περιμένουμε κι άλλες;
Κυριάκος Μητσοτάκης: Κάθε πράγμα στον καιρό του. Πάντως, σίγουρα ξέρετε ότι δεν μου αρέσουν οι συχνές κυβερνητικές αλλαγές, αλλά όταν κρίνω ότι κάτι δεν πάει καλά και πρέπει να γίνει μια αλλαγή, θα το κάνω. Όπως το έκανα ήδη μέχρι στιγμής και νομίζω με θετικά αποτελέσματα.
Από εκεί και πέρα, ξέρετε, η τετραετία είναι τετραετία για έναν λόγο, διότι τελικά όλοι κρινόμαστε σε βάθος τετραετίας. Έχω θέσει πολύ συγκεκριμένους στόχους για την Ελλάδα του 2027, και για τους μισθούς, για τη σύγκλιση με την Ευρώπη. Και ένα είναι βέβαιο: αν πάρετε το προεκλογικό μας πρόγραμμα -ήθελα να το φέρω σήμερα αλλά το αμέλησα- και δείτε αυτά τα οποία λέγαμε, θα δεχθώ κριτική αν κάποιος μου πει ότι «είπες αυτό και έκανες το ανάποδο». Υλοποιούμε το προεκλογικό μας πρόγραμμα. Γι’ αυτό εκλεγήκαμε και αυτό θα κάνουμε.
Γιώργος Κακούσης: Πρόεδρε, είναι μία ιδιαίτερη μέρα για εσάς σήμερα, έτσι; Είναι η μέρα που «έφυγε» ο Κωνσταντίνος Μητσοτάκης, 29 Μαΐου.
Κυριάκος Μητσοτάκης: Ναι, είναι επτά χρόνια. Πέρασαν…
Γιώργος Κακούσης: Τι σας έχει λείψει από αυτόν;
Κυριάκος Μητσοτάκης: Πάντα είναι παρών με τον τρόπο του. Τον τιμούμε και τον θυμόμαστε με πολλή αγάπη η οικογένειά του.
Από εκεί και πέρα, η πολιτική του παρακαταθήκη είναι στην κρίση του ελληνικού λαού. Και εμένα μου λείπει σίγουρα και μου λείπουν οι συμβουλές του, αλλά μερικές φορές αισθάνομαι ότι ένας γονιός έχει κάνει μια καλή δουλειά με το παιδί του, και αυτό ισχύει γενικά, όταν έχει «φύγει» και λες, θα τον ρωτούσα κάτι και ξέρεις ήδη την απάντηση που θα σου έδινε.
Άρα, με αυτή την έννοια, κάπου με τον τρόπο του εξακολουθεί να είναι, όπως νομίζω για όλους μας, οι γονείς μας, και όταν «φεύγουν», με τον τρόπο τους είναι παρόντες. Και όλοι αισθανόμαστε ότι κάπου είναι και βλέπουν.
Άννα Λιβαθυνού: Έχετε απόλυτο δίκιο. Έτσι ακριβώς, είναι όπως τα λέτε. Πρόβλεψη θα μας κάνετε για τον αποψινό μεγάλο τελικό;
Κυριάκος Μητσοτάκης: Είμαι πολύ αισιόδοξος.
Άννα Λιβαθυνού: Α, είστε αισιόδοξος.
Κυριάκος Μητσοτάκης: Βέβαια είμαι αισιόδοξος, εννοείται.
Γιώργος Κακούσης: Εγώ νόμιζα ότι θα την κάνατε στο TikTok.
Κυριάκος Μητσοτάκης: Είμαι αισιόδοξος, βλέπω momentum. Έχω πει, μου θυμίζει αυτό λίγο το 2004. Αλλά, από εκεί και πέρα, ένα ματς είναι. Το πιο σημαντικό, νομίζω… Καταρχάς να πω τι αφορά εμάς, την πολιτεία την αφορά η ασφάλεια και η καλή οργάνωση. Και νομίζω ότι εκεί έχουμε κάνει αυτό το οποίο πρέπει. Νομίζω ότι το βασικό για τους ποδοσφαιριστές, πάνω απ’ όλα, είναι να το απολαύσουν.
Γιώργος Κακούσης: Εσείς που θα τον δείτε τον αγώνα, κ. Πρόεδρε;
Κυριάκος Μητσοτάκης: Εγώ θα τον δω στο σπίτι, στην τηλεόρασή μου, με ένα ωραίο μπάρμπεκιου και με καλούς φίλους.
Άννα Λιβαθυνού: Αυτά είναι.
Κυριάκος Μητσοτάκης: Όπως φαντάζομαι οι πιο πολλοί, διότι δυστυχώς ήταν πολύ λίγοι αυτοί οι οποίοι κατάφεραν και εξασφάλισαν το μαγικό χαρτάκι.
Γιώργος Κακούσης: Ελπίζουμε κατά τις 00:30 να γράφετε συγχαρητήριο post.
Κυριάκος Μητσοτάκης: Πιο νωρίς.
Άννα Λιβαθυνού: Α, πιο νωρίς. Θα περιμένουμε;
Κυριάκος Μητσοτάκης: Ε, πιο νωρίς. Εξάλλου, και ο Παναθηναϊκός πέτυχε μια πολύ μεγάλη συλλογική επιτυχία. Ελπίζω ότι είμαστε στην αρχή ενός πολύ όμορφου καλοκαιριού για τον ελληνικό αθλητισμό.
Γιώργος Κακούσης: Μακάρι.
Άννα Λιβαθυνού: Περιμένουμε και νέο βίντεο στο TikTok. Σας ευχαριστούμε πάρα πολύ που ήσασταν μαζί μας εδώ στο Action 24.
Κυριάκος Μητσοτάκης: Εγώ σας ευχαριστώ.
Γιώργος Κακούσης: Ευχαριστούμε, Πρόεδρε.
